Liệu khát vọng có là điều xa vời giữa cuộc sống bộn bề lo toan chật chội? Tổ chức Đoàn trong công tác của mình đã hun đúc, tạo cảm hứng cho tuổi trẻ nuôi dưỡng khát vọng, đi đến khát vọng như thế nào? Tổ chức Đoàn phải đổi mới công tác giáo dục ra sao để lay động giới trẻ, khiến ai cũng có khát vọng và muốn đi đến tận cùng khát vọng?...

Hàng trăm ngàn sinh viên, thanh niên TP.HCM tham gia các chiến dịch tình nguyện mỗi năm, bày tỏ khao khát cống hiến của tuổi trẻ. Trong ảnh: Thanh niên tình nguyện TP.HCM trong lễ ra quân chiến dịch tình nguyện Mùa hè xanh 2012 - Ảnh: Minh Đức

Mở đầu xin giới thiệu bài viết của nhà phê bình văn học Phạm Xuân Nguyên. Mọi ý kiến đóng góp cho diễn đàn xin gửi về nhipsongtre@tuoitre.com.vn.

Không ai ở thời tuổi trẻ mà không có những dự định, ước mơ. Ngay cả dù chưa tự giác thì bản chất của lứa tuổi cũng đã sôi sục trong họ, bắt họ phải làm một cái gì đó.

Nhưng họ là gì và họ làm gì, đó là điều họ cần biết khi đặt ra khát vọng của mình. Cách đây gần hai chục năm có một thanh niên độ tuổi hai mươi khi trả lời câu hỏi của nhà báo về ước mơ của mình đã nói rất thẳng và rất thật là anh “muốn đến tuổi bốn mươi sẽ trở thành thủ tướng của nước Việt Nam”. Câu trả lời của một người trẻ tuổi khi đó được đăng tải trên các báo đã khiến số đông kinh ngạc, ngỡ ngàng và... khó chịu. Tập quán của một xã hội tiến bước theo sự tuần tự thứ bậc, tôn ti trật tự tuổi tác đã không chấp nhận được một khát khao chính đáng được nói ra một cách trung thực như vậy.

Bây giờ khi chủ nhân câu nói đó đã đến tuổi “tứ thập nhi bất hoặc”, anh đang là một doanh nhân mà nhiều người biết. Lỗi có ở anh khi đã có ước mơ mà không quyết tâm tìm mọi cách thực hiện ước mơ? Lỗi có ở xã hội đã chưa tạo điều kiện cho anh, và những người như anh, thực hiện được khát vọng của mình, dù có táo bạo và nghe ra có vẻ “nghịch nhĩ” đến đâu? Có thể hai lỗi này là có, nhưng dẫu thế nào đi nữa thì người tuổi hai mươi nói lên khát vọng làm thủ tướng ở tuổi bốn mươi vẫn là đáng quý, đáng trọng.

Cũng ở độ tuổi đó, một người trẻ khác tuy đang vất vả kiếm sống vẫn nuôi ước mơ cho một “đế chế cà phê” Việt Nam trên thế giới. Và anh đã làm được, ít nhất là đã tạo nên một thương hiệu cho cà phê của đất nước mình và đang từng bước vững chắc vươn ra toàn cầu. Khát vọng tuổi trẻ như vậy phải là khát vọng lớn. Bởi biết khát vọng, dám khát vọng tức là biết đặt ra cho mình một mục tiêu và phấn đấu đạt được nó, con người, nhất lại là người trẻ, trước hết phải chứng tỏ được mình là một cá nhân, một nhân cách, tóm lại là một con người sống.

Ôi dào, nói thì hay làm thì dở, nói dễ làm khó, tôi nghe như có tiếng xì xào của người trẻ sau lưng mình. Ai chẳng muốn làm được những điều lớn lao, cao đẹp, nhưng lớp trẻ bước vào đời thời nay đã phải đối đầu với bao khó khăn để lập nghiệp, nói lập nghiệp vẫn cứ là to tát, nôm na là kiếm sống cho dễ hiểu. Tuổi hoa niên, tuổi trẻ, tuổi thanh xuân - đó là lứa tuổi của khát vọng và cống hiến. Vâng đúng vậy, nhưng nếu một thanh niên thất nghiệp ở giữa cái tuổi sức dài vai rộng này thì sao, mà thất nghiệp không phải vì không có nghề mà vì không có việc. Một con người sống, đúng, nhưng sống được bình thường đã khó, sống với khát vọng càng khó.

Tôi ngoảnh lại và chợt nhớ lại một bài thơ.

Ôi miền Tây, ở dưới xuôi sao nghe nói ngại ngùngMà lúc ra đi lửa trong lòng vẫn cháyTuổi hai mươi khi hướng đời đã thấyThì xa xôi biết mấy cũng lên đườngSống ở thủ đô mà dạ để mười phươngNghìn khát vọng chất chồng mơ ước lớn...

Đây là đoạn mở đầu bài thơ Lên miền Tây của nhà thơ Bùi Minh Quốc. Bài thơ được viết năm 1959 khi nhà thơ đang là cậu học sinh 19 tuổi bừng bừng khí thế của cả một lớp người được thôi thúc giục giã trước lời kêu gọi thanh niên đi khai hoang miền núi. Và quả thật bài thơ này đã thành lời kêu gọi, thành động lực cảm xúc động viên nhiều người trẻ lên miền Tây đất nước những năm tháng đó. Hơn nửa thế kỷ sau, nhà thơ có lúc nhìn lại và thấy cuộc sống của rất nhiều thanh niên hồi ấy không được như ước mơ, không thành như khát vọng. Ông đã tự trách những vần thơ của mình. Chúng trong trẻo, hồn nhiên như bọn mình hồi đó vậy, nhà thơ tâm sự.

Ờ, nghĩ thế lại hay, tôi lại nghe tiếng xì xào. Thời nay lớp trẻ đọc lại bài thơ cũng tức là nhìn lại khát vọng của cha anh mình thuở trước hẳn thấy nhiều lãng mạn, hào hùng, và từ kinh nghiệm của lớp người đi trước họ nghĩ nhiều hơn đến tính thực dụng, thực tế. Những trăn trở về sau của thế hệ lên miền Tây hào hùng năm ấy đáng phải được băn khoăn lắm chứ cho tuổi trẻ hôm nay. Trả giá cho khát vọng nên được hiểu theo cả hai nghĩa, nghĩa cá nhân là dấn thân, chấp nhận và nghĩa xã hội là chịu đựng.

Nói thế, người trẻ thời nay kém thế sao?

Nhưng trẻ nghĩa là còn dài đường đi phía trước, còn có thể làm tiếp và làm lại, nên khát vọng tuổi trẻ thời nay không thẳng băng và đơn giản như những thời đã qua.

Phải vậy hay không phải vậy?

Ai mà chẳng có một ước mơ: ước mơ về nghề nghiệp, tương lai sáng lạn, ước mơ hạnh phúc, ước mơ tiền bạc…nhưng trên hết có một ước mơ mà mỗi thanh niên luôn có và mong muốn thực hiện được nó, đó chính là ước mơ về nghề nghiệp. Tuổi trẻ đầy hy vọng, khát khao, tìm kiếm sự thành công để khẳng định bản thân mình và chính cái động lực ấy đã tạo nên những hoài bão lớn lao của việc xác định chính xác con đường, sự nghiệp tương lai cho bản thân.

Thuở thơ ấu, đứa trẻ nào mà chẳng mơ làm: cô y tá, thầy giáo, chú bộ đội, họa sĩ…và tôi cũng vậy, tôi đã từng ước mình sẽ trở thành họa sĩ. Tôi thích vẽ, thích trang trí mọi vật, thích ngắm nhìn thứ gì đó đẹp thật lâu và vẽ lại nó. Cái ước mơ thuở nhỏ là thế, nhưng càng lớn, suy nghĩ của tôi ngày càng thay đổi, nó không ngây thơ, đơn giản như một đứa trẻ nữa. Ước mơ nghề nghiệp của tôi đã thay đổi, dù sở thích vẽ vời mọi vật của tôi vẫn còn. Giờ đây, tôi chọn cho mình một công việc mà ít có đứa con gái nào chọn: Cảnh Sát.

Tôi thích và tự hào về công việc mà tôi đã chọn. Tôi chọn công việc ấy vì sự đam mê, cá tính và vì gia đình. Mọi người thường nói: “Hãy đi theo công việc mình thích đừng đi theo sự lựa chọn của người khác”, nhưng với tôi sự lựa chọn ấy là phù hợp vì gia đình biết rõ cá tính của tôi. Tôi, một đứa con gái có cá tính năng động, thích đi đây đi đó và đặc biệt, tôi rất thích được mặc trên người bộ quân phục của Cảnh Sát. Mỗi lần, tôi nhìn thấy những chú Công An bắt cướp, bảo vệ phố phường hay những chú Hải Quân ngày đêm canh vùng biển Tổ Quốc, lòng tôi lại dậy lên một cảm giác khó tả: sự ngưỡng mộ, ước mơ được giúp mọi người, giúp đất nước và nó chính là động lực cho tôi cố gắng học tập tốt, phát triển bản thân để có thể thực hiện ước mơ của mình.

“Từ đó trong tôi bừng nắng hạ,

Mặt trời chân lý chói qua tim…”

(Từ ấy – Tố Hữu)

Tố Hữu có “mặt trời chân lý” của mình và tôi cũng thế. “Từ ấy”, từ cái khoảnh khắc tôi cảm nhận được một “chiến sĩ” đang hiện hữu trong tôi, tôi đã tìm ra “mặt trời” cho riêng mình, đó chính là “chính nghĩa”, là đất nước tôi đang sống. Cống hiến cho đất nước, nhân dân là nghĩa vụ của bản thân tôi. Và để có thể thực hiện được nghĩa vụ ấy, việc đầu tiên tôi cần làm đó chính là học tập thật tốt, có học thật tốt tôi mới có thể khẳng định bản thân mình nhưng như thế là chưa đủ. Ngoài việc học tập, tôi còn phải trau dồi kĩ năng sống, rèn luyện sức khỏe sao cho hoàn thiện để có thể xứng đáng đứng vào hàng ngũ Cảnh Sát.

Chọn đúng hướng cho tương lai của bản thân là việc mà mỗi thanh niên cần phải xác định rõ ràng. Tôi đã chọn con đường cho riêng mình, và bằng mọi tâm huyết, sức lực tôi nhất định sẽ biến giấc mơ ấy thành sự thật. Bởi vì, chỉ có ước mơ mới mở đường cho tương lai, ước mơ không có thì con đường thành công sẽ mờ nhạt, chật hẹp…Hãy biết ước mơ khi còn thời gian để thực hiện, chứ đợi đến khi không đủ sức biến nó thành sự thật thì đã quá trễ, ước mơ để giúp bản thân, để giúp gia đình và xã hội.