Trong toán học, tỉ lệ là mối quan hệ giữa hai đại lượng, cho thấy rằng hai tỉ lệ này có cùng một tỉ lệ hoặc tỷ lệ phần trăm. Dưới đây là ba loại tỉ lệ phổ biến, cách nhận biết chúng và ví dụ minh họa:

1. **Tỉ lệ đồng dạng**:
- **Nhận biết**: Tỉ lệ này thể hiện mối quan hệ giữa các đại lượng có hình dạng giống nhau (đồng dạng) nhưng có kích thước khác nhau. Nếu tỉ lệ của các cạnh tương ứng là giống nhau thì hình đó là đồng dạng.
- **Ví dụ**: Nếu hai hình tam giác có các cạnh tương ứng tỷ lệ với nhau, chẳng hạn như tam giác ABC có cạnh a/b = 2 và tam giác DEF có cạnh d/e = 2, thì ta có thể nói rằng hai tam giác này là đồng dạng.

2. **Tỉ lệ phần trăm**:
- **Nhận biết**: Tỉ lệ phần trăm cho biết tỷ lệ một số so với một số khác, được biểu thị dưới dạng phần trăm (%). Nó thường được dùng để so sánh một phần với toàn bộ.
- **Ví dụ**: Nếu có 30 học sinh trong lớp và 12 học sinh là nữ, thì tỉ lệ phần trăm học sinh nữ trong lớp là (12/30) x 100% = 40%.

3. **Tỉ lệ tỷ lệ (hay tỉ lệ điều kiện)**:
- **Nhận biết**: Tỉ lệ này được sử dụng để thể hiện sự tương quan giữa hai đại lượng, nơi một đại lượng này đặt giá trị cho những điều kiện hoặc tình huống cụ thể khác.
- **Ví dụ**: Nếu một xe hơi tiêu thụ nhiên liệu 6 lít cho mỗi 100 km, tỉ lệ này cho biết rằng xe sẽ tiêu tốn 6 lít khi đi được 100 km, và từ đó có thể suy ra rằng để đi 200 km, xe sẽ cần 12 lít nhiên liệu.

Những loại tỉ lệ này thường được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ toán học, khoa học, cho đến kinh tế và đời sống hàng ngày.