câu 1 :
Bạn hay gia đình bạn đã bao giờ bị phân biệt đối xử chưa? Tôi rất xúc động khi nghe câu chuyện của mẹ con chị Phạm Thị Oanh và Phúc, câu con trai 10 tuổi, cả hai mẹ con đều nhiễm HIV.
Lo sợ Phúc sẽ bị xóm làng kỳ thị, chị Oanh đưa con sang học mẫu giáo ở tận xã bên. Nhưng rồi một ngày, tình cờ, cô giáo biết Phúc nhiễm HIV. Ngay lập tức, sau khi hỏi lãnh đạo xã, cô giáo cho Phúc nghỉ học. Hãy hình dung mẹ con chị Oanh và cháu Phúc đã đau khổ đến thế nào!
Nhưng, câu chuyện này không phải là hy hữu ở Việt Nam cũng như ở nhiều nơi khác trên thế giới. Tận đáy lòng, tôi lo ngại cho sự bình an và hạnh phúc của những người nhiễm HIV, cũng như những người có nguy cơ cao lây nhiễm HIV. Rất nhiều người trong số họ đang phải sống trong nỗi sợ hãi thường trực vì bị kỳ thị và phân biệt đối xử.
Thực tế, cho dù đã trải qua hơn 20 năm phòng, chống AIDS với rất nhiều nỗ lực, HIV vẫn còn là một trong những vấn đề y tế công cộng nhức nhối nhất tại Việt Nam. Việt Nam đang phải đối mặt với những thách thức to lớn liên quan đến thái độ của xã hội đối với người nhiễm HIV. Kỳ thị và phân biệt đối xử đang tiếp tục cản trở khiến những nhóm dân dễ bị tổn thương không được hưởng các quyền cơ bản về chăm sóc sức khỏe và an sinh xã hội, đồng thời cản trở bước tiến của những hoạt động phòng, chống HIV.
Chúng ta đã có rất nhiều bằng chứng mới được thu thập về việc nhiều người nhiễm HIV còn đang bị cô lập và chối bỏ ngay trong chính gia đình của mình, cũng như trong cộng đồng và các mối quan hệ xã hội. Các bằng chứng cũng cho thấy việc phát hiện nhiễm HIV có thể dẫn đến bị mất việc làm, mất quyền sở hữu tài sản, và không được nhận vào trường học. Người nhiễm HIV còn bị bạo hành, bị từ chối cung cấp các dịch vụ y tế hay dịch vụ trợ giúp xã hội, và gặp khó khăn trong việc tiếp cận trợ giúp pháp lý.
Tuy nhiên, kỳ thị và phân biệt đối xử không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân người nhiễm HIV hoặc những người có hành vi nguy cơ cao lây nhiễm HIV, mà còn tiếp tay cho HIV âm thầm lây lan trong cộng đồng. Những người nhiễm HIV e sợ thái độ kỳ thị hoặc bị phân biệt đối xử sẽ tránh né xét nghiệm và không áp dụng các biện pháp dự phòng lây nhiễm HIV. Sợ hãi không dám xét nghiệm HIV đồng nghĩa với việc họ có thể vô tình làm lây lan HIV sang người thân hoặc những người khác trong cộng đồng. Ví dụ, một người chồng có thể lây HIV sang vợ, rồi người vợ lại có thể truyền HIV sang đứa bé còn nằm trong bào thai. Do vậy, từ chỗ lẽ ra chỉ có một người nhiễm HIV, nhưng do không biết tình trạng nhiễm của bản thân, nên đã để HIV lây lan, hậu quả có tới ba người nhiễm HIV. Điều này xảy ra khi người dân sợ hãi không dám xét nghiệm HIV vì quá hoảng sợ, không biết sẽ bị đối xử thế nào khi có kết quả xét nghiệm dương tính.
Thậm chí, với những người đã biết mình bị nhiễm HIV, do e ngại tình trạng kỳ thị và phân biệt đối xử còn tồn tại ở nhiều cơ sở y tế, trường học và trong cộng đồng, họ sẽ không dám tiết lộ tình trạng nhiễm của bản thân với vợ/chồng hay gia đình và bạn bè thân thiết. Đồng thời, họ cũng sẽ dễ trì hoãn hay thậm chí từ chối được đưa vào chăm sóc và điều trị HIV.
Tôi được biết nhiều câu chuyện về những người nhiễm HIV chấp nhận phải đi rất xa nơi đang sinh sống để tìm đến các cơ sở chăm sóc và điều trị với những người cán bộ y tế họ không hề quen biết, cốt sao tránh khỏi lộ thông tin với bà con chòm xóm về tình trạng nhiễm HIV của bản thân. Họ sợ thông tin cá nhân không được cơ sở y tế ở địa phương mình bảo mật. Nhiều người chỉ tìm đến điều trị khi đã ốm nặng và không thể giấu được các triệu chứng của bệnh tật. Hậu quả là làm tăng các chi phí chăm sóc, điều trị và bỏ phí mất những ích lợi về điều trị sớm nhằm giảm lây lan HIV.