Nguyễn Khuyến, một trong những nhà thơ lớn của văn học Việt Nam thế kỷ 19, nổi bật với những tác phẩm thể hiện tâm tư, tình cảm và tư tưởng sâu lắng về mùa thu. Dưới đây là tìm hiểu về ba bài thơ thu nổi bật của ông, cùng những cảm hứng và đóng góp của ông cho mạch cảm hứng này.

### 1. Cảm hứng về mùa thu và đóng góp của Nguyễn Khuyến

Mùa thu trong thơ ca Việt Nam thường mang sắc thái trầm mặc, hoài niệm, gợi lên những cảm xúc sâu sắc và nổi bật. Mùa thu không chỉ là thời tiết mà còn là tâm trạng, là một không gian tâm hồn. Nguyễn Khuyến đã khéo léo sử dụng hình ảnh mùa thu để thể hiện những cảm xúc phức tạp của con người, từ nỗi nhớ quê, tình thương yêu, đến sự tĩnh lặng trong tâm hồn.

Nguyễn Khuyến đã đóng góp một cách riêng biệt vào cảm hứng mùa thu qua cách nhìn nhạy cảm và tinh tế của mình. Ông không chỉ dừng lại ở việc mô tả cảnh sắc mà còn thể hiện được cái tâm trạng man mác, trầm lắng, và nỗi buồn man mác của con người khi đối diện với thời gian lặng lẽ trôi đi.

### 2. Ba bài thơ thu tiêu biểu của Nguyễn Khuyến

Chúng ta có thể xem xét ba bài thơ tiêu biểu của Nguyễn Khuyến về mùa thu: "Thu điếu", "Thu ẩm", và "Cảnh thu".

- **"Thu điếu"**: Bài thơ khắc họa cảnh thu thanh bình bên dòng sông, với hình ảnh người ngồi câu cá, gợi lên sự tĩnh lặng và thanh nhàn. Nguyễn Khuyến đã dùng những từ ngữ giàu hình ảnh để tái hiện khung cảnh yên bình, từ đó thể hiện tâm trạng an lạc nhưng cũng có nét cô đơn của con người.

- **"Thu ẩm"**: Trong bài này, Nguyễn Khuyến miêu tả một bữa tiệc thu với rượu và thơ, gợi lên vẻ đẹp của thiên nhiên và con người hòa quyện. Tâm trạng vui vẻ này cũng ngầm chứa nỗi lo âu, vì một cuộc sống trôi nổi giữa dòng đời.

- **"Cảnh thu"**: Bài thơ này là một bức tranh thu rộng lớn, với cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp, nhưng cũng có sự chuyển mình của tâm hồn con người. Những hình ảnh tươi sáng, hòa quyện giữa con người và cảnh vật cho thấy một cái nhìn lạc quan nhưng cũng đầy suy tư.

### 3. Điểm chung và nét riêng

#### Điểm chung:
- **Cảnh sắc thiên nhiên**: Cả ba bài thơ đều thể hiện sự tĩnh lặng của thiên nhiên vào mùa thu, với những hình ảnh gần gũi và bình dị.
- **Tâm trạng con người**: Tâm trạng của nhân vật trữ tình trong thơ Nguyễn Khuyến thường là sự hoài niệm, lắng đọng, đôi khi có nỗi buồn man mác, tạo nên một không gian cảm xúc đa dạng.
- **Ngôn ngữ hình ảnh**: Nguyễn Khuyến sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh và âm điệu nhạc tính, giúp bài thơ trở nên sống động và gần gũi.

#### Nét riêng:
- **Thẩm mỹ nghệ thuật**: Mỗi bài thơ đều có một cách nhìn nhận khác nhau về mùa thu. "Thu điếu" thiên về sự tĩnh lặng và an bình, "Thu ẩm" lại có sự giao hòa giữa vui vẻ và trăn trở, trong khi "Cảnh thu" mang đến một cái nhìn tổng quát và rộng lớn về vẻ đẹp của mùa thu.
- **Góc độ cảm xúc**: Nguyễn Khuyến thể hiện nỗi cô đơn và sự tìm kiếm bản thân qua những khung cảnh thiên nhiên, trong khi vẫn lồng ghép niềm vui và niềm tự hào về văn hóa, con người Việt Nam.

Thông qua ba bài thơ, Nguyễn Khuyến không chỉ tạo ra một không gian của mùa thu mà còn khắc họa sâu sắc tâm trạng con người trước vẻ đẹp dịu dàng và thay đổi của tự nhiên. Chất thơ của Nguyễn Khuyến thực sự đọng lại trong tâm hồn người đọc qua những hình ảnh và cảm xúc chân thành.