Trong văn học, tiếng nói riêng của mỗi nhà văn là yếu tố quan trọng tạo nên sự độc đáo và mới mẻ trong tác phẩm. Điều này thể hiện rõ qua những nhân vật mà họ xây dựng, qua cách họ phản ánh cuộc sống, cũng như những tư tưởng, thông điệp mà họ muốn gửi gắm đến độc giả. Lê-ô-nốp đã từng khẳng định rằng nếu không có tiếng nói riêng và không mang lại những điều mới mẻ cho văn chương, tác phẩm nghệ thuật sẽ "chết". Nhìn từ góc độ này, chúng ta có thể so sánh hai hình tượng nhân vật nổi bật trong hai tác phẩm: Lượm trong "Đất mồ" của Nguyễn Khải và Tâm trong "Cỏ hàn xén" của Thạch Lam. Cả hai nhân vật đều mang những đặc điểm riêng, góp phần tạo nên sự mới mẻ trong văn chương, đồng thời phản ánh những góc khuất của xã hội và con người.

Lượm trong "Đất mồ" của Nguyễn Khải là một nhân vật đại diện cho sự khắc khoải và khổ đau của những con người sống trong thời chiến. Lượm là một cậu bé nghèo, mồ côi cha mẹ, phải tự lập trong một thế giới khắc nghiệt, nơi sự sống và cái chết luôn cận kề. Tuy nhiên, trái ngược với hình ảnh bi thương, Lượm lại mang trong mình một sức sống mãnh liệt. Cậu luôn nỗ lực vượt qua khó khăn, khổ cực, có một tinh thần lạc quan và tự tin vào bản thân, dù hoàn cảnh không thuận lợi. Hình ảnh Lượm trong truyện không chỉ là một cậu bé yêu đời, mà còn là biểu tượng của sự hy sinh, của thế hệ trẻ trong chiến tranh. Nguyễn Khải đã xây dựng nhân vật này với tiếng nói riêng đầy mạnh mẽ, thể hiện qua sự đấu tranh nội tâm của Lượm, cũng như những lựa chọn trong cuộc sống dù nghèo khó và đầy thử thách. Lượm là nhân vật mang lại sự tươi mới cho văn chương, bởi qua hình ảnh của cậu, Nguyễn Khải đã phản ánh sự khắc nghiệt của chiến tranh nhưng cũng không thiếu đi những giá trị nhân văn sâu sắc. Nhân vật Lượm có thể coi là một biểu tượng của hy vọng, niềm tin vào tương lai, một nguồn động viên cho những ai phải chịu đựng đau thương trong hoàn cảnh chiến tranh.

Trong khi đó, Tâm trong "Cỏ hàn xén" của Thạch Lam lại là một nhân vật có phần trầm lặng hơn, nhưng cũng mang đậm dấu ấn của sự đặc biệt và mới mẻ trong cách khai thác tâm lý nhân vật. Tâm là một người nông dân sống trong một làng quê nghèo, với công việc vất vả, đơn điệu là xén cỏ. Tuy cuộc sống của Tâm không có gì nổi bật, nhưng qua hình ảnh của anh, Thạch Lam đã khéo léo vẽ nên bức tranh đầy xúc động về nỗi buồn của con người trong cuộc sống hàng ngày. Tâm không có những đột phá mạnh mẽ như Lượm, nhưng anh lại có những suy tư sâu sắc về cuộc sống, về những giá trị giản dị của con người. Tâm là hình mẫu của những con người nghèo khó, nhưng trong sự nghèo khó ấy lại ẩn chứa những tình cảm chân thành, giản dị mà cao quý. Nhân vật này không hề kêu gọi sự thay đổi hay cách mạng, mà chỉ tìm cách hòa nhập, chấp nhận và tồn tại trong một thế giới đầy biến động. Thạch Lam đã thể hiện sự mới mẻ qua cách ông khám phá những yếu tố nhỏ nhặt trong cuộc sống con người, không hề phóng đại hay cách điệu hóa, mà thay vào đó là sự tĩnh lặng, bình dị nhưng sâu sắc. Tâm, qua cách nhìn nhận về cuộc sống, phản ánh được tâm trạng và nỗi niềm của những con người nhỏ bé, đôi khi bị xã hội lãng quên, nhưng lại là linh hồn của nền văn hóa dân tộc.

So sánh hai nhân vật Lượm và Tâm, ta thấy rằng cả hai đều mang những đặc điểm riêng biệt, nhưng đồng thời đều thể hiện những đặc trưng sâu sắc của nhân vật trong văn học hiện đại. Lượm của Nguyễn Khải đại diện cho sức sống mãnh liệt, sự dấn thân trong hoàn cảnh khắc nghiệt, còn Tâm của Thạch Lam lại là hình ảnh của con người bình dị, sống chậm rãi và hướng nội. Tuy mỗi nhân vật có một tiếng nói riêng, nhưng đều thể hiện được sự đặc sắc trong cách mà các nhà văn khai thác con người và xã hội qua những số phận nhỏ bé.

Tiếng nói riêng của Nguyễn Khải và Thạch Lam thể hiện rõ qua cách mà họ xây dựng hình tượng nhân vật. Nguyễn Khải tạo ra một nhân vật như Lượm để phản ánh sức mạnh của tuổi trẻ, của tinh thần lạc quan trong chiến tranh, còn Thạch Lam với Tâm lại chú trọng đến chiều sâu tâm hồn, sự yên lặng và tự cảm nhận của con người trong cuộc sống thường nhật. Những điều mới mẻ mà cả hai tác giả mang lại không chỉ nằm ở việc khai thác chủ đề, mà còn ở cách họ tạo dựng nhân vật, những nhân vật mang trong mình những ý nghĩa nhân văn sâu sắc.

Kết luận, qua hai hình tượng nhân vật Lượm và Tâm, ta có thể thấy rằng mỗi nhà văn đều có tiếng nói riêng, và chính những tiếng nói này đã góp phần làm phong phú thêm bức tranh văn học Việt Nam. Lê-ô-nốp đã đúng khi nói rằng, chỉ có những tác phẩm mang lại những điều mới mẻ và có tiếng nói riêng mới có thể tồn tại và phát triển. Lượm và Tâm chính là minh chứng cho sự độc đáo và sáng tạo trong văn học, giúp ta hiểu thêm về cuộc sống, con người và những giá trị vô hình của xã hội.