So sánh một số giọng điệu tiếng cười trong thơ trào phúng
Tiếng cười trong thơ trào phúng rất đa dạng, tùy thuộc vào đối tượng được châm biếm và mục đích của tác giả.
- Tiếng cười mỉa mai: Nhấn mạnh sự trái ngược giữa hiện thực và lý tưởng, giữa lời nói và hành động. Ví dụ: "Bà quan tênh nghếch xem bơi trải" (Hội Tây - Nguyễn Khuyến).
- Tiếng cười hóm hỉnh: Tạo ra những tình huống bất ngờ, hài hước, gây cười. Ví dụ: "Tướng quân tử trận còn tươi tốt" (Đề đến Sầm Nghi Đống - Hồ Chí Minh).
- Tiếng cười chua chát: Phơi bày những thói hư tật xấu, những hiện tượng đáng lên án trong xã hội. Ví dụ: "Trống đánh xuôi kèn thổi ngược" (Tự tình II - Hồ Xuân Hương).
- Tiếng cười khinh bỉ: Nhằm hạ thấp đối tượng, bộc lộ sự khinh thường. Ví dụ: "Kẻ thù nào dễ bắt bằng roi" (Tự tình II - Hồ Xuân Hương).
Phân tích bài thơ "Đề đến Sầm Nghi Đống"
Bố cục
Bài thơ có thể chia làm hai phần:
- Phần 1: (Các câu thơ đầu) Miêu tả cảnh tượng đề đền Sầm Nghi Đống với những nghi lễ long trọng, trang nghiêm.
- Phần 2: (Các câu thơ cuối) Lật tẩy sự thật về Sầm Nghi Đống, bộc lộ thái độ mỉa mai, khinh bỉ của tác giả.
Nội dung chính
Bài thơ châm biếm sự ngu xuẩn, hèn nhát của kẻ thù và sự vô lý, mê tín dị đoan của những kẻ đi thờ cúng. Qua đó, tác giả khẳng định sức mạnh của dân tộc và niềm tin vào tương lai tươi sáng.
Dẫn chứng
- Câu thơ 1-2: Miêu tả cảnh tượng long trọng, trang nghiêm của buổi lễ đề đền.
- Câu 3-4: Lật tẩy sự thật về Sầm Nghi Đống là một kẻ bại trận, hèn nhát.
- Câu 5-6: Chỉ trích những kẻ thờ cúng kẻ thù, đi ngược lại lợi ích dân tộc.
Các luận điểm được đưa ra
- Tiếng cười mỉa mai, hóm hỉnh: Tác giả sử dụng những hình ảnh tương phản, những chi tiết hài hước để chế giễu kẻ thù và những kẻ ngu xuẩn.
- Lập luận sắc bén: Lập luận chặt chẽ, logic, dựa trên những sự thật lịch sử để bóc trần bộ mặt thật của kẻ thù.
- Ý nghĩa sâu sắc: Qua tiếng cười, tác giả khẳng định tinh thần yêu nước, căm thù giặc sâu sắc của dân tộc.
So sánh với các bài thơ trào phúng khác
- Điểm chung: Cùng sử dụng tiếng cười để châm biếm, phê phán.
- Điểm khác: Mỗi bài thơ có giọng điệu, đối tượng châm biếm và cách thức thể hiện khác nhau. Ví dụ, nếu như "Đề đến Sầm Nghi Đống" tập trung vào việc châm biếm kẻ thù thì "Tự tình II" của Hồ Xuân Hương lại hướng vào những vấn đề xã hội, đạo đức.