Tất cả những điều lớn lao, kỳ vĩ đều có thể biến đổi theo thời gian: sông có thể cạn, núi có thể mòn, biển cả có thể hóa nương dâu... Điều ấy làm tôi trăn trở, suy nghĩ đến một điều gì lớn lao, thời gian không làm chúng tan biến mà ngược lại, theo năm tháng, chúng được nhân lên gấp bội sức mạnh. Những tấm lòng nhân ái như tấm lòng bé Sơn trong truyện ngắn Gió lạnh đầu mùa của Thạch Lam là một điều như thế trong vũ trụ này.
Tuổi thơ ai cũng đã từng trải qua những năm tháng ngây ngô, hồn nhiên, khi buồn cười lúc lại rất đáng yêu. Tôi thấy ở Sơn những giây phút đùa nghịch, hay khoe, hay giận... của chính mình ngày nào. Tôi muốn sống ngược thời gian, mới chỉ cách đây có mấy năm thôi, nhưng tôi không ngờ là mình đã quên đi nhanh đến thế
Có lẽ vì thế mà tôi yêu nhân vật Sơn lắm! Em đã sống dậy trong tôi cảm tưởng trong sáng về thuở còn hồn nhiên vô tư ấy. Nghe trong hồn những reo vui theo khúc nhạc lòng của cậu bé hãnh diện khoe áo với bạn bè! Nhưng nếu chỉ có vậy thôi thì tôi đã quên Sơn nhanh lắm. Giống như khi tôi đã quên đi những năm tháng ấu thơ của mình. Tôi còn nghe thấy ở Sơn những nhịp đập con tim đầy xúc cảm rất đáng trân trọng. Chúng làm lòng tôi trở nên sâu lắng vì bắt gặp ở em bao nét đẹp của tình người.
Ai trong chúng ta có đôi lần từng lạnh lùng ngó lơ những bàn tay chìa ra tấm vé số hay những tờ báo mới nguyên để chào mời? Còn Sơn? Em đã nhận thấy cảnh khổ của Hiên. Và dù rất thích chiếc áo mới - em vừa hãnh diện khoe nó với bạn bè. Dù biết có thể bị mẹ trách phạt - chẳng có người mẹ nào không phiền lòng khi con cái tự ý đem cho người khác vật gì - nhất là trong tình cảnh cuộc sống càng ngày càng khó khăn. Nhưng bỏ qua tất cả những điều đó, Sơn đã sẵn lòng tặng Hiên chiếc áo, giúp đỡ chia sẻ với bạn, không hề toan tính. Có phải chỉ vì biết nghe trái tim mách bảo, mà Sơn đã không dửng dưng trước những mảnh đời cơ cực? Hành động của Sơn là hành vi nhân ái hoàn toàn tự nguyện, không chờ bé Hiên nhờ vả, không đợi mọi người xung quanh động viên - điều này đâu dễ có ở mỗi con người?
Không phải tiền tài, địa vị hay quyền lực, mà chính lòng yêu thương nhau mới giúp con người có được những hành động cao cả. Một chú bé như Sơn đáng quý hơn hẳn nhiều người lớn mà lãnh đạm phủi tay trước đồng loại bần cùng.
Sự thụ hưởng vật chất chưa bao giờ đem lại cảm giác hạnh phúc hoàn hảo. Hạnh phúc có thể là những điều giản đơn, trong tầm tay mỗi người, nhiều khi chỉ là chút “vui vui” trong lòng như Sơn đã cảm nhận được, lúc trao cho cô bạn nhỏ nhà nghèo chiếc áo bông. Gió ơi, sao lạnh vậy? Nhưng Sơn ơi, có phải chính tấm lòng nhân hậu của em đã ấp ủ cả không gian đang bị cơn gió lạnh đầu mùa làm cho tê tái? Hẳn là Hiên ấm lắm, ấm cả ngoài lẫn trong lòng! Giá như bao trẻ em trên thế giới này đều là Sơn?... Tôi lại thấy lòng day dứt quá! Sơn ơi, em đã khiến tôi phải tự nhìn lại mình. Liệu mình có thể sống nhân ái được như Sơn không, biết quan tâm đến những con người bất hạnh dưới đáy xã hội như thế? Em đúng là đứa bé, nhưng lại có một thái độ sống không bé nhỏ chút nào.
Tôi bỗng nhớ lại mình đã có lần cười thích thú khi thấy một em nhỏ bán báo bị xua đuổi vì ghé nhìn vào lớp mình đang học. Chợt tôi cảm thấy vô cùng xấu hổ vì mình đã quá ích kỉ, nhỏ nhen và hẹp hòi như vậy. Nhân vật Sơn trong Gió lạnh đầu mùa của Thạch Lam đã mang đến cho tôi một bài học lớn, một bài học ấm áp về tình người.