Trong dòng văn học Việt Nam hiện đại, Nguyễn Khải và Thạch Lam là hai nhà văn có những sáng tạo độc đáo trong cách xây dựng hình tượng nhân vật. Hình tượng nhân vật Lượm trong "Đất mỏ" của Nguyễn Khải và nhân vật Tâm trong "Cô hàng xén" của Thạch Lam là hai ví dụ điển hình cho tiếng nói riêng và những điều mới mẻ mà các nhà văn này mang lại.

Nhân vật Lượm trong truyện ngắn "Đất mỏ" của Nguyễn Khải là một hình tượng đặc sắc, mang đậm dấu ấn của tiếng nói riêng trong văn chương của ông. Lượm là một cậu bé quê mùa, nghèo khó nhưng luôn mang trong mình khát khao vươn lên, thoát khỏi cảnh nghèo khổ. Sự nghiệp của Lượm không chỉ là những trang đời với những công việc nặng nhọc mà còn là một câu chuyện về sự trưởng thành, về những khát vọng không bao giờ tắt trong con người của cậu bé.

Điều đặc biệt ở hình tượng Lượm là sự phản ánh chân thực và sâu sắc về cuộc sống của người dân lao động trong xã hội nông thôn miền Bắc trước Cách mạng tháng Tám. Nguyễn Khải không chỉ khắc họa Lượm như một nhân vật đơn giản mà còn qua đó phản ánh những vấn đề xã hội phức tạp, như sự bất công, nghèo đói và tình trạng thiếu thốn của người dân lao động. Chính những điều này làm nên sự mới mẻ trong cách tiếp cận của Nguyễn Khải đối với đề tài nhân vật, đồng thời thể hiện tiếng nói riêng của ông trong việc phản ánh xã hội qua những con người bình dị nhưng đầy ấn tượng.

Lượm không phải là nhân vật lý tưởng, không phải là người anh hùng đầy phẩm hạnh, nhưng chính trong sự chân thật ấy, Lượm trở thành một hình mẫu phản ánh rõ nét cuộc sống và con người trong xã hội cũ, từ đó kích thích suy nghĩ về sự thay đổi và cách mạng trong xã hội.

Tâm, nhân vật trong truyện ngắn "Cô hàng xén" của Thạch Lam, lại là một hình mẫu khác biệt, có những đặc điểm thể hiện rõ nét tiếng nói riêng và sáng tạo độc đáo của nhà văn. Tâm là một cô gái làm nghề xén tóc, sống trong một thế giới đầy mâu thuẫn giữa tình yêu và sự hy sinh, giữa khát vọng cá nhân và trách nhiệm với gia đình. Cô có một trái tim rộng mở, giàu cảm xúc và tình yêu thương, nhưng lại phải đối mặt với những khó khăn, thử thách trong cuộc sống.

Điểm nổi bật của nhân vật Tâm chính là sự tinh tế trong cảm xúc và tâm hồn. Thạch Lam không chỉ khắc họa nhân vật này qua những hình ảnh giản dị, mà còn lồng ghép vào đó những suy tư sâu sắc về cuộc sống, về những điều vô hình nhưng vô cùng quan trọng trong đời sống con người như tình yêu, sự hy sinh và nỗi cô đơn. Điều này tạo nên một không gian văn học nhẹ nhàng nhưng đầy ý nghĩa, phản ánh được sự sâu sắc của nhân vật Tâm cũng như phong cách viết của Thạch Lam.

Tâm trong "Cô hàng xén" là một hình ảnh của những con người nhỏ bé nhưng giàu cảm xúc, luôn tìm kiếm những giá trị cao đẹp trong cuộc sống. Qua đó, Thạch Lam gửi gắm vào văn học những thông điệp về sự đồng cảm, sự chia sẻ và tình yêu thương, những giá trị nhân văn sâu sắc mà ông muốn đem đến cho độc giả.

Cả hai nhà văn Nguyễn Khải và Thạch Lam đều có những sáng tạo độc đáo trong việc xây dựng hình tượng nhân vật, tuy nhiên cách tiếp cận của họ lại có sự khác biệt rõ rệt. Nguyễn Khải thường tập trung vào những vấn đề xã hội, những khó khăn và nỗi khổ của người lao động, đặc biệt là thông qua những nhân vật như Lượm trong "Đất mỏ". Ông khắc họa hình ảnh người lao động nghèo khó, những người không có tiếng nói trong xã hội, từ đó phản ánh được những bất công và sự cần thiết của sự thay đổi xã hội.

Ngược lại, Thạch Lam chú trọng đến những giá trị tinh thần, tình cảm và cảm xúc trong cuộc sống. Nhân vật Tâm trong "Cô hàng xén" là đại diện cho những con người có trái tim nhạy cảm, luôn tìm kiếm tình yêu và sự đồng cảm giữa con người với nhau. Thạch Lam ít chú trọng đến những mảng lớn của xã hội mà thay vào đó, ông khai thác sâu sắc tâm lý nhân vật, làm nổi bật những mối quan hệ tình cảm phức tạp và những khát vọng con người.

Qua hình tượng nhân vật Lượm trong "Đất mỏ" và Tâm trong "Cô hàng xén", ta có thể thấy rõ tiếng nói riêng của hai nhà văn Nguyễn Khải và Thạch Lam. Mỗi nhà văn mang đến cho độc giả những góc nhìn mới mẻ, những suy tư sâu sắc về con người và xã hội, từ đó làm phong phú thêm nền văn học Việt Nam hiện đại. Chính những sự sáng tạo trong cách xây dựng nhân vật đã tạo nên sự độc đáo và mới mẻ cho từng tác phẩm, khẳng định rằng nếu không có tiếng nói riêng, văn chương sẽ không thể phát triển và sẽ dẫm chân tại chỗ.