Bài thơ "Tre Việt Nam" của Nguyễn Duy không chỉ khắc họa hình ảnh cây tre gần gũi, thân thương mà còn ẩn chứa vẻ đẹp của đất nước và con người Việt Nam. Vẻ đẹp ấy được thể hiện qua nhiều khía cạnh:
1. Vẻ đẹp của thiên nhiên:
Hình ảnh cây tre: Tre được miêu tả với những đặc điểm mộc mạc, giản dị mà kiên cường: "Tre xanh/ Xanh tự bao giờ/ Chuyện ngày xưa.../ Đã có bờ tre xanh". Tre gắn bó với đất nước từ bao đời nay, chứng kiến bao thăng trầm lịch sử.
Không gian: Tre hiện lên trong không gian quen thuộc của làng quê Việt Nam: "Ở đâu tre cũng xanh tươi/ Cho dù đất sỏi, đá vôi bạc màu". Dù ở bất cứ hoàn cảnh nào, tre vẫn vươn lên mạnh mẽ, tượng trưng cho sức sống mãnh liệt của thiên nhiên Việt Nam.
Màu xanh: Màu xanh của tre hòa quyện với màu xanh của trời tạo nên một bức tranh thanh bình, yên ả: "Có trời xanh nên mới có tre xanh". Màu xanh ấy tượng trưng cho hy vọng, sức sống và sự trường tồn.
2. Vẻ đẹp của con người Việt Nam:
Đức tính kiên cường, bất khuất: Tre "dựng thành lũy", "nên chông nên gậy", tượng trưng cho tinh thần chiến đấu bất khuất của dân tộc ta trong các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm. Dù "bão táp mưa sa", tre vẫn "đứng thẳng hàng", thể hiện ý chí kiên cường, không chịu khuất phục trước khó khăn.
Đức tính cần cù, giản dị: Tre gắn bó với đời sống lao động của người nông dân: "Tre là bạn của nhà nông/ Đồng xanh đâu chẳng có bóng tre". Tre giúp người dân trong công việc đồng áng, trong sinh hoạt hàng ngày. Hình ảnh tre giản dị, mộc mạc như chính con người Việt Nam cần cù, chịu thương chịu khó.
Tinh thần đoàn kết, gắn bó: "Tre đâu cũng là tre/ Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng". Hình ảnh những khóm tre đứng cạnh nhau, che chở cho nhau tượng trưng cho tinh thần đoàn kết, tương thân tương ái của người Việt Nam.
3. Mối quan hệ gắn bó giữa tre và đất nước:
Tre không chỉ là một loài cây mà đã trở thành biểu tượng của đất nước, của văn hóa Việt Nam. Tre gắn bó với con người trong suốt chiều dài lịch sử, từ cuộc sống sinh hoạt đến chiến đấu bảo vệ Tổ quốc.
"Tre xanh xanh tự bao giờ/ Chuyện ngày xưa đã có bờ tre xanh". Câu thơ khẳng định sự gắn bó lâu đời, bền chặt giữa tre và đất nước. Tre là một phần không thể thiếu của quê hương, là hình ảnh thân thương, gần gũi trong tâm hồn mỗi người Việt Nam.