Trong đoạn trích "Đau gì như thế" của Nguyễn Minh Châu, tình huống truyện được xây dựng một cách tinh tế và mang đậm tính nhân văn, làm nổi bật nỗi đau về tinh thần và thể xác của con người trong hoàn cảnh khắc nghiệt. Nhân vật ông Cựu, người đã trải qua bao biến cố trong cuộc đời, thể hiện rõ sự đấu tranh nội tâm khi đối diện với mất mát và đau thương. Tình huống truyện được đẩy lên cao trào khi ông gặp lại những người thân đã khuất qua giấc mơ, và mỗi lần như thế, ông càng cảm thấy nỗi đau day dứt hơn, như thể đang sống trong một thế giới không thể nào vươn tới hạnh phúc thực sự.Tình huống này vừa là bức tranh khắc họa chân thực về nỗi đau của người lính sau chiến tranh, vừa là lời nhắc nhở về sự tồn tại của ký ức và tầm quan trọng của tình cảm gia đình. Qua đó, Nguyễn Minh Châu đã thành công trong việc truyền tải nỗi đau không chỉ dừng lại ở thân xác mà còn len lỏi vào sâu thẳm tâm hồn, khắc sâu vào lòng người đọc những cảm xúc đậm nét về sự mất mát, bi thương và khát vọng về một hạnh phúc bình dị. Tình huống truyện không chỉ làm nổi bật giá trị hiện thực mà còn thể hiện giá trị nhân đạo sâu sắc, giúp người đọc cảm nhận sâu hơn về tình người, sự đồng cảm với những người từng chịu đựng đau thương của chiến tranh