Hi
ế
n ph
á
p v
à
ph
á
p lu
ậ
t c
ủ
a Nh
à
n
ư
ớ
c ta
đ
ã
c
ó
nhi
ề
u quy
đ
ị
nh c
ụ
th
ể
đ
ể
hi
ệ
n th
ự
c ho
á
kh
ả
n
ă
ng
đó
. Nh
à
n
ư
ớ
c ph
á
t tri
ể
n c
ô
ng t
á
c th
ô
ng tin, b
á
o ch
í
, ph
á
t thanh, truy
ề
n h
ì
nh,
đ
i
ệ
n
ả
nh, xu
ấ
t
b
ả
n, th
ư
vi
ệ
n v
à
c
á
c ph
ươ
ng ti
ệ
n th
ô
ng tin
đ
ạ
i ch
ú
ng kh
á
c, khuy
ế
n kh
í
ch ph
á
t tri
ể
n c
á
c h
ì
nh th
ứ
c
ho
ạ
t
đ
ộ
ng v
ă
n h
ọ
c, ngh
ệ
thu
ậ
t.
Đó
l
à
k
ê
nh c
ự
c k
ỳ
quan tr
ọ
ng
đ
ể
qua
đó
nh
â
n d
â
n n
ó
i ti
ế
ng n
ó
i c
ủ
a
m
ì
nh g
ó
p v
à
o qu
á
tr
ì
nh ho
ạ
ch
đ
ị
nh
đư
ờ
ng l
ố
i c
ủ
a
Đ
ả
ng, x
â
y d
ự
ng ch
í
nh s
á
ch v
à
ph
á
p lu
ậ
t c
ủ
a Nh
à
n
ư
ớ
c.
Đ
ả
ng v
à
Nh
à
n
ư
ớ
c ta t
ạ
o ra m
ọ
i
đ
i
ề
u ki
ệ
n
đ
ể
c
ô
ng d
â
n c
ó
th
ể
s
ử
d
ụ
ng m
ộ
t c
á
ch c
ó
hi
ệ
u qu
ả
c
á
c
quy
ề
n quan tr
ọ
ng nh
ư
quy
ề
n t
ự
do ng
ô
n lu
ậ
n, t
ự
do b
á
o ch
í
, quy
ề
n
đư
ợ
c th
ô
ng tin (
Đ
i
ề
u 69, quy
ề
n
khi
ế
u n
ạ
i, quy
ề
n t
ố
c
á
o v
ớ
i c
ơ
quan nh
à
n
ư
ớ
c c
ó
th
ẩ
m quy
ề
n v
ề
nh
ữ
ng vi
ệ
c l
à
m tr
á
i ph
á
p lu
ậ
t c
ủ
a c
á
c
c
ơ
quan nh
à
n
ư
ớ
c, t
ổ
ch
ứ
c kinh t
ế
, t
ổ
ch
ứ
c x
ã
h
ộ
i,
đơ
n v
ị
v
ũ
trang nh
â
n d
â
n ho
ặ
c b
ấ
t c
ứ
c
á
nh
â
n n
à
o
(
Đ
i
ề
u 74 Hi
ế
n ph
á
p). Vi
ệ
c khi
ế
u n
ạ
i, t
ố
c
á
o ph
ả
i
đư
ợ
c c
ơ
quan nh
à
n
ư
ớ
c xem x
é
t v
à
gi
ả
i quy
ế
t trong
th
ờ
i h
ạ
n ph
á
p lu
ậ
t quy
đ
ị
nh. Ch
í
nh ph
ủ
th
ự
c hi
ệ
n ch
ế
đ
ộ
b
á
o c
á
o tr
ư
ớ
c
nh
â
n d
â
n qua c
á
c ph
ươ
ng
ti
ệ
n th
ô
ng tin
đ
ạ
i ch
ú
ng v
ề
nh
ữ
ng v
ấ
n
đ
ề
quan tr
ọ
ng m
à
Ch
í
nh ph
ủ
ph
ả
i gi
ả
i quy
ế
t. Hi
ế
n ph
á
p c
ũ
ng
quy
đ
ị
nh tr
á
ch nhi
ệ
m c
ủ
a H
ộ
i
đ
ồ
ng nh
â
n d
â
n, U
ỷ
ban nh
â
n d
â
n c
á
c c
ấ
p th
ự
c hi
ệ
n ch
ế
đ
ộ
th
ô
ng b
á
o
t
ì
nh h
ì
nh m
ọ
i m
ặ
t c
ủ
a
đ
ị
a ph
ươ
ng cho M
ặ
t
tr
ậ
n T
ổ
qu
ố
c v
à
c
á
c
đ
o
à
n th
ể
nh
â
n d
â
n, l
ắ
ng nghe
ý
ki
ế
n,
ki
ế
n ngh
ị
c
ủ
a c
á
c t
ổ
ch
ứ
c n
à
y v
ề
x
â
y d
ự
ng ch
í
nh quy
ề
n v
à
ph
á
t tri
ể
n kinh t
ế
-
x
ã
h
ộ
i
ở
đ
ị
a ph
ươ
ng
(
Đ
i
ề
u 125 Hi
ế
n ph
á
p).
+
Gi
á
o d
ụ
c
ý
th
ứ
c ch
í
nh tr
ị
v
à
n
ă
ng l
ự
c ch
í
nh tr
ị
cho nh
â
n d
â
n l
à
b
ả
o
đ
ả
m h
ế
t
s
ứ
c quan tr
ọ
ng
đ
ể
duy tr
ì
b
ả
n ch
ấ
t d
â
n ch
ủ
c
ủ
a Nh
à
n
ư
ớ
c ta v
à
ch
ế
đ
ộ
ch
í
nh tr
ị
c
ủ
a ch
ú
ng ta. Nh
ư
ng
đ
ố
i v
ớ
i Ch
ủ
t
ị
ch H
ồ
Ch
í
Minh,
ý
th
ứ
c v
à
n
ă
ng l
ự
c
đó
c
ủ
a nh
â
n d
â
n ph
ả
i l
à
s
ả
n ph
ẩ
m c
ủ
a ho
ạ
t
đ
ộ
ng qu
ả
n l
ý
,
tham gia qu
ả
n l
ý
Nh
à
n
ư
ớ
c v
à
qu
ả
n l
ý
x
ã
h
ộ
i c
ủ
a nh
â
n
d
â
n
. Ng
ư
ờ
i n
ó
i : Nh
à
n
ư
ớ
c ta “ph
ả
i ph
á
t
tri
ể
n quy
ề
n d
â
n ch
ủ
v
à
sinh ho
ạ
t ch
í
nh tr
ị
c
ủ
a to
à
n d
â
n,
l
à
m cho m
ọ
i ng
ư
ờ
i c
ô
ng d
â
n Vi
ệ
t Nam th
ự
c
s
ự
tham gia v
à
o c
ô
ng vi
ệ
c c
ủ
a Nh
à
n
ư
ớ
c
” (ng
ư
ờ
i tr
í
ch nh
ấ
n m
ạ
nh).
+
Hi
ệ
u qu
ả
c
ủ
a ch
í
nh quy
ề
n, c
ủ
a c
ả
h
ệ
th
ố
ng ch
í
nh tr
ị
c
ủ
a ch
ú
ng ta hi
ệ
n nay l
à
đ
ẩ
y t
ớ
i s
ự
nghi
ệ
p
đ
ổ
i m
ớ
i, l
à
m cho
đ
ấ
t n
ư
ớ
c ta kh
ô
ng ng
ừ
ng ph
á
t tri
ể
n, m
à
tr
ư
ớ
c h
ế
t l
à
l
ấ
y k
ế
t qu
ả
ph
á
t tri
ể
n
c
ô
ng nghi
ệ
p ho
á
, hi
ệ
n
đ
ạ
i ho
á
, d
â
n gi
à
u, n
ư
ớ
c m
ạ
nh, x
ã
h
ộ
i c
ô
ng b
ằ
ng, d
â
n ch
ủ
, v
ă
n minh l
à
m m
ụ
c
ti
ê
u t
ổ
ch
ứ
c v
à
ho
ạ
t
đ
ộ
ng.
-
Trong t
ư
t
ư
ở
ng v
à
ph
ươ
ng ch
â
m c
ủ
a Ch
ủ
t
ị
ch H
ồ
Ch
í
Minh v
à
c
ủ
a
Đ
ả
ng ta, t
í
nh hi
ệ
u qu
ả
v
à
thi
ế
t th
ự
c v
ì
d
â
n l
à
m
ộ
t ph
ươ
ng ch
â
m t
ổ
ch
ứ
c v
à
ho
ạ
t
đ
ộ
ng h
ế
t s
ứ
c
đư
ợ
c coi tr
ọ
ng.
Ch
ủ
t
ị
ch H
ồ
Ch
í
Minh n
ó
i : “N
ế
u d
â
n
đó
i,
Đ
ả
ng v
à
Ch
í
nh ph
ủ
c
ó
l
ỗ
i ; n
ế
u d
â
n r
é
t,
Đ
ả
ng v
à
Ch
í
nh ph
ủ
c
ó
l
ỗ
i ; n
ế
u d
â
n d
ố
t,
Đ
ả
ng v
à
Ch
í
nh ph
ủ
c
ó
l
ỗ
i”. Khi B
á
c n
ó
i nh
ư
v
ậ
y l
à
B
á
c mu
ố
n n
ó
i
đ
ế
n
hi
ệ
u qu
ả
th
ự
c t
ế
nhi
ệ
m v
ụ
c
ụ
th
ể
trong vi
ệ
c ho
ạ
ch
đ
ị
nh ch
í
nh s
á
ch v
à
ph
á
p lu
ậ
t v
à
t
ổ
ch
ứ
c th
ự
c hi
ệ
n
ch
í
nh s
á
ch, ph
á
p lu
ậ
t.
T
ừ
đó
,
ti
ê
u ch
í
c
ủ
a vi
ệ
c
đá
nh gi
á
hi
ệ
u qu
ả
ho
ạ
t
đ
ộ
ng c
ủ
a Nh
à
n
ư
ớ
c l
à
kh
ả
n
ă
ng ph
ụ
c v
ụ
nh
â
n d
â
n, l
à
c
ô
ng c
ụ
đ
ể
nh
â
n d
â
n l
à
m ch
ủ
v
ề
kinh t
ế
, ch
í
nh tr
ị
, x
ã
h
ộ
i, s
ử
d
ụ
ng t
ố
t v
à
c
ó
hi
ệ
u qu
ả
c
á
c quy
ề
n, th
ự
c hi
ệ
n
đ
ầ
y
đ
ủ
c
á
c ngh
ĩ
a v
ụ
c
ủ
a m
ì
nh.
Ch
ú
ng ta c
ầ
n nh
ớ
c
â
u n
ó
i r
ấ
t
đơ
n gi
ả
n, nh
ư
ng
r
ấ
t r
õ
r
à
ng c
ủ
a B
á
c l
à
: “Vi
ệ
c g
ì
c
ó
l
ợ
i cho d
â
n
th
ì
ta ph
ả
i l
à
m, vi
ệ
c g
ì
h
ạ
i cho d
â
n th
ì
ta ph
ả
i tr
á
nh”. Ch
í
nh quy
ề
n l
à
c
ủ
a d
â
n, n
ê
n n
ó
ph
ả
i
ti
ệ
n l
ợ
i
cho d
â
n, g
ắ
n v
ớ
i d
â
n, t
ô
n vinh nh
â
n d
â
n.
-
Đ
ố
i v
ớ
i ch
ú
ng ta v
ấ
n
đ
ề
v
ề
t
í
nh ph
á
p quy
ề
n c
ủ
a quy
ề
n l
ự
c nh
à
n
ư
ớ
c
đư
ợ
c xem x
é
t
ở
b
ì
nh
di
ệ
n kh
ẳ
ng
đ
ị
nh v
à
b
ả
o
đ
ả
m quy
ề
n l
ự
c
đó
l
à
c
ủ
a nh
â
n d
â
n, gi
ữ
cho n
ó
lu
ô
n lu
ô
n n
ằ
m trong qu
ỹ
đ
ạ
o
ph
ụ
c v
ụ
nh
â
n d
â
n.
Ở
b
ì
nh di
ệ
n th
ứ
hai, v
ấ
n
đ
ề
đư
ợ
c
đ
ặ
t ra l
à
l
à
m th
ế
n
à
o
đ
ể
nh
â
n d
â
n u
ỷ
nhi
ệ
m cho Nh
à
n
ư
ớ
c
th
ự
c hi
ệ
n qu
y
ề
n l
ự
c c
ủ
a m
ì
nh m
à
kh
ô
ng b
ị
m
ấ
t
quy
ề
n, kh
ô
ng b
ị
l
ạ
m quy
ề
n, s
ử
d
ụ
ng quy
ề
n l
ự
c
đ
ể
đ
i
ng
ư
ợ
c l
ạ
i v
ớ
i l
ợ
i
í
ch c
ủ
a T
ổ
qu
ố
c, c
ủ
a nh
â
n d
â
n.
Do
đó
, m
ộ
t trong nh
ữ
ng v
ấ
n
đ
ề
b
ứ
c x
ú
c hi
ệ
n nay
đ
ố
i v
ớ
i
Đ
ả
ng v
à
Nh
à
n
ư
ớ
c ta, v
ớ
i c
ả
h
ệ
th
ố
ng ch
í
nh tr
ị
n
ư
ớ
c ta l
à
v
ấ
n
đ
ề
đ
ấ
u tranh ch
ố
ng quan
li
ê
u, tham nh
ũ
ng. Quan li
ê
u, tham nh
ũ
ng l
à
nh
ữ
ng hi
ệ
n t
ư
ợ
ng g
ắ
n li
ề
n v
ớ
i quy
ề
n l
ự
c ch
í
nh tr
ị
v
à
quy
ề
n l
ự
c nh
à
n
ư
ớ
c.
Đ
i
ể
m chung gi
ữ
a ch
ú
ng l
à
đ
ề
u d
ẫ
n t
ớ
i ch
ỗ
l
à
m cho quy
ề
n l
ự
c c
ủ
a nh
â
n d
â
n
đ
i ch
ệ
ch kh
ỏ
i b
ả
n ch
ấ
t, m
ụ
c ti
ê
u c
ủ
a Nh
à
n
ư
ớ
c ta.
-
Đ
ể
th
ự
c hi
ệ
n
đư
ợ
c s
ự
gi
á
m s
á
t c
ủ
a nh
â
n d
â
n
đ
ố
i v
ớ
i b
ộ
m
á
y
Đ
ả
ng v
à
Nh
à
n
ư
ớ
c, Hi
ế
n ph
á
p
v
à
ph
á
p lu
ậ
t
đ
ã
quy
đ
ị
nh m
ộ
t h
ệ
th
ố
ng c
á
c b
ả
o
đ
ả
m m
à
tr
ư
ớ
c h
ế
t l
à
quy
đ
ị
nh v
ề
c
á
c quy
ề
n c
ủ
a c
ô
ng
d
â
n: quy
ề
n t
ự
do ng
ô
n lu
ậ
n, t
ự
do b
á
o ch
í
; quy
ề
n
đư
ợ
c th
ô
ng tin.
Đó
l
à
nh
ữ
ng quy
ề
n r
ấ
t
quan tr
ọ
ng
đ
ể
nh
â
n d
â
n c
ó
th
ể
đư
ợ
c t
ự
do th
ể
hi
ệ
n
ý
ki
ế
n, l
à
m t
ă
ng t
í
nh c
ô
ng khai, minh b
ạ
ch c
ủ
a c
á
c ho
ạ
t
đ
ộ
ng
c
ủ
a
Đ
ả
ng v
à
Nh
à
n
ư
ớ
c. Th
ô
ng tin ch
í
nh,
đ
ầ
y
đ
ủ
,
đ
a chi
ề
u, c
ó
ch
ấ
t l
ư
ợ
ng, s
ự
th
ả
o lu
ậ
n, b
à
n b
ạ
c th
ấ
u
đá
o c
á
c v
ấ
n
đ
ề
qu
ố
c k
ế
d
â
n sinh, thu h
ú
t
đô
ng
đ
ả
o ng
ư
ờ
i d
â
n tham gia, nghi
ê
m t
ú
c ti
ế
p thu c
á
c
ý
ki
ế
n
v
à
s
ự
ph
ả
n bi
ệ
n c
ó
t
í
nh ch
ấ
t x
â
y d
ự
ng
-
đó
l
à
th
ư
ớ
c
đ
o c
ủ
a m
ộ
t x
ã
h
ộ
i d
â
n ch
ủ
, c
ở
i m
ở
.

83
s
ẽ
l
à
m gi
ả
m b
ớ
t tham nh
ũ
ng v
à
h
ố
i l
ộ
trong ng
à
nh to
à
á
n. Khi c
ó
m
ộ
t ch
ế
đ
ộ
ti
ề
n l
ươ
ng h
ợ
p l
ý
, c
á
c th
ẩ
m
ph
á
n s
ẽ
y
ê
n t
â
m c
ô
ng t
á
c, kh
ô
ng v
ì
thu l
ợ
i
í
ch v
ậ
t ch
ấ
t m
à
l
à
m l
ệ
ch c
á
n c
â
n c
ô
ng l
ý
.
V. CHÍNH QUY
ỀN ĐỊA PH
ƯƠNG TRONG VI
ỆC XÂY DỰNG NH
À NƯ
ỚC PHÁP
QUY
ỀN X
à H
ỘI CHỦ NGHĨA
Vi
ệc xây dựng nh
à nư
ớc pháp quyền x
ã h
ội chủ nghĩa của dân, do dân v
à vì nhân dân không nh
ững
ch
ỉ đ
òi h
ỏi sự thay đổi của c
ơ c
ấu tổ chức hoạt động của các c
ơ quan nhà nư
ớc ở trung
ương, mà c
òn c
ả
s
ự thay đổi tổ chức haọt động của các c
ơ quan chính quy
ền nh
à nư
ớc ở địa ph
ương.
Nhà nư
ớc pháp quyền l
à nhà nư
ớc m
à các ch
ủ thể của nó phải có quyền hạn v
à trách nhi
ệm r
õ
ràng, và trên cơ s
ở đó các chủ thể phải chủ động v
à ph
ải chịu trách nhiệm về mọi h
ành vi c
ủa m
ình.
Trư
ớc hết của sự đổi mới n
ày là s
ự phân định r
õ ràng quy
ền h
ạn, trách nhiệm của từng cấp chính quyền
đ
ịa ph
ương. Nhà nư
ớc pháp quyền không chỉ dừng lại việc phân định giữa 3 quyền: Lập pháp, h
ành pháp
và tư pháp, mà c
òn ph
ải đ
ư
ợc phân định giữa trung
ương và đ
ịa ph
ương, gi
ữa địa ph
ương và đ
ịa ph
ương.
V
ề nguy
ên t
ắc
, trong nhà nư
ớc pháp quyền mọi chủ thể đều có quyền tự nhi
ên c
ủa m
ình, trong
đó có c
ả
các đ
ịa ph
ương t
ạo n
ên tính t
ự trị của địa ph
ương. Trong ph
ạm vi quyền hạn tự nhi
ên c
ủa m
ình các
đ
ại
phương ph
ải chủ động tự chịu trách nhiệm tr
ư
ớc pháp luật, m
à không c
ần thiết phải chịu trách tr
ư
ớc
chính quy
ền cấp tr
ên. S
ự phối kết hợp giữa các cấp chính quyền cần tuân theo c
ơ ch
ế hợp đồng.
So v
ới bộ máy của chính quyền trung
ương, th
ì vi
ệc tổ chức hoạt động của bộ máy chính quyền
đ
ịa ph
ương c
ủa Việt Nam hiện nay vẫn
là th
ể hiện c
ơ ch
ế bao cấp r
õ nh
ất v
à nhi
ều nhất. V
ì s
ự bao
c
ấp v
à t
ập trung chỉ có thể xẩy ra từ trung
ương xu
ống địa ph
ương, ch
ứ không bao giờ có chiều
ngư
ợc lại.
S
ự giản đ
ơn và t
ập trung bao cấp có thể đ
ư
ợc thể hiện bằng một loạt những biểu hiện sau đây
:
-
Th
ứ nhất
, đ
ất n
ư
ớc Việt Nam đ
ư
ợc chia th
ành b
ốn cấp chính quyền nh
à nư
ớc (kể cả trung
ương),
theo ki
ểu các h
ình chóp nh
ỏ nằm trong các h
ình chóp l
ớn. Việc tổ chức nh
à nư
ớc địa ph
ương theo ki
ểu
này là r
ất chắc chắn.
Ưu đi
ểm lớn nhất của nó l
à không đ
ể l
ọt vấn đề phải quản lý, nh
ưng khuy
ết điểm
l
ớn nhất của chúng l
à s
ự tr
ùng l
ặp. Các vấn đề quản lý x
ã h
ội ở địa ph
ương đ
ều đ
ư
ợc pháp luật quy định
cho t
ất cả 3 cấp của chính quyền địa ph
ương. Cùng m
ột vấn đề cả 4 cấp chính quyền, kể cả chính quyền
trung ương
đ
ều phải đứng ra giải quyết, ch
ưa k
ể đến cấp thôn hiện nay đang đ
ư
ợc tái h
ình thành, và có
kh
ả năng giải quyết nhiều công việc nh
ư th
ời x
ưa. S
ự tr
ùng l
ắp không những chỉ có tác dụng l
ãng phí
th
ời gian tiền bạc của ngân sách nh
à nư
ớc , cũng nh
ư s
ự đóng góp
c
ủa nhân dân, m
à chính còn là s
ự
ch
ồng chéo, v
à nh
ũng nhiễu phiền phức cho nhân dân.
-
Th
ứ hai
, vi
ệc tổ chức v
à ho
ạt động của các cấp chính quyền không có sự phân biệt giữa các v
ùng
lãnh th
ổ khác nhau, giữa nông thôn v
à thành th
ị, giữa v
ùng đ
ồng bằng v
à m
i
ền núi, giữa v
ùng có dân t
ộc
kinh v
ới các v
ùng có nhi
ều dân tộc thiểu số, tức l
à không có s
ự phân biệt giữa đ
ơn v
ị h
ành chính t
ự nhi
ên
và đơn v
ị h
ành chính nhân t
ạo. Mặc d
ù đ
ã có Pháp l
ệnh của Uỷ ban Th
ư
ờng vụ Quốc hội về việc phân
bi
ệt thẩm quyền cho chí
nh quy
ền địa ph
ương các c
ấp, nh
ưng như trên đ
ã nêu, và n
ội dung của pháp l
ênh
này đ
ã
đư
ợc nâng cấp l
ên thành nh
ững quy định của Luật Tổ chức Hội đồng nhân dân v
à
Ủy ban nhân
dân, nhưng nh
ững nội dung của Luật n
ày v
ẫn chỉ dừng ở mức độ chung cho mọi cấp.
Cơ
c
ấu tổ chức v
à ho
ạt động của các cấp chính quyền cấp d
ư
ới l
à b
ản sao của chính quyền cấp tr
ên.
C
ấp tr
ên có cơ c
ấu tổ chức n
ào và các hình th
ức hoạt động n
ào, thì
ở cấp d
ư
ới cũng có
nh
ững c
ơ c
ấu v
à
hình th
ức đó. Mô h
ình này
đư
ợc tổ chức theo của Xô viết, m
à đ
ặc tr
ưng c
ủa nó l
à các c
ấp chính quyền địa
phương đ
ều đ
ư
ợc tổ chức giống nhau. Ở cấp n
ào c
ũng có Hội đồng nhân dân (Xô viết) do dân trực tiếp bầu
ra và đ
ều đ
ư
ợc gọi l
à cơ quan quy
ền lực nh
à nư
ớc ở địa ph
ương, ho
ạt động một cách h
ình th
ức.
Cách t
ổ chức n
ày không phân bi
ệt các quận, hạt có nhiệm vụ quản lý nh
à nư
ớc về một lĩnh vực nhất
đ
ịnh n
ào đ
ấy xuất phát từ nhu cầu quản lý chung của nh
à nư
ớc, với các cộng đồng l
ãnh th
ổ dân c
ư đư
ợc
hình thành m
ột cách tự nhi
ên b
ền vững, cần phải có những quyết định phản
ánh nhu c
ầu từ cộng đồng
dân cư, khác v
ới các v
ùng lãnh th
ổ khác, m
à pháp lu
ật v
à các quy
ết định quản lý nh
à nư
ớc cấp tr
ên
không có đi
ều kiện thể hiện. Quan hệ trung
ương và đ
ịa ph
ương không r
õ ràng, thi
ếu thủ tục l
àm vi
ệc,
n
ặng về c
ơ ch
ế cấp phát, xin ch
o.
Đ
ầu mối tổ chức các c
ơ quan chuyên môn c
ủa Uỷ ban nhân dân các cấp cũng c
òn nhi
ều nặng nề.
Vi
ệc kiến thiết tổ chức các c
ơ quan chuyên môn c
ủa Uỷ ban nhân dân c
òn r
ập khuôn v
à tương
ứng với
các b
ộ, ng
ành trung ương. T
ức ở trung
ương có b
ộ, ng
ành nào thì
ở địa ph
ương c
ũng có các c
ơ quan
chuyên môn đó tương
ứng. Số l
ư
ợng, t
ên g
ọi của các c
ơ quan chuyên môn c
ủa mỗi địa ph
ương c
ũng dập
khuôn gi
ống nhau mặc d
ù đ
ặc điểm tính chất, y
êu c
ầu quản lý ở mỗi địa ph
ương có s
ự khác nhau.
-
Th
ứ ba, việc tổ chức v
à ho
ạt
đ
ộng các cấp chính quyền
không t
ạo điều kiện cho việc chủ động
sáng t
ạo của các cấp chính quyền cấp d
ư
ới, nặng về việc cấp d
ư
ới xin ý kiến chỉ đạo, hoặc ph
ê duy
ệt

84
c
ủa cấp tr
ên, theo cơ ch
ế "
xin
-
cho".
Các c
ấp chính quyền trong hoạt động không dựa v
ào pháp
lu
ật,
không coi pháp lu
ật l
à cơ s
ở hoạt động của m
ình, mà ch
ỉ dựa v
ào ý ki
ến chỉ đạo của cấp tr
ên. Vi
ệc tổ
ch
ức v
à ho
ạt động của chính quyền địa ph
ương mang n
ặng nhiều quy định c
òn th
ể hiện ở sự bảo trợ
c
ủa chính quyền cấp tr
ên, h
ạn chế sự chủ động, sáng
t
ạo của chính quyền cấp tr
ên, h
ạn chế vai tr
ò
c
ủa pháp luật, nhiều quyết định của chính quyền đ
ã
đư
ợc thông qua, nh
ưng không có hi
ệu lực thi
hành ngay, mà còn ph
ải chờ sự ph
ê chu
ẩn của cấp tr
ên.
-
Th
ứ t
ư,
vi
ệc tổ chức chính quyền địa ph
ương trư
ớc đây quá l
ệ thuộc một cách chủ quan của t
ư duy
c
ũ muốn tiến nhanh, tiến mạnh, một cách vội v
àng lên ch
ủ nghĩa x
ã h
ội, bằng cách nhập một loạt các đ
ơn
v
ị h
ành chính l
ại, để cho chúng có đủ dân số v
à đ
ất đai với quy mô lớn, m
à không phù h
ợp với tr
ình
đ
ộ
qu
ản lý của ch
úng ta. V
ới cách thức suy nghĩ nh
ư v
ậy đ
ã làm cho nhi
ều đ
ơn v
ị h
ành chính tr
ở l
ên b
ị thua
thi
ệt, kém phát triển.
Do c
ả một thời kỳ quá d
ài ph
ải duy tr
ì c
ơ ch
ế bao cấp tập trung, n
ên nhìn chung hi
ện nay, b
ên c
ạnh
các đ
ịa ph
ương không ch
ủ động giải quyết cá
c công vi
ệc có li
ên quan đ
ến địa ph
ương là vi
ệc chính quyền
trung ương luôn luôn can thi
ệp v
ào nh
ững hoạt động của chính quyền địa ph
ương. Th
ậm chí nhiều quy
ph
ạm trong hệ thống pháp luật hiện h
ành v
ẫn c
òn th
ể hiện rất đậm nét c
ơ ch
ế n
ày. Vì v
ậy, một trong
nh
ững
v
ấn đề nóng bỏng hiện nay l
à c
ần phải phân cấp quản lý nh
à nư
ớc giữa trung
ương và đ
ịa ph
ương. Ch
ủ
trương chung c
ủa phân cấp giữa trung
ương và đ
ịa ph
ương là: Nh
ững việc g
ì,
ở cấp n
ào có đi
ều kiện v
à kh
ả
năng th
ực hiện tốt th
ì phân giao cho
đ
ầy đủ q
uy
ền hạn v
à đ
ảm bảo những điều kiện cần thiết cho cấp đó giải
quy
ết. C
ơ quan đư
ợc phân giao thẩm quyền phải ho
àn toàn ch
ịu trách nhiệm về quyết định của m
ình.
Ti
ếp theo sự phân định, phân quyền giữa trung v
à đ
ịa ph
ương, đ
ịa ph
ương v
ới địa ph
ương là s
ự
ph
ân quy
ền giữa các c
ơ quan H
ội đồng nhân dân v
à
Ủy ban nhân dân. Tr
ên cơ s
ở n
ày mà các cơ quan
chính quy
ền địa ph
ương ph
ải chịu trách nhiệm tr
ư
ớc các h
ành vi ho
ạt động của m
ình. S
ự phân định v
à s
ự
ch
ịu trách nhiệm n
ày g
ần t
ương t
ự sự phân định, sự chịu trác
h nhi
ệm giữa các c
ơ quan l
ập pháp pháp v
à
hành pháp
ở trung
ương.
Hãy xem nh
ận định của một nh
à chính tr
ị học Alfred De Grazia để minh chứng cho nhận định tr
ên:
“Nh
ững hội đồng địa ph
ương ho
ạt động theo những thủ tục lập pháp t
ương t
ự nh
ư nh
ững thủ tục
c
ủa nền lập pháp quốc gia. Đ
ành r
ằng chính sách l
ư
ỡng viện rất hiếm trong những chính quyền địa
phương, song h
ội đồng đô thị hay thị x
ã duy nh
ất góp lại những đề nghị, họp th
ành u
ỷ ban để cứu xét
nh
ững đề nghị đ
ã r
ồi thảo luận v
à b
ỏ thăm về những đề nghị
ấy theo thể thức t
ương t
ự nh
ư th
ể thức trong
n
ền lập pháp quốc gia. Vị Chủ tịch Hội đồng, một khi đ
ư
ợc nhân dân bầu ra, cũng xử sự trong nhiều
phương di
ện nh
ư m
ột vị Tổng thống hay Thủ t
ư
ớng, v
à h
ợp lực c
ùng các viên ch
ức h
ành chính cao c
ấp
khác đ
ể ho
àn th
ành nh
ững nhiệm vụ nh
ư
ấn định kế hoạch, tổ chức, tuyển mộ nhân vi
ên đi
ều khiển, ấn
đ
ịnh ngân sách, v.v..., núi túm lại các chức vụ t
ương t
ự về nhiều ph
ương di
ện chính nh
ư nh
ững chức vụ
do nh
ững vi
ên ch
ức khác thuộc cấp bậc lớn h
ơn th
ực hiện...”
14