Chiều tối (Nhật kí trong tù)

Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ
Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không
Thiếu nữ xóm núi xay ngô,
Ngô xay vừa xong, lò than đã đỏ.

Hoàn cảnh sáng tác :
- Là tập nhật kí viết bằng thơ, được Bác sáng tác trong thời gian bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam từ tháng 8/1942 – 9/1943 tại tỉnh Quảng Tây.
- Tập thơ gồm 134 bài bằng chữ Hán(chủ yếu là thơ thất ngôn tứ tuyệt).

Bài 3 :
Giải đi sớm
Gà gáy một lần đêm chứa tan
Chòm sao đưa nguyệt vượt lên ngàn
Người đi cất bước trên đường thăm
 Rát mặt đêm thu trận gió hàn. 

Hoàn cảnh sáng tác :

Bài thơ này được sáng tác khi Bác bị giải từ nhà lao này sang nhà lao khác vào một buổi sớm, có thể là từ nhà lao Long An đến nhà lao Đồng Chính, sau khi đã đi bộ gần 200 cây số và bị giam hơn 60 ngày. Hồi kí của Trần Dân Tiên đã cho biết rõ cái cảnh Bác bị giải như thế nào: “Tay bị trói giật cánh khuỷu, cổ mang xiềng xích, có sáu người lính mang súng giải đi. Cụ Hồ Chí Minh đi mãi, đi mãi nhưng vẫn không biết là đi đến đâu. Dầm mưa, giãi nắng, trèo núi, qua truông. Mỗi buổi sáng, gà gáy đầu, người ta lại giải cụ Hồ đi. Mỗi buổi chiều khi chim về tổ, người ta lại dừng lại trong một địa phương nào đó, giam Cụ vào trong xà lim trên một đống rạ bẩn, không cởi trói cho Cụ ngủ. Đau khổ như vậy nhưng Cụ vẫn vui vẻ, sung sướng được thấy phong cảnh thay đổi. Cụ Hồ vừa đi, vừa ngâm nga. Thỉnh thoảng, Cụ Hồ làm thơ…”.

Bài 4 :
Rằm tháng giêng 

Rằm xuân lồng lộng trăng soi, 

Sông xuân nước lẫn màu trời thêm xuân. 

Giữa dòng bàn bạc việc quân, 

Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền. 

Hoàn cảnh sáng tác :
Bài thơ được sáng tác tại chiến khu Việt Bắc, năm 1948 – những năm đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược.