Việc sử dụng từ ngữ địa phương trong văn học, giao tiếp và đời sống mang lại nhiều tác dụng quan trọng, thể hiện ở các khía cạnh sau:

1. Trong văn học:

Tạo sắc thái vùng miền, chân thực: Từ ngữ địa phương giúp tác phẩm văn học mang đậm dấu ấn của một vùng đất cụ thể, tái hiện chân thực đời sống, phong tục, tập quán và văn hóa của người dân nơi đó. Nó tạo nên một không gian nghệ thuật sống động, gần gũi và dễ cảm nhận. Ví dụ, việc sử dụng từ "trằm" (ao) thay vì "ao" trong văn học miền Trung giúp người đọc hình dung rõ hơn về đặc điểm địa lý và văn hóa của vùng đất này.
Xây dựng hình tượng nhân vật: Cách ăn nói, sử dụng ngôn ngữ đặc trưng của từng địa phương góp phần khắc họa tính cách, xuất thân và tầng lớp xã hội của nhân vật. Điều này giúp nhân vật trở nên sống động, cá tính và gần gũi hơn với độc giả.
Tăng tính biểu cảm và gợi hình: Nhiều từ ngữ địa phương mang tính biểu cảm cao, diễn đạt những sắc thái tình cảm tinh tế mà ngôn ngữ phổ thông khó diễn đạt được. Nó cũng có thể tạo ra những hình ảnh độc đáo, giàu sức gợi tả, làm tăng giá trị nghệ thuật cho tác phẩm.
Góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa: Văn học là nơi lưu giữ và phản ánh văn hóa của một cộng đồng. Việc sử dụng từ ngữ địa phương góp phần bảo tồn những giá trị văn hóa truyền thống, tránh nguy cơ bị mai một theo thời gian.
2. Trong giao tiếp:

Tạo sự gần gũi, thân thiện: Khi giao tiếp với người cùng địa phương, việc sử dụng từ ngữ quen thuộc giúp tạo cảm giác gần gũi, thân thiện và dễ dàng thấu hiểu nhau hơn.
Thể hiện tình cảm quê hương: Từ ngữ địa phương là một phần ký ức, tình cảm gắn bó với quê hương. Việc sử dụng chúng thể hiện tình yêu, sự trân trọng đối với nơi mình sinh ra và lớn lên.
Phân biệt và nhận diện cộng đồng: Ngôn ngữ địa phương là một dấu hiệu nhận diện cộng đồng. Nó giúp phân biệt người dân ở các vùng miền khác nhau và tạo nên sự đa dạng văn hóa trong xã hội.
3. Trong đời sống:

Lưu giữ ký ức và truyền thống: Từ ngữ địa phương được truyền từ đời này sang đời khác, mang theo những giá trị văn hóa, lịch sử và kinh nghiệm của cộng đồng.
Thể hiện sự đa dạng văn hóa: Sự tồn tại của nhiều ngôn ngữ địa phương làm cho văn hóa của một quốc gia trở nên phong phú và đa dạng hơn.