Những khó khăn

+ Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa vừa ra đời đã phải đối mặt với nhiều khó khăn, thử thách. Ở miền Bắc (từ vĩ tuyến 16 trở ra), gần 20 vạn quân Trung Hoa Dân quốc kéo vào nước ta theo sau là các đảng phái tay sai như Việt Nam Quốc dân Đảng (Việt Quốc), Việt Nam cách mạng đồng chí hội (Việt Cách) hòng giành lại chính quyền. Ở miền Nam (từ vĩ tuyến 16 trở vào Nam), quân Anh kéo vào, dọn đường cho Pháp trở lại xâm lược nước ta. Lợi dụng tình hình, bọn phản động ngóc đầu dậy làm tay sai cho Pháp chống phá cách mạng. Trên cả nước còn 6 vạn quân Nhật chờ giải giáp, theo lệnh Anh chống cách mạng.

+ Chính quyền cách mạng vừa thành lập, chưa được củng cố, lực lượng vũ trang non yếu. Nạn đói cuối năm 1944 đầu năm 1945 chưa khắc phục được cộng thêm nạn lụt lớn làm vỡ đê 9 tỉnh Bắc Bộ; hạn hán kéo dài khiến cho nửa diện tích ruộng đất không thể canh tác. Cơ sở công nghiệp chưa phục hồi, hàng hóa khan hiếm, giá cả tăng vọt, đời sống nhân dân nhiều khó khăn.

+ Ngân sách Nhà nước trống rỗng, tiền mất giá của Trung Hoa Dân Quốc tung ra thị trường, làm tài chính nước ta rối loạn. Hơn 90% dân số không biết chữ.

- Bên cạnh những khó khăn, đất nước cũng có những thuận lợi cơ bản

+ Nhân dân đã giành quyền làm chủ, được hưởng quyền lợi do chính quyền cách mạng mang lại nên phấn khởi và gắn bó với chế độ. Cách mạng nước ta có Đảng, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng suốt lãnh đạo.

+ Hệ thống XHCN đang hình thành, phong trào cách mạng thế giới phát triển.

+ Phong trào đấu tranh vì hòa bình, dân chủ phát triển ở nhiều nước tư bản.