Bài thơ "Bỡn tri phủ Xuân Trường" của tác giả Nguyễn Khuyến mang đậm tính châm biếm và thể hiện rõ sự tinh tế trong lối sử dụng ngôn từ. Dưới đây là một số phân tích về nội dung và nghệ thuật của bài thơ.

### Nội dung
Bài thơ phản ánh hình ảnh tri phủ Xuân Trường, một người cầm quyền nhưng lại thiếu năng lực và tầm nhìn. Qua đó, tác giả đã chỉ trích thực trạng quan lại lúc bấy giờ, đặc biệt là những người chỉ biết đến tiền bạc và danh vọng mà không quan tâm đến công việc và lợi ích của nhân dân.

1. **Nhân vật tri phủ Xuân Trường**: Ông ta chỉ biết “quen phê một chữ tiền”, thể hiện sự tham lam và thiển cận của kẻ cầm quyền. Điều này ám chỉ rằng tri phủ không quan tâm đến đời sống nhân dân mà chỉ chú trọng đến lợi ích cá nhân.

2. **Thời gian**: Câu “tri phủ xuân trường được mấy niên” mở đầu bài thơ, gợi lên câu hỏi về thời gian tại vị và hiệu quả công việc của ông tri phủ. Cách diễn đạt này tạo ra sự nghi ngờ về khả năng quản lý của ông.

3. **Cuộc sống bình yên**: Câu “nhờ trời hạt ấy cũng bình yên” cho thấy tác giả có phần lạc quan, rằng may mắn vẫn đến với vùng đất này, dù có sự quản lý yếu kém. Nhưng đồng thời cũng gửi gắm thông điệp rằng bình yên không phải do tri phủ mang lại.

### Nghệ thuật
1. **Thể thơ**: Bài thơ được viết theo thể thơ thất ngôn, mang đến cảm giác cân đối và dễ nhớ. Ngôn ngữ giản dị nhưng ý nghĩa thì sâu sắc, thể hiện tài năng của Nguyễn Khuyến trong việc sử dụng chữ nghĩa.

2. **Hình thức châm biếm**: Sử dụng giọng điệu hài hước và châm biếm, tác giả khéo léo phê phán những người có trách nhiệm nhưng lại không làm tròn bổn phận. Điều này cũng làm nổi bật tư duy sâu sắc của tác giả về xã hội.

3. **Sử dụng hình ảnh**: Những hình ảnh như “hạt” và “chữ phê” được biểu đạt một cách hình tượng, giúp người đọc dễ dàng hình dung và cảm nhận được thực trạng xã hội đương thời.

### Kết luận
Bài thơ "Bỡn tri phủ Xuân Trường" không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật mà còn là một bức tranh xã hội sống động, phản ánh những bất cập trong xã hội phong kiến. Qua đó, tác giả gửi gắm những trăn trở về trách nhiệm của người cầm quyền đối với đời sống nhân dân, đồng thời khẳng định giá trị của sự bình yên và hạnh phúc. Việc chỉ trích tri phủ không chỉ là phê phán một cá nhân mà còn là tiếng nói chung của tầng lớp trí thức yêu nước lúc bấy giờ.