Đoạn trích "Từ Thức lấy vợ tiên" trong tác phẩm "Truyền kỳ mạn lục" của Nguyễn Dữ phản ánh rõ nét mộng ước về tình yêu và khát vọng tự do của con người, đồng thời thể hiện những xung đột giữa hiện thực và tưởng tượng. Nhân vật Từ Thức, một chàng trai tài năng và ngông cuồng, mơ về cuộc sống tự do, thoát khỏi gò bó của thế tục. Khi gặp nàng tiên và được nàng dẫn dắt vào cõi tiên giới, cuộc sống của Từ Thức trở nên tuyệt diệu với cảnh sắc và tình yêu ngọt ngào. Tuy nhiên, sự lôi cuốn của thế giới huyền ảo cũng dần dần làm Từ Thức quên đi thực tại, dẫn đến sự cô đơn và lạc lõng khi trở về. Đoạn trích khắc họa một thông điệp sâu sắc về giá trị của tình yêu và sự lựa chọn: có những thứ đẹp đẽ nhưng không thuộc về mình. Cuối cùng, Từ Thức trở về với đời sống thực tại, nhưng lòng mang nỗi trăn trở và một phần đã mất. Qua đó, Nguyễn Dữ truyền tải triết lý nhân sinh về việc lựa chọn giữa hiện thực và ước mơ, đồng thời khẳng định giá trị của cuộc sống đời thường bên cạnh những khát vọng viễn vông.