Trong dân gian có nhiều câu tục ngữ nói về: mối quan hệ xã hội. Mỗi câu là một khía cạnh sắc bén nói lên cách sống và mối quan hệ ở đời:

"Ở bầu thì tròn, ở ống thì dài,

Ở gần nhà giàu mỏi răng ăn cốm,

Sống gần kẻ trộm ốm lưng chịu đòn.

Ở dữ, giữ mình.

Thói thường gần mực thì đen,

Anh em bạn hữu phải liên chọn người."

  Cũng cần phải quan niệm câu tục ngữ "Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng'' một cách toàn diện hơn, đầy đủ hơn. Sự tác động của con người đối với hoàn cảnh, với quan hệ xã hội rất lớn. Con người giàu bản lĩnh, tài năng có thể góp phần cải tạo hoàn cảnh, làm thay đổi mối quan hệ xã hội. Họ lấy tài năng, đạo đức, tình thương của mình, mà cảm hoá đồng loại, giáo dục kẻ bất lương. Câu ca dao "Gần mực mà chẳng hôi tanh  mùi bùn" càng làm cho ta cảm nhận thêm sự thật ấy. "Gần mực thì đen,  gần đèn thì sáng", chân lý ấy hiển nhiên rồi. Nhưng nếu thiếu chí tiến thủ. không có ý thức tốt trong học tập vươn lên không khiêm tốn... thì "gần đèn" nhưng khó mà “sáng" lên được, học thiếu cố gắng... thì không thể nào “sáng" hơn chúng bạn. Môi trường, quan hệ xã hội gia đình, nhà tnường xã hội - rất quan trọng. Bởi vậy, mỗi người phải luôn luôn có ý thức tốt trong học tập, tự rèn luyện, phấn đấu vươn lên, tiến bộ không ngừng.

   Tuổi trẻ có bạn bè. Chọn bạn tốt mà chơi. Không đua đòi kẻ xấu. Câu tục ngữ "Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng" giúp ta định hướng lộ trình đi tới tương lai tốt đẹp.

Trong dân gian có nhiều câu tục ngữ nói về: mối quan hệ xã hội. Mỗi câu là một khía cạnh sắc bén nói lên cách sống và mối quan hệ ở đời:

"Ở bầu thì tròn, ở ống thì dài,

Ở gần nhà giàu mỏi răng ăn cốm,

Sống gần kẻ trộm ốm lưng chịu đòn.

Ở dữ, giữ mình.

Thói thường gần mực thì đen,

Anh em bạn hữu phải liên chọn người."

  Cũng cần phải quan niệm câu tục ngữ "Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng'' một cách toàn diện hơn, đầy đủ hơn. Sự tác động của con người đối với hoàn cảnh, với quan hệ xã hội rất lớn. Con người giàu bản lĩnh, tài năng có thể góp phần cải tạo hoàn cảnh, làm thay đổi mối quan hệ xã hội. Họ lấy tài năng, đạo đức, tình thương của mình, mà cảm hoá đồng loại, giáo dục kẻ bất lương. Câu ca dao "Gần mực mà chẳng hôi tanh  mùi bùn" càng làm cho ta cảm nhận thêm sự thật ấy. "Gần mực thì đen,  gần đèn thì sáng", chân lý ấy hiển nhiên rồi. Nhưng nếu thiếu chí tiến thủ. không có ý thức tốt trong học tập vươn lên không khiêm tốn... thì "gần đèn" nhưng khó mà “sáng" lên được, học thiếu cố gắng... thì không thể nào “sáng" hơn chúng bạn. Môi trường, quan hệ xã hội gia đình, nhà tnường xã hội - rất quan trọng. Bởi vậy, mỗi người phải luôn luôn có ý thức tốt trong học tập, tự rèn luyện, phấn đấu vươn lên, tiến bộ không ngừng.

   Tuổi trẻ có bạn bè. Chọn bạn tốt mà chơi. Không đua đòi kẻ xấu. Câu tục ngữ "Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng" giúp ta định hướng lộ trình đi tới tương lai tốt đẹp.

Đôi lúc tôi rất bất ngờ về kho tàng văn học dân gian của Việt Nam. Kho tàng ấy không chỉ vô phong phú, giàu ý nghĩa mà còn là những triết lí sống được thể hiện dưới hình thức ca dao, tục ngữ, thành ngữ, châm ngôn… vô cùng sinh động. Câu tục ngữ “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng” là một bài học quý giá về cách sống ở đời.

Câu tục ngữ sử dụng những hình ảnh rất quen thuộc, gần gũi với lối ẩn dụ rất đắt. “Mực” và “đèn” là hai vật dụng quen thuộc với mỗi con người, đặc biệt là học sinh. Khi dùng bút mực, việc tay hay quần áo bị dính mực rất khó tránh khỏi. Còn khi ngồi học bài, làm việc, sinh hoạt vào buổi tối, chúng ta thường có xu hướng gần ánh đèn bởi càng ở gần đèn thì càng nhiều ánh sáng. Ở đây, “mực” đi đôi với từ “đen” biểu tượng cho cái xấu, cái tiêu cực. Thực thể “đèn” đi đôi với từ “sáng” thể hiện bản chất lành mạnh, tốt đẹp. Trong cuộc sống, khi bạn ở “gần mực”, tức là tiếp xúc với những môi trường xấu thường xuyên sẽ rất dễ bị ảnh hưởng bởi những thứ không tốt. Ngược lại, nếu bạn tiếp xúc nhiều với cái tích cực tất yếu bạn sẽ ngày càng trở nên tốt đẹp hơn. Nói ngắn gọn hơn, nếu sống trong môi trường tốt sẽ dần dần thành người tốt và rất dễ trở nên xấu xa nếu bạn sống trong môi trường xấu.

Soi chiếu vào đời sống thực tế, điều này thể hiện rất rõ ràng. Theo nhiều công trình nghiên cứu đáng tin cậy, những đứa bé trưởng thành trong gia đình có ông bố gia trưởng, bạo lực thường có xu hướng sử dụng bạo lực với chính người thân trong gia đình trong tương lai. Lí do rất đơn giản, ở trong gia đình, cha mẹ chính là tấm gương lớn nhất để cho đứa trẻ bắt chước. Nếu cha mẹ là tấm gương sáng sẽ có những đứa con ngoan, nếu cha mẹ méo mó trong nhân cách, đứa trẻ đó sẽ lớn lên và trở thành bản sao của cha mẹ chúng.

Có câu “Chọn bạn mà chơi, chọn nơi mà ở” cũng mang ý nghĩa tương tự như câu tục ngữ “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng” vậy. Trong một lớp học, nếu bạn chơi với những học sinh chăm ngoan, siêng năng bạn sẽ học hỏi được nhiều thứ từ họ và tiến bộ rất nhanh. Bởi khi chơi với những người giỏi hơn mình, chắc chắn bạn sẽ học hỏi được nhiều phương pháp học tập tốt, có động lực cố gắng.

Có quan niệm thế này “gần mực chưa chắc đã đen, gần đèn chưa chắc đã rạng”. Trong nhiều trường hợp nhiều người vẫn giữ được bản chất trong sáng khi sống giữa những thứ xấu xa và có khi lại trở nên xấu xa ngay cả khi sống trong một cộng đồng tốt. Điều đó đúng với những con người sống có chính kiến không chịu phụ thuộc bởi môi trường sống hoặc thiếu lí tưởng sống nên vẫn rơi vào cái xấu xa. Quan niệm trên không phủ định mà lại có tác dụng bổ sung, hoàn thiện ý nghĩa của câu tục ngữ “Uống nước nhớ nguồn”.

Ngày nay, trong xu thế đất đi theo hướng hiện đại hóa, toàn cầu hóa càng đòi hỏi con người phải giữ vững bản chất tốt đẹp của mình. Sự mở cửa kinh tế kéo theo mở cửa về văn hóa, xã hội… Nếu không có lí tưởng sống vững vàng, con người sẽ dễ dàng bị tha hóa, biến chất do sự du nhập của văn hóa xấu từ các quốc gia khác.

Câu tục ngữ không chỉ là lời nhắc nhở với bản thân mỗi người mà còn là lời nhắc nhở các bậc phụ huynh, nhà trường và chính quyền. Trẻ em là người kiến tạo đất nước trong tương lai, trẻ em là nhân tố quyết định tới sự suy vong hoặc thịnh vượng của mỗi một quốc gia. Đo đó, phụ huynh, nhà trường và chính quyền phải phối hợp ăn ý từ đó tạo ra môi trường tốt nhát để các em được sống, học tập và phát triển lành mạnh, tích cực, toàn diện cả về năng lực và nhân cách.

Từ xưa, ông cha ta đã luôn đúc kết những lời khuyên răn từ những điều giản đơn trong cuộc sống, đó là kho tàng ca dao tục ngữ với ngụ ý khuyên dạy con cháu nên người trong đó có câu tục ngữ "Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng". Đây là một câu dạy bảo của ông cha với hàm ý cho chúng ta biết tầm quan trọng của môi trường sống cũng như những người xung quanh đến nhân cách cũng như đạo đức của một con người.

Tục ngữ là một kho tàng vốn sống, kinh nghiệm sống vô cùng quý báu của thế hệ trước dành cho những lớp thế hệ sau. Từ những hình ảnh quen thuộc trong cuộc sống thường ngày, ông cha đã đúc kết ra những bài học sâu xa qua từng câu chữ. Với câu tục ngữ "Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng", cha ông đã mượn những vật dụng vô cùng thân thuộc với mỗi người để dạy ta một đạo lý, một bài học. "Mực" vốn là loại mực Tàu dùng để viết của những ông đồ ngày xưa, có màu đen tuyền, dùng để mài cùng nước lấy mực viết. "Đèn" là một vật dụng dùng để thắp sáng cho con người, soi tỏ mọi vật. "Gần mực thì đen" tức là nếu khi tiếp xúc, sử dụng mực mà không khéo, ta có thể bị vấy bẩn bởi mực, dễ bị lem nhem, xấu xí. "Gần đèn thì rạng" tức là nếu gần nơi có ánh sáng thì ta sẽ được soi tỏ bởi lớp ánh sáng ấy, dễ tỏa ra hào quang rực rỡ hơn người khác.

Mượn những hình ảnh dễ thấy, dễ hiểu, người xưa muốn khuyên răn con cháu một bài học về tầm quan trọng của môi trường sống khi nó ảnh hưởng tới nhân cách của một con người. Con người ta khi sống trong một môi trường lành mạnh, được giáo dục và dạy bảo những điều hay điều tốt thì nhất định cũng sẽ trở thành một người có nhân cách, có đạo đức tốt.Giống như đèn hay cách so sánh "Gần đèn thì rạng", nếu ta được sống trong một môi trường với những người có đạo đức tốt, giỏi giang, biết cách cư xử, lễ phép thì đó chính là ngọn "đèn" soi tỏ, giúp người đó hình thành nhân cách cũng như phẩm chất đạo đức tốt. "Đèn" là tượng trưng cho những điều tốt đẹp, điều hay lẽ phải trong cuộc sống. Còn "Mực" tức là những điều xấu, điều không tốt, không lành mạnh, "gần mực" tức là gần những cái xấu, dễ bị ảnh hưởng, bị vấy bẩn nếu "gần mực" mà không khéo léo, chắc chắn sẽ bị dính bẩn.

Qua những hình ảnh trên, hẳn mỗi người trong chúng ta cũng nhận ra lời khuyên mà ông cha ta muốn dành cho chúng ta qua câu tục ngữ trên. Rằng mỗi người phải biết tu dưỡng đạo đức, phải biết chọn những người bạn hiền để cùng tu tập đạo đức, nhân cách cũng như trí tuệ. Ngoài ra, ta cũng nên tạo ra những môi trường lành mạnh để mọi người có thể cùng nhau phát triển, soi sáng lẫn nhau, mỗi người đều là ngọn "đèn" để người khác được soi tỏ. Đừng sa đà vào những điều xấu xa sẽ bị "lấm bẩn" trở thành một vệt mực xấu xí, bao người xa lánh. Mỗi chúng ta cũng cần tôi rèn ý chí kiên cường trước mọi hoàn cảnh khó khăn, để dù trong hoàn cảnh khó khăn, ta vẫn biết vươn lên, biết tránh những điều xấu, bảo vệ được nhân cách đạo đức của mình.

Không phải ngày nay, mà từ xưa, câu nói của cha ông đã được bao đời kiểm nghiệm và thực hiện, Chúng ta biết đến một Trang Tử đạo cao, đức trọng, hiểu biết thâm sâu, nhưng lại không hề biết sau ông có một người mẹ hiền đã nuôi dạy ông nên người. Xưa kia, nhà Trang Tử vốn ở gần trường học, nhưng trường học đó lại có những đứa trẻ hay gây gổ, bắt nạt bạn bè, không chịu khó học hành. Lo sợ Trang Tử sẽ bị ảnh hưởng bởi những điều xấu xa, những vết "mực" từ bạn bè, bà đã chuyển nhà tới gần một trường học khác. Nhưng trường học này cũng không có những người bạn hiền, giỏi giang để Trang Tử có thể học hỏi, chính vì thế bà lại chuyển nhà. Đến lần thứ ba, bà đã tìm được một ngôi trường ưng ý để Trang Tử có thể học hành, tu dưỡng tại đó, và sau này là người được lưu danh muôn thuở, là kẻ học sâu hiểu rộng. Vậy ta mới thấy môi trường và bạn bè ảnh hưởng tới việc hình thành nhân cách cũng như đạo đức của một đứa trẻ đến mức nào!

Cũng như một Nguyễn Bỉnh Khiêm tài giỏi một đời không chịu đựng nổi chốn quan trường quỷ kế đã một mình cáo quan về ở ẩn tại rừng trúc

"Ta dại ta tìm nơi vắng vẻ
Người khôn người tới chốn lao xao"

Ông lo sợ chốn quan trường ấy sẽ biến mình trở thành một kẻ đầy mưu mô, tham lam. Vậy nên môi trường không chỉ hình thành nhân cách mà còn ảnh hưởng vô cùng tới nhân cách một người. Phải luôn biết chọn cho mình con đường trong sáng, lành mạnh để giữ được nhân cách làm người.

Không chỉ với người xưa, mà lời khuyên cha ông ta "Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng" còn nguyên giá trị tới tận ngày nay. Trong một gia đình, nếu cha mẹ hòa thuận, yêu thương nhau, luôn giáo dục con cái phải biết lễ phép, học hỏi những điều tốt thì chắc chắn những đứa trẻ đó lớn lên sẽ là những người có phẩm cách tốt. Bởi vì cha mẹ chính là tấm gương, là ngọn "đèn" soi tỏ con đường con cái mình đi. Chính môi trường mà cha mẹ tạo dựng cũng như tính cách, sự giao tiếp, đối xử lẫn nhau của cha mẹ là kim chỉ cho mỗi đứa con của mình. Gia đình là một phần nhỏ của xã hội, gia đình tốt thì xã hội tốt. Tuy nhiên, không phải ai cũng là những người bạn tốt, những người thầy tốt mà ta đáng học hỏi, vậy nên phải biết chọn lấy người để chơi, để học tập cùng. "Học thầy không tày học bạn", hãy biết chọn những người có tư cách đạo đức tốt, ngay thẳng để cùng nhau học hỏi. Chỉnh bản thân ta cũng phải biết tu dưỡng học hỏi tốt để có thể trở thành một ngọn "đèn" soi tỏ cho người khác.

Trong xã hội, vẫn còn đâu đó những thành phần cá biệt, là "mực", là những điều xấu. Vậy nên mỗi con người cần chú ý tu tập, rèn luyện để có thể hướng những người khác trở thành một con người tốt, một ngọn "đèn" rạng chứ không phải một viên "mực" đen.

Từ câu tục ngữ trên, ta đã rút ra được bài học cho chính mình, phải biết học hỏi bạn bè, cũng như biết cách chọn lấy những người bạn tốt, những môi trường tốt để rèn luyện, tránh xa những cái xấu, cái không lành mạnh và phải luôn rèn luyện cho xứng đáng với lời dạy của cha ông ta.

         Tục ngữ là kho tàng vô giá về kinh nghiệm trong sản xuất, trong học tập và đấu tranh. Nó cho ta nhiều bài học hay, nhiều nhận xét sâu sắc trong ứng xử, giao tiếp. Trải qua bao đổi thay của thế sự, nhân tình, lớp bụi thời gian có thể phủ mờ lên nhiều thứ, nhiều điểm có thể bị lãng quên... nhưng kho tàng vô giá này vẫn có một sức sống lâu bền và có nhiều ý nghĩa đối với nhân sinh. Câu tục ngữ "'Gần mực thì đen", "Gần đèn thì sáng"- hai biểu tượng tương phản nhau: “mực”, "đèn". Do đó, tác dụng cũng trái ngược nhau: “đen” và “sáng".

         Màu đen của mực (mực tàu), nguồn ánh sáng của đèn là hai biểu tượng về cái xấu và cái tốt, về dở và hay, cái lạc hậu, tiêu cực và cái tiến bộ, tích cực. "Gần" là bên cạnh, đặt bên cạnh, sống gần gũi. Đối lập với gần là xa, là tách biệt, cách ly. "Mực thì đen" nhưng có ở "gần" thì mới “đen". "Đèn thì sáng" nhưng có đặt gần, ở gần thì mới sáng. Câu tục ngữ chỉ ra mối tương quan gần gũi của hai sự vật. Nhân dân ta mượn hai biểu tượng đối lập (mực, đèn) để nói lên tầm quan trọng to lớn của mối quan hệ xã hội, của môi trường tác động đến con người.

         Tóm lại, câu tục ngữ “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng" nêu lên một bài học, một kinh nghiệm về cách sống, thái độ sống, khuyên bảo chúng ta nên biết gần gũi người tốt, xa lánh kẻ xấu, đặc biệt là biết chọn bạn mà chơi.

         Câu tục ngữ "Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng" chứa đựng một kinh nghiệm sống, cách sống đúng đắn và hay. Con người ta sinh ra tính vốn thiện và lành nhờ sự dạy dỗ, giáo dục, học tập mà trở thành người hữu ích. Nếu sống trong một môi trường xấu thì dễ trở nên xấu như "Gần mực thì đen" vậy. Nhưng nếu sống trong một môi trường tốt, có quan hệ xã hội tốt thì có thể trở thành người tốt, chẳng khác nào “gần đèn thì sáng". Sự nhiễm bẩn lây lan rất đáng sợ, khi sống “gần mực". Điều tốt đẹp, trong sáng, cái hay, cái tôi của người, của đời sẽ toả sáng tâm hồn ta, cảm hoá lòng ta nếu ở “gần đèn".

         Mối quan hệ xã hội, môi trường sống... đã tác động vào tâm hồn làm thay đổi tâm tính của mỗi người. Gần người hiền, xa kẻ dữ, chọn bạn mà chơi, học cách làm người, cách làm ăn của những gương cần cù, tài giỏi...là bài học quý báu hàm chứa trong câu tục ngữ "Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng".

         Đáng ngại biết bao khi ta phải sống gần gũi những kẻ bất lương, trộm cắp rượu chè, cờ bạc? Hạnh phúc biết bao khi chúng ta được ở gần, có mối quan hệ với những người bạn tốt, láng giềng tốt. Ta sẽ học được bao điều hay lẽ phải ở đời. Phương ngôn có câu: “bạn tốt quý hơn vàng" là thế! Truyện cổ tinh hoa nhắc lại chuyện bà mẹ Mạnh Tử dời nhà nhiều lần; lần sau cùng bà chuyển đến trường học. bà mới yên tâm. Có bà mẹ vĩ đại như thế mới có người con Mạnh Tử ở đời.

         Trong dân gian có nhiều câu tục ngữ nói về: mối quan hệ xã hội. Mỗi câu là một khía cạnh sắc bén nói lên cách sống và mối quan hệ ở đời:

                       Ở bầu thì tròn, ở ống thì dài,

                       Ở gần nhà giàu mỏi răng ăn cốm,

                       Sống gần kẻ trộm ốm lưng chịu đòn.

                       Ở dữ, giữ mình.

Thói thường gần mực thì đen,

Anh em bạn hữu phải liên chọn người.

         Cũng cần phải quan niệm câu tục ngữ "Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng'' một cách toàn diện hơn, đầy đủ hơn. Sự tác động của con người đối với hoàn cảnh, với quan hệ xã hội rất lớn. Con người giàu bản lĩnh, tài năng có thể góp phần cải tạo hoàn cảnh, làm thay đổi mối quan hệ xã hội. Họ lấy tài năng, đạo đức, tình thương của mình, mà cảm hoá đồng loại, giáo dục kẻ bất lương. Câu ca dao "Gần mực mà chẳng hôi tanh  mùi bùn" càng làm cho ta cảm nhận thêm sự thật ấy. "Gần mực thì đen,  gần đèn thì sáng", chân lý ấy hiển nhiên rồi. Nhưng nếu thiếu chí tiến thủ. không có ý thức tốt trong học tập vươn lên không khiêm tốn... thì "gần đèn" nhưng khó mà “sáng" lên được, học thiếu cố gắng... thì không thể nào “sáng" hơn chúng bạn. Môi trường, quan hệ xã hội gia đình, nhà tnường xã hội - rất quan trọng. Bởi vậy, mỗi người phải luôn luôn có ý thức tốt trong học tập, tự rèn luyện, phấn đấu vươn lên, tiến bộ không ngừng.

         Tuổi trẻ có bạn bè. Chọn bạn tốt mà chơi. Không đua đòi kẻ xấu. Câu tục ngữ "Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng" giúp ta định hướng lộ trình đi tới tương lai tốt đẹp.

         Tục ngữ là kho tàng vô giá về kinh nghiệm trong sản xuất, trong học tập và đấu tranh. Nó cho ta nhiều bài học hay, nhiều nhận xét sâu sắc trong ứng xử, giao tiếp. Trải qua bao đổi thay của thế sự, nhân tình, lớp bụi thời gian có thể phủ mờ lên nhiều thứ, nhiều điểm có thể bị lãng quên... nhưng kho tàng vô giá này vẫn có một sức sống lâu bền và có nhiều ý nghĩa đối với nhân sinh. Câu tục ngữ "'Gần mực thì đen", "Gần đèn thì sáng"- hai biểu tượng tương phản nhau: “mực”, "đèn". Do đó, tác dụng cũng trái ngược nhau: “đen” và “sáng".Màu đen của mực (mực tàu), nguồn ánh sáng của đèn là hai biểu tượng về cái xấu và cái tốt, về dở và hay, cái lạc hậu, tiêu cực và cái tiến bộ, tích cực. "Gần" là bên cạnh, đặt bên cạnh, sống gần gũi. Đối lập với gần là xa, là tách biệt, cách ly. "Mực thì đen" nhưng có ở "gần" thì mới “đen". "Đèn thì sáng" nhưng có đặt gần, ở gần thì mới sáng. Câu tục ngữ chỉ ra mối tương quan gần gũi của hai sự vật. Nhân dân ta mượn hai biểu tượng đối lập (mực, đèn) để nói lên tầm quan trọng to lớn của mối quan hệ xã hội, của môi trường tác động đến con người.Tóm lại, câu tục ngữ “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng" nêu lên một bài học, một kinh nghiệm về cách sống, thái độ sống, khuyên bảo chúng ta nên biết gần gũi người tốt, xa lánh kẻ xấu, đặc biệt là biết chọn bạn mà chơi.

         Câu tục ngữ "Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng" chứa đựng một kinh nghiệm sống, cách sống đúng đắn và hay. Con người ta sinh ra tính vốn thiện và lành nhờ sự dạy dỗ, giáo dục, học tập mà trở thành người hữu ích. Nếu sống trong một môi trường xấu thì dễ trở nên xấu như "Gần mực thì đen" vậy. Nhưng nếu sống trong một môi trường tốt, có quan hệ xã hội tốt thì có thể trở thành người tốt, chẳng khác nào “gần đèn thì sáng". Sự nhiễm bẩn lây lan rất đáng sợ, khi sống “gần mực". Điều tốt đẹp, trong sáng, cái hay, cái tôi của người, của đời sẽ toả sáng tâm hồn ta, cảm hoá lòng ta nếu ở “gần đèn".

Bài làm

Trong kho tàng tục ngữ, ca dao, dân ca của cha ông ta; mỗi câu, mỗi lời nói đều đúc rút kinh nghiệm sống quý báu cho thế hệ sau học tập. Câu tục ngữ “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng” có ý nghĩa răn dạy rất lớn đối với mỗi người.

Câu tục ngữ này có hai vế đối song song đối lập nhau nhưng lại bổ sung để hoàn thiện ý nghĩa cho nhau. Trong cuộc sống câu tục ngữ này được vận dụng rất nhiều nhằm đưa ra lời khuyên răn, dạy bảo, hướng con người đến những điều tốt đẹp hơn.

“Mực” trong câu tục ngữ này có nghĩa tường minh và nghĩa hàm ngôn. “Mực” theo nghĩa tường minh chính là chỉ màu đen của một loại dung dịch tạo nên nét chữ sau khi viết. Người ta thường dùng mực để hút vào bút và bắt đầu viết. Nhưng hàm ý sâu xa của nó là chỉ những điều đen tối, xấu xa, không nên dây dưa vào.

“Đèn” nghĩa tường minh là vật dụng cần thiết để tạo nên ánh sáng trong mỗi gia đình, nếu thiếu nó thì căn nhà sẽ trở nên tối tăm. Còn hàm ý của ‘đèn” là ám chỉ những việc tốt đẹp, là chân lý, ánh sáng đáng trân trọng trong xã hội.

Cha ông ta rất có dụng ý khi đặt “mực” và “đèn” có ý nghĩa đối lập nhau ở cạnh nhau là nhằm thức tỉnh mỗi chúng ta.
Trong cuộc sống có rất nhiều điều tốt đẹp, cần học tập và phát huy nhưng ngược lại đâu đó vẫn còn những góc khuất, những điều xấu, những con người xấu có thể khiến chúng ta sa vào bùn lầy. Câu tục ngữ vẽ ra hai viễn cảnh, hai con đường đi. Nếu chúng ta ở gần “mực”- gần điều xấu xa thì chắc chắn chúng ta sẽ bị nhiễm, và tồi tệ hơn nữa chúng ta sẽ biến thành những kẻ xấu. Ngược lại nếu được sống trong môi trường gần ‘đèn” thì chúng ta sẽ học hỏi được nhiều điều tốt đẹp, trở thành người tốt giúp ích cho xã hội.

Câu tục ngữ nhắc nhở, khuyên răn chúng ta cần biết “chọn bạn mà chơi”, chọn nơi tốt đẹp để sinh sống, chọn điều hay để học. Đừng để những thói hư, tật xấu cám dỗ. Xã hội đầy rẫy những điều xấu, nếu chúng ta không biết cách lựa chọn cách sống, không có lập trường thì rất dễ dàng bị lôi kéo vào đó. Bởi vậy làm người cần có chính kiến, cần biết chắt lọc điều tốt đẹp nhất để sống có ích.

Tuy nhiên, có những người rất giàu nghị lực, sống bên cạnh những người xấu xa vẫn giữ vững được lòng son. Đó là những người thực sự đáng ngưỡng mộ và học hỏi.

Trong một lớp học, có một số “phần tử” chuyên đi phá hoại lớp, có hành vi không tốt đẹp với thầy cô. Chúng ta vừa nên tránh xa họ, vừa nên khuyên ngăn họ để các bạn ấy có thể thay đổi được bản chất và có ý thức, kỉ luật hơn. Đó là điều mà cha ông ta muốn con cháu sau này làm người cần phải có.

Câu tục ngữ “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng” có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong cuộc sống nhằm khuyên răn, giáo dục thế hệ trẻ.

  Mối quan hệ xã hội, môi trường sống... đã tác động vào tâm hồn làm thay đổi tâm tính của mỗi người. Gần người hiền, xa kẻ dữ, chọn bạn mà chơi, học cách làm người, cách làm ăn của những gương cần cù, tài giỏi...là bài học quý báu hàm chứa trong câu tục ngữ "Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng".

         Đáng ngại biết bao khi ta phải sống gần gũi những kẻ bất lương, trộm cắp rượu chè, cờ bạc? Hạnh phúc biết bao khi chúng ta được ở gần, có mối quan hệ với những người bạn tốt, láng giềng tốt. Ta sẽ học được bao điều hay lẽ phải ở đời. Phương ngôn có câu: “bạn tốt quý hơn vàng" là thế! Truyện cổ tinh hoa nhắc lại chuyện bà mẹ Mạnh Tử dời nhà nhiều lần; lần sau cùng bà chuyển đến trường học. bà mới yên tâm. Có bà mẹ vĩ đại như thế mới có người con Mạnh Tử ở đời.Trong dân gian có nhiều câu tục ngữ nói về: mối quan hệ xã hội. Mỗi câu là một khía cạnh sắc bén nói lên cách sống và mối quan hệ ở đời:

                       Ở bầu thì tròn, ở ống thì dài,

                       Ở gần nhà giàu mỏi răng ăn cốm,

                       Sống gần kẻ trộm ốm lưng chịu đòn.

                       Ở dữ, giữ mình.

Thói thường gần mực thì đen,

Anh em bạn hữu phải liên chọn người.

         Cũng cần phải quan niệm câu tục ngữ "Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng'' một cách toàn diện hơn, đầy đủ hơn. Sự tác động của con người đối với hoàn cảnh, với quan hệ xã hội rất lớn. Con người giàu bản lĩnh, tài năng có thể góp phần cải tạo hoàn cảnh, làm thay đổi mối quan hệ xã hội. Họ lấy tài năng, đạo đức, tình thương của mình, mà cảm hoá đồng loại, giáo dục kẻ bất lương. Câu ca dao "Gần mực mà chẳng hôi tanh  mùi bùn" càng làm cho ta cảm nhận thêm sự thật ấy. "Gần mực thì đen,  gần đèn thì sáng", chân lý ấy hiển nhiên rồi. Nhưng nếu thiếu chí tiến thủ. không có ý thức tốt trong học tập vươn lên không khiêm tốn... thì "gần đèn" nhưng khó mà “sáng" lên được, học thiếu cố gắng... thì không thể nào “sáng" hơn chúng bạn. Môi trường, quan hệ xã hội gia đình, nhà tnường xã hội - rất quan trọng. Bởi vậy, mỗi người phải luôn luôn có ý thức tốt trong học tập, tự rèn luyện, phấn đấu vươn lên, tiến bộ không ngừng.

         Tuổi trẻ có bạn bè. Chọn bạn tốt mà chơi. Không đua đòi kẻ xấu. Câu tục ngữ "Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng" giúp ta định hướng lộ trình đi tới tương lai tốt đẹp.

Từ xưa, ông cha ta đã luôn đúc kết những lời khuyên răn từ những điều giản đơn trong cuộc sống, đó là kho tàng ca dao tục ngữ với ngụ ý khuyên dạy con cháu nên người trong đó có câu tục ngữ "Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng". Đây là một câu dạy bảo của ông cha với hàm ý cho chúng ta biết tầm quan trọng của môi trường sống cũng như những người xung quanh đến nhân cách cũng như đạo đức của một con người.

Tục ngữ là một kho tàng vốn sống, kinh nghiệm sống vô cùng quý báu của thế hệ trước dành cho những lớp thế hệ sau. Từ những hình ảnh quen thuộc trong cuộc sống thường ngày, ông cha đã đúc kết ra những bài học sâu xa qua từng câu chữ. Với câu tục ngữ "Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng", cha ông đã mượn những vật dụng vô cùng thân thuộc với mỗi người để dạy ta một đạo lý, một bài học. "Mực" vốn là loại mực Tàu dùng để viết của những ông đồ ngày xưa, có màu đen tuyền, dùng để mài cùng nước lấy mực viết. "Đèn" là một vật dụng dùng để thắp sáng cho con người, soi tỏ mọi vật. "Gần mực thì đen" tức là nếu khi tiếp xúc, sử dụng mực mà không khéo, ta có thể bị vấy bẩn bởi mực, dễ bị lem nhem, xấu xí. "Gần đèn thì rạng" tức là nếu gần nơi có ánh sáng thì ta sẽ được soi tỏ bởi lớp ánh sáng ấy, dễ tỏa ra hào quang rực rỡ hơn người khác.

Mượn những hình ảnh dễ thấy, dễ hiểu, người xưa muốn khuyên răn con cháu một bài học về tầm quan trọng của môi trường sống khi nó ảnh hưởng tới nhân cách của một con người. Con người ta khi sống trong một môi trường lành mạnh, được giáo dục và dạy bảo những điều hay điều tốt thì nhất định cũng sẽ trở thành một người có nhân cách, có đạo đức tốt.Giống như đèn hay cách so sánh "Gần đèn thì rạng", nếu ta được sống trong một môi trường với những người có đạo đức tốt, giỏi giang, biết cách cư xử, lễ phép thì đó chính là ngọn "đèn" soi tỏ, giúp người đó hình thành nhân cách cũng như phẩm chất đạo đức tốt. "Đèn" là tượng trưng cho những điều tốt đẹp, điều hay lẽ phải trong cuộc sống. Còn "Mực" tức là những điều xấu, điều không tốt, không lành mạnh, "gần mực" tức là gần những cái xấu, dễ bị ảnh hưởng, bị vấy bẩn nếu "gần mực" mà không khéo léo, chắc chắn sẽ bị dính bẩn.

Qua những hình ảnh trên, hẳn mỗi người trong chúng ta cũng nhận ra lời khuyên mà ông cha ta muốn dành cho chúng ta qua câu tục ngữ trên. Rằng mỗi người phải biết tu dưỡng đạo đức, phải biết chọn những người bạn hiền để cùng tu tập đạo đức, nhân cách cũng như trí tuệ. Ngoài ra, ta cũng nên tạo ra những môi trường lành mạnh để mọi người có thể cùng nhau phát triển, soi sáng lẫn nhau, mỗi người đều là ngọn "đèn" để người khác được soi tỏ. Đừng sa đà vào những điều xấu xa sẽ bị "lấm bẩn" trở thành một vệt mực xấu xí, bao người xa lánh. Mỗi chúng ta cũng cần tôi rèn ý chí kiên cường trước mọi hoàn cảnh khó khăn, để dù trong hoàn cảnh khó khăn, ta vẫn biết vươn lên, biết tránh những điều xấu, bảo vệ được nhân cách đạo đức của mình.

Không phải ngày nay, mà từ xưa, câu nói của cha ông đã được bao đời kiểm nghiệm và thực hiện, Chúng ta biết đến một Trang Tử đạo cao, đức trọng, hiểu biết thâm sâu, nhưng lại không hề biết sau ông có một người mẹ hiền đã nuôi dạy ông nên người. Xưa kia, nhà Trang Tử vốn ở gần trường học, nhưng trường học đó lại có những đứa trẻ hay gây gổ, bắt nạt bạn bè, không chịu khó học hành. Lo sợ Trang Tử sẽ bị ảnh hưởng bởi những điều xấu xa, những vết "mực" từ bạn bè, bà đã chuyển nhà tới gần một trường học khác. Nhưng trường học này cũng không có những người bạn hiền, giỏi giang để Trang Tử có thể học hỏi, chính vì thế bà lại chuyển nhà. Đến lần thứ ba, bà đã tìm được một ngôi trường ưng ý để Trang Tử có thể học hành, tu dưỡng tại đó, và sau này là người được lưu danh muôn thuở, là kẻ học sâu hiểu rộng. Vậy ta mới thấy môi trường và bạn bè ảnh hưởng tới việc hình thành nhân cách cũng như đạo đức của một đứa trẻ đến mức nào!

Cũng như một Nguyễn Bỉnh Khiêm tài giỏi một đời không chịu đựng nổi chốn quan trường quỷ kế đã một mình cáo quan về ở ẩn tại rừng trúc

"Ta dại ta tìm nơi vắng vẻ
Người khôn người tới chốn lao xao"

Ông lo sợ chốn quan trường ấy sẽ biến mình trở thành một kẻ đầy mưu mô, tham lam. Vậy nên môi trường không chỉ hình thành nhân cách mà còn ảnh hưởng vô cùng tới nhân cách một người. Phải luôn biết chọn cho mình con đường trong sáng, lành mạnh để giữ được nhân cách làm người.

Không chỉ với người xưa, mà lời khuyên cha ông ta "Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng" còn nguyên giá trị tới tận ngày nay. Trong một gia đình, nếu cha mẹ hòa thuận, yêu thương nhau, luôn giáo dục con cái phải biết lễ phép, học hỏi những điều tốt thì chắc chắn những đứa trẻ đó lớn lên sẽ là những người có phẩm cách tốt. Bởi vì cha mẹ chính là tấm gương, là ngọn "đèn" soi tỏ con đường con cái mình đi. Chính môi trường mà cha mẹ tạo dựng cũng như tính cách, sự giao tiếp, đối xử lẫn nhau của cha mẹ là kim chỉ cho mỗi đứa con của mình. Gia đình là một phần nhỏ của xã hội, gia đình tốt thì xã hội tốt. Tuy nhiên, không phải ai cũng là những người bạn tốt, những người thầy tốt mà ta đáng học hỏi, vậy nên phải biết chọn lấy người để chơi, để học tập cùng. "Học thầy không tày học bạn", hãy biết chọn những người có tư cách đạo đức tốt, ngay thẳng để cùng nhau học hỏi. Chỉnh bản thân ta cũng phải biết tu dưỡng học hỏi tốt để có thể trở thành một ngọn "đèn" soi tỏ cho người khác.

Trong xã hội, vẫn còn đâu đó những thành phần cá biệt, là "mực", là những điều xấu. Vậy nên mỗi con người cần chú ý tu tập, rèn luyện để có thể hướng những người khác trở thành một con người tốt, một ngọn "đèn" rạng chứ không phải một viên "mực" đen.

Từ câu tục ngữ trên, ta đã rút ra được bài học cho chính mình, phải biết học hỏi bạn bè, cũng như biết cách chọn lấy những người bạn tốt, những môi trường tốt để rèn luyện, tránh xa những cái xấu, cái không lành mạnh và phải luôn rèn luyện cho xứng đáng với lời dạy của cha ông ta.

Từ lâu nhân dân ta đã rút kết luận đúng đắn là một môi trường xã hội mà mình sống, đặc biệt mối quan hệ bạn bè có một tác dụng quan trọng đối với nhân cách , đạo đức của mỗi con người. kết luận đã được đúc kết lại thành câu tục ngữ:

“gần mực thì đen, gần đèn thì sáng”

Câu tục ngữ sẽ giúp ích gì cho chúng ta trong cuộc sống?

Để nêu lên một bài học, một kinh nghiệm trong cuộc sống, ông cha ta thường mượn hình ảnh của sự vật có liên quan đến con người để thể hiện ý của mình. Mực có màu đen, nếu ta tiếp xúc, sử dụng nó một lúc nào đó tay hoặc quần áo sẽ bị vấy bẩn. “mực” tượng trưng cho những cái xấu xa, những điều không tốt đẹp. Còn “đèn’’ là vât phát ra ánh sáng, soi tỏ mọi vật xung quanh.

Đến gần  “đèn” ta được soi sáng.  “Đèn”tượng trương cho những cái tốt đep, sáng sủa. Từ hai hình ảnh tương phản nhau “mực và đèn”, câu tục ngữ nhằm nhắc nhở chúng ta.Nếu ta giao du với người xấu ta xẽ tiêm nhiễm những thói hư tật xấu ;ngược lại nếu ta quan hệ với những người tốt ta sẽ có ảnh hưởng tốt, tập dần những đức tính của bạn,

Dựa vào thực tế cuộc sống của con người, ta thấy câu tục ngữ hoàn toàn đúng khi xét trong mối quan hệ giữa môi trường xã hội với việc hình thành nhân cách mỗi người.

Em hãy bình luận câu tục ngữ:  “gần mực thì đen, gần đèn thì sáng”

Ở gia đình, cha mẹ anh chị là tấm gương để cho đứa trẻ bắt chước. Nếu gia đình hòa thuận, anh chị em biết yêu thương nhau thì gia đình đó sẽ có những đứa con ngoan. Trong khu xóm cũng vậy, nếu cả tập thể đều biết chấp hành tốt những quy định của cấp trên, giáo dục con cái tốt, không có những phần tử xấu thì con em ở trong khu phố đó có cuộc sống nề nếp, đạo đức tốt. gần nhất là trong việc giao du với bạn bè trong nhà trường.

Nếu ta quan hệ được với nhiều bạn tốt, chăm ngoan, học giỏi, nói năng lễ độ, biết kinh trên nhường dưới…thì chúng ta sẽ học tập được những đức tính tốt ấy và trở thành người tốt.

Ngược lại, trong gia đình, nếu cha mẹ không quan tâm đến con cái, anh chị em bất hòa thì chắc chắn gia đình đó sẽ có những đứa con hư, gia đình bất hạnh. Trong xã hội cũng thế, tiếp xúc gần gũi với môi trường xã hội xấu xa, lừa đảo, trộm cắp, chà đạp lên nhau để sống thì sẽ có những hạng người ngang ngược, mất tính người…

Nếu ta cứ mãi lân la, gắn bó với những người bạn xấu chỉ biết suốt ngày leo lỏng không học hành, nói năng thô tục,không đạo đức thì một ngày nào đó ta sẽ tiêm nhiễm những thói hư tật xấu của bạn mà ta không lường trước được. trong kho tàng văn học dân gian nhân dân ta có câu tương tự “ở bầu thì tròn, ở ống thì dài” và:

“thói thường gần mực thì đen

Anh em bạn hữu phải nên chọn người”, là vậy.

Thế nhưng đau phải ai cũng dễ bị môi trường xã hội xấu xa lôi kéo hết. Nếu ta sống trong môi trường không tốt đẹp, kkhoong thuận lợi mà ta vẫn giữ được bản thân, không sa ngã thì quả là “cánh sen trong bùn”. Bùn càng tanh hôi chừng nào thì sen càng tỏa hương thơm ngào ngạt chừng ấy. Môi trường càng xấu xa, nhơ bẩn thì phẩm chất của con người càng tuyệt vời  đáng khâm phục.

Đó là anh Nguyễn Văn Trỗi, một người thợ điện, sống giữa thành phố hoa lệ Sài Gòn mà không chút mảy may suy suyển bởi ánh điện đèn màu, bởi cuộc sống xô bồ, đua chen, bởi những hào nhoáng , những thủ đoạn lọc lừa gian trá…Ở trong anh mãi mãi và bao giờ cũng là hình ảnh của Bác in sâu đậm nét mà không điều gì có thể lay chuyển được cho dù anh chịu được nhiều trận đòn đau của quân giặc. Anh đã gần mực mà không đen. Ngày nay, xã hội chúng ta đang sống được coi là tốt đẹp, đó là xã hội xã hội chủ nghĩa vậy mà vẫn có ít người mất chất, thoái hóa. Vì vậy, cuộc sống trong xã hội trong quan hệ bạn bè ta phải sáng suốt cân nhắc để ta không phải ân hận về sau.

Câu tục ngữ trên là một lời khuyên bảo sâu sắc, giúp em bài học bổ ích , có cách nhìn đúng đắn về mối quan hệ giữa môi trường với việc hình thành nhân cách của bản thân. Câu tục ngữ giúp em có tinh thần cảnh giác trong việc giao du, tiếp xúc với bạn bè, đồng thời xác định cho mình một thế đứng vững vàng trước những tác động tiêu cực của môi trường chung quanh để luôn luôn “gần mực mà không đen” và “ gần đèn thì được tỏa sáng”   

   Tục ngữ là kho tàng vô giá về kinh nghiệm trong sản xuất, trong học tập và đấu tranh. Nó cho ta nhiều bài học hay, nhiều nhận xét sâu sắc trong ứng xử, giao tiếp. Trải qua bao đổi thay của thế sự, nhân tình, lớp bụi thời gian có thể phủ mờ lên nhiều thứ, nhiều điểm có thể bị lãng quên... nhưng kho tàng vô giá này vẫn có một sức sống lâu bền và có nhiều ý nghĩa đối với nhân sinh. Câu tục ngữ "'Gần mực thì đen", "Gần đèn thì sáng"- hai biểu tượng tương phản nhau: “mực”, "đèn". Do đó, tác dụng cũng trái ngược nhau: “đen” và “sáng".

         Màu đen của mực (mực tàu), nguồn ánh sáng của đèn là hai biểu tượng về cái xấu và cái tốt, về dở và hay, cái lạc hậu, tiêu cực và cái tiến bộ, tích cực. "Gần" là bên cạnh, đặt bên cạnh, sống gần gũi. Đối lập với gần là xa, là tách biệt, cách ly. "Mực thì đen" nhưng có ở "gần" thì mới “đen". "Đèn thì sáng" nhưng có đặt gần, ở gần thì mới sáng. Câu tục ngữ chỉ ra mối tương quan gần gũi của hai sự vật. Nhân dân ta mượn hai biểu tượng đối lập (mực, đèn) để nói lên tầm quan trọng to lớn của mối quan hệ xã hội, của môi trường tác động đến con người.

         Tóm lại, câu tục ngữ “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng" nêu lên một bài học, một kinh nghiệm về cách sống, thái độ sống, khuyên bảo chúng ta nên biết gần gũi người tốt, xa lánh kẻ xấu, đặc biệt là biết chọn bạn mà chơi.

         Câu tục ngữ "Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng" chứa đựng một kinh nghiệm sống, cách sống đúng đắn và hay. Con người ta sinh ra tính vốn thiện và lành nhờ sự dạy dỗ, giáo dục, học tập mà trở thành người hữu ích. Nếu sống trong một môi trường xấu thì dễ trở nên xấu như "Gần mực thì đen" vậy. Nhưng nếu sống trong một môi trường tốt, có quan hệ xã hội tốt thì có thể trở thành người tốt, chẳng khác nào “gần đèn thì sáng". Sự nhiễm bẩn lây lan rất đáng sợ, khi sống “gần mực". Điều tốt đẹp, trong sáng, cái hay, cái tôi của người, của đời sẽ toả sáng tâm hồn ta, cảm hoá lòng ta nếu ở “gần đèn".

         Mối quan hệ xã hội, môi trường sống... đã tác động vào tâm hồn làm thay đổi tâm tính của mỗi người. Gần người hiền, xa kẻ dữ, chọn bạn mà chơi, học cách làm người, cách làm ăn của những gương cần cù, tài giỏi...là bài học quý báu hàm chứa trong câu tục ngữ "Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng".

         Đáng ngại biết bao khi ta phải sống gần gũi những kẻ bất lương, trộm cắp rượu chè, cờ bạc? Hạnh phúc biết bao khi chúng ta được ở gần, có mối quan hệ với những người bạn tốt, láng giềng tốt. Ta sẽ học được bao điều hay lẽ phải ở đời. Phương ngôn có câu: “bạn tốt quý hơn vàng" là thế! Truyện cổ tinh hoa nhắc lại chuyện bà mẹ Mạnh Tử dời nhà nhiều lần; lần sau cùng bà chuyển đến trường học. bà mới yên tâm. Có bà mẹ vĩ đại như thế mới có người con Mạnh Tử ở đời.

         Trong dân gian có nhiều câu tục ngữ nói về: mối quan hệ xã hội. Mỗi câu là một khía cạnh sắc bén nói lên cách sống và mối quan hệ ở đời:

                       Ở bầu thì tròn, ở ống thì dài,

                       Ở gần nhà giàu mỏi răng ăn cốm,

                       Sống gần kẻ trộm ốm lưng chịu đòn.

                       Ở dữ, giữ mình.

Thói thường gần mực thì đen,

Anh em bạn hữu phải liên chọn người.

         Cũng cần phải quan niệm câu tục ngữ "Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng'' một cách toàn diện hơn, đầy đủ hơn. Sự tác động của con người đối với hoàn cảnh, với quan hệ xã hội rất lớn. Con người giàu bản lĩnh, tài năng có thể góp phần cải tạo hoàn cảnh, làm thay đổi mối quan hệ xã hội. Họ lấy tài năng, đạo đức, tình thương của mình, mà cảm hoá đồng loại, giáo dục kẻ bất lương. Câu ca dao "Gần mực mà chẳng hôi tanh  mùi bùn" càng làm cho ta cảm nhận thêm sự thật ấy. "Gần mực thì đen,  gần đèn thì sáng", chân lý ấy hiển nhiên rồi. Nhưng nếu thiếu chí tiến thủ. không có ý thức tốt trong học tập vươn lên không khiêm tốn... thì "gần đèn" nhưng khó mà “sáng" lên được, học thiếu cố gắng... thì không thể nào “sáng" hơn chúng bạn. Môi trường, quan hệ xã hội gia đình, nhà tnường xã hội - rất quan trọng. Bởi vậy, mỗi người phải luôn luôn có ý thức tốt trong học tập, tự rèn luyện, phấn đấu vươn lên, tiến bộ không ngừng.

         Tuổi trẻ có bạn bè. Chọn bạn tốt mà chơi. Không đua đòi kẻ xấu. Câu tục ngữ "Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng" giúp ta định hướng lộ trình đi tới tương lai tốt đẹp.

Đôi lúc tôi rất bất ngờ về kho tàng văn học dân gian của Việt Nam. Kho tàng ấy không chỉ vô phong phú, giàu ý nghĩa mà còn là những triết lí sống được thể hiện dưới hình thức ca dao, tục ngữ, thành ngữ, châm ngôn… vô cùng sinh động. Câu tục ngữ “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng” là một bài học quý giá về cách sống ở đời.

Câu tục ngữ sử dụng những hình ảnh rất quen thuộc, gần gũi với lối ẩn dụ rất đắt. “Mực” và “đèn” là hai vật dụng quen thuộc với mỗi con người, đặc biệt là học sinh. Khi dùng bút mực, việc tay hay quần áo bị dính mực rất khó tránh khỏi. Còn khi ngồi học bài, làm việc, sinh hoạt vào buổi tối, chúng ta thường có xu hướng gần ánh đèn bởi càng ở gần đèn thì càng nhiều ánh sáng. Ở đây, “mực” đi đôi với từ “đen” biểu tượng cho cái xấu, cái tiêu cực. Thực thể “đèn” đi đôi với từ “sáng” thể hiện bản chất lành mạnh, tốt đẹp. Trong cuộc sống, khi bạn ở “gần mực”, tức là tiếp xúc với những môi trường xấu thường xuyên sẽ rất dễ bị ảnh hưởng bởi những thứ không tốt. Ngược lại, nếu bạn tiếp xúc nhiều với cái tích cực tất yếu bạn sẽ ngày càng trở nên tốt đẹp hơn. Nói ngắn gọn hơn, nếu sống trong môi trường tốt sẽ dần dần thành người tốt và rất dễ trở nên xấu xa nếu bạn sống trong môi trường xấu.

Soi chiếu vào đời sống thực tế, điều này thể hiện rất rõ ràng. Theo nhiều công trình nghiên cứu đáng tin cậy, những đứa bé trưởng thành trong gia đình có ông bố gia trưởng, bạo lực thường có xu hướng sử dụng bạo lực với chính người thân trong gia đình trong tương lai. Lí do rất đơn giản, ở trong gia đình, cha mẹ chính là tấm gương lớn nhất để cho đứa trẻ bắt chước. Nếu cha mẹ là tấm gương sáng sẽ có những đứa con ngoan, nếu cha mẹ méo mó trong nhân cách, đứa trẻ đó sẽ lớn lên và trở thành bản sao của cha mẹ chúng.

Có câu “Chọn bạn mà chơi, chọn nơi mà ở” cũng mang ý nghĩa tương tự như câu tục ngữ “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng” vậy. Trong một lớp học, nếu bạn chơi với những học sinh chăm ngoan, siêng năng bạn sẽ học hỏi được nhiều thứ từ họ và tiến bộ rất nhanh. Bởi khi chơi với những người giỏi hơn mình, chắc chắn bạn sẽ học hỏi được nhiều phương pháp học tập tốt, có động lực cố gắng.Có quan niệm thế này “gần mực chưa chắc đã đen, gần đèn chưa chắc đã rạng”. Trong nhiều trường hợp nhiều người vẫn giữ được bản chất trong sáng khi sống giữa những thứ xấu xa và có khi lại trở nên xấu xa ngay cả khi sống trong một cộng đồng tốt. Điều đó đúng với những con người sống có chính kiến không chịu phụ thuộc bởi môi trường sống hoặc thiếu lí tưởng sống nên vẫn rơi vào cái xấu xa. Quan niệm trên không phủ định mà lại có tác dụng bổ sung, hoàn thiện ý nghĩa của câu tục ngữ “Uống nưu hóa càng đòi hỏi con người phải giữ vững bản chất tốt đẹp của mình. Sự mở cửa kinh tế kéo theo mở cửa về văn hóa, xã hội… Nếu không có lí tưởng sống vững vàng, con người sẽ dễ dàng bị tha hóa, biến chất do sự du nhập của văn hóa xấu từ các quốc gia khác.

Câu tục ngữ không chỉ là lời nhắc nhở với bản thân mỗi người mà còn là lời nhắc nhở các bậc phụ huynh, nhà trường và chính quyền. Trẻ em là người kiến tạo đất nước trong tương lai, trẻ em là nhân tố quyết định tới sự suy vong hoặc thịnh vượng của mỗi một quốc gia. Đo đó, phụ huynh, nhà trường và chính quyền phải phối hợp ăn ý từ đó tạo ra môi trường tốt nhát để các em được sống, học tập và phát triển lành mạnh, tích cực, toàn diện cả về năng lực và nhân cách.

Tóm lại, câu tục ngữ “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng” khẳng định triết lí môi trường sống ảnh hưởng rất lớn tới việc hình thành nên nhân cách mỗi con người.

Câu tục ngữ “Gần mực thì đen gần đèn thì sáng” chính là một bài học, một giá trị sống kinh nghiệm quý báu của mà ông bà đã truyền dạy lại cho chúng ta.  Nêu sống trong một môi trường tốt được gần gũi những người bạn tốt chăm chỉ học hành, hiếu lễ với cha mẹ và thầy cô giáo thì chúng ta cũng sẽ nhiễm đức tính tốt đẹp từ những người bạn xung quanh mình. Còn khi chúng ta ở cạnh những người bạn xấu, giống như gần mực có thể chúng ta sẽ bị lây những vết đen lên áo, lên sách vở mặt mũi của mình. Những điều tốt đẹp trong cuộc sống như ánh sáng của ngọn đèn, những cái hay cái đẹp sẽ soi sáng tâm hồn ta đưa ta tới những giá trị chân thiện mỹ trong cuộc sống khiến chúng ta trở nên tốt đẹp hơn. Sống có lý tưởng có ước mơ hoài bão.

Một mối quan hệ tốt đẹp, môi trường sống lành mạnh có thể làm thay đổi cuộc sống của mỗi chúng ta làm cho chúng ta trở nên tốt đẹp hơn, sống lương thiện ngay thẳng hơn và sống có lý tưởng tốt đẹp hơn. Tuy nhiên bất kỳ một câu nói nào cũng có những mặt đúng và mặt hạn chế của nó. Câu tục ngữ “Gần mực thì đen gần đèn thì sáng” dù đúng với mỗi chúng ta nhưng không đúng trong mọi hoàn cảnh. Có nhiều người trong xã hội dù gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn. Rất nhiều người dù sinh ra trong một gia đình cha mẹ không làm gương tốt cho con, nhưng họ vẫn sống tốt đẹp vươn lên trong cuộc sống trở thành những con người có ích cho xã hội.

Có nhiều cá nhân tuy sống trong một môi trường toàn những người lười học, ham chơi thường rủ nhau trốn học đua đòi nhưng vẫn có những bạn học sinh học giỏi chăm ngoan, gương mẫu không hề bị những bạn ham chơi lôi kéo sa ngã trở nên hư hỏng. Trong cuộc sống con người cần nhất chính là có ý chí, ý chí quyết định việc chúng ta trở nên hư hỏng, hay tốt đẹp, dù con người ta có sống trong hoàn cảnh sống như thế nào nhưng nếu chúng ta có ý chí có lòng quyết tâm thì chúng ta vẫn sẽ luôn sống tốt đẹp.

Câu tục ngữ “Gần mực thì đen” gần đèn thì rạng” chính là một câu tục ngữ quý báu là một lời khuyên vô cùng thấu tình đạt lý mà ông bà ta muốn gửi tới con cháu của mình. Tuy nhiên cũng có những người vượt lên được hoàn cảnh, có bản lĩnh sống hơn người không một hoàn cảnh sống nào có thể nhấn chìm được họ biến họ trở nên đen đen tối. Cũng có nhiều người bản chất của họ đã xấu xa tăm tối thì dù có được ở gần những người lương thiện, chăm chỉ bản chất ấy cũng không thay đổi.

Với những người trẻ thì nên chọn bạn tốt để chơi, học tập những điều tốt từ bạn mình, nhưng đồng thời không nên xa lánh những người bạn xấu ham chơi mà nên gần gũi khuyên giải bạn mình thoát khỏi những cám dỗ của thói hư tật xấu để đi đúng đường trở thành những con ngoan trò giỏi khiến cha mẹ thầy cô tự hào.

Mỗi chúng ta khi sinh ra đời đều có những người bạn có những người bạn tốt giúp chúng ta trưởng thành trở thành một người có trách nhiệm với cuốc sống, có định hướng cho tương lai của mình trở nên tốt đẹp hơn. Những người bạn xấu có khả năng lôi kéo chúng ta vào các tệ nạn xã hội biến chúng ta trở thành những người hư hỏng trong cuộc sống và đánh mất đi những tương lai tốt đẹp của mình.

Trong kho tàng những câu ca dao tục ngữ của dân tộc ta, ông cha ta đã để lại cho con cháu mình một câu nói bất hủ rằng “Gần mực thì đen gần đèn thì rạng” với câu nói này ông cha ta muốn nhắn gửi tới con cháu của mình hãy biết chọn bạn mà chơi, chọn nơi mà sống bởi bạn bè và môi trường xã hội xung quanh mình sẽ có tác động tới cuộc sống của chúng ta. Trải qua rất nhiều năm thì câu tục ngữ “Gần mực thì đen gần đèn thì sáng” vẫn luôn có giá trị đúng đắn của mình. Câu tục ngữ như một lời khuyên chúng ta phải biết lựa chọn cách sống tích cực, lựa chọn những người bạn tốt để học tập những điều tích cực từ họ, khiến chúng ta cũng học tập được những điều tốt đẹp từ tính cách của họ..

Bình luận câu tục ngữ Gần mực thì đen gần đèn thì sáng

Câu tục ngữ “Gần mực thì đen gần đèn thì sáng” chính là một bài học, một giá trị sống kinh nghiệm quý báu của mà ông bà đã truyền dạy lại cho chúng ta.  Nêu sống trong một môi trường tốt được gần gũi những người bạn tốt chăm chỉ học hành, hiếu lễ với cha mẹ và thầy cô giáo thì chúng ta cũng sẽ nhiễm đức tính tốt đẹp từ những người bạn xung quanh mình. Còn khi chúng ta ở cạnh những người bạn xấu, giống như gần mực có thể chúng ta sẽ bị lây những vết đen lên áo, lên sách vở mặt mũi của mình. Những điều tốt đẹp trong cuộc sống như ánh sáng của ngọn đèn, những cái hay cái đẹp sẽ soi sáng tâm hồn ta đưa ta tới những giá trị chân thiện mỹ trong cuộc sống khiến chúng ta trở nên tốt đẹp hơn. Sống có lý tưởng có ước mơ hoài bão.

Một mối quan hệ tốt đẹp, môi trường sống lành mạnh có thể làm thay đổi cuộc sống của mỗi chúng ta làm cho chúng ta trở nên tốt đẹp hơn, sống lương thiện ngay thẳng hơn và sống có lý tưởng tốt đẹp hơn. Tuy nhiên bất kỳ một câu nói nào cũng có những mặt đúng và mặt hạn chế của nó. Câu tục ngữ “Gần mực thì đen gần đèn thì sáng” dù đúng với mỗi chúng ta nhưng không đúng trong mọi hoàn cảnh. Có nhiều người trong xã hội dù gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn. Rất nhiều người dù sinh ra trong một gia đình cha mẹ không làm gương tốt cho con, nhưng họ vẫn sống tốt đẹp vươn lên trong cuộc sống trở thành những con người có ích cho xã hội.

Có nhiều cá nhân tuy sống trong một môi trường toàn những người lười học, ham chơi thường rủ nhau trốn học đua đòi nhưng vẫn có những bạn học sinh học giỏi chăm ngoan, gương mẫu không hề bị những bạn ham chơi lôi kéo sa ngã trở nên hư hỏng. Trong cuộc sống con người cần nhất chính là có ý chí, ý chí quyết định việc chúng ta trở nên hư hỏng, hay tốt đẹp, dù con người ta có sống trong hoàn cảnh sống như thế nào nhưng nếu chúng ta có ý chí có lòng quyết tâm thì chúng ta vẫn sẽ luôn sống tốt đẹp.

Câu tục ngữ “Gần mực thì đen” gần đèn thì rạng” chính là một câu tục ngữ quý báu là một lời khuyên vô cùng thấu tình đạt lý mà ông bà ta muốn gửi tới con cháu của mình. Tuy nhiên cũng có những người vượt lên được hoàn cảnh, có bản lĩnh sống hơn người không một hoàn cảnh sống nào có thể nhấn chìm được họ biến họ trở nên đen đen tối. Cũng có nhiều người bản chất của họ đã xấu xa tăm tối thì dù có được ở gần những người lương thiện, chăm chỉ bản chất ấy cũng không thay đổi.

Với những người trẻ thì nên chọn bạn tốt để chơi, học tập những điều tốt từ bạn mình, nhưng đồng thời không nên xa lánh những người bạn xấu ham chơi mà nên gần gũi khuyên giải bạn mình thoát khỏi những cám dỗ của thói hư tật xấu để đi đúng đường trở thành những con ngoan trò giỏi khiến cha mẹ thầy cô tự hào

   Từ xưa, nhân dân ta đã khẳng định rằng môi trường xã hội và đặc biệt là mối quan hệ bạn bè có ảnh hưởng rất lớn tới quá trình hình thành nhân cách, đạo đức của mỗi con người. Câu tục ngữ: Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng đã nói lên điều đó.

   Để nêu lên một bài học hoặc một kinh ngiệm, ông cha ta thường mượn hình ảnh của sự vật có liên quan đến con người để thể hiện ý của mình. Mực có màu đen. (Ngày xưa, mực Tàu được đúc thành thỏi dài, khi dùng thì đem mài với nước, lấy bút lông chấm vào nước để viết chữ Hán. Nếu sơ ý bị mực dây vào chân tay, quần áo thì khó tẩy sạch). Từ thực tế đó, người xưa mượn mực để ám chỉ những cái xấu xa. Còn đèn là vật phát ra ảnh sáng. Đến gần đèn ta sẽ được soi sáng. Cho nên đèn tượng trưng cho điều tốt đẹp, sáng sủa. Mượn hai hình ảnh tương phản nhau là mực và đèn, câu tục ngữ ngầm nhở: Nếu giao du với với hạng người xấu, ta sẽ bị tiêm nhiễm thói hư tật xấu; nếu ta kết bạn với những người tốt thì ta sẽ học tập được nhiều điều hay, điều tốt.

   Quan sát thực tế cuộc sống hằng ngày xảy ra xung quanh, ta sẽ thấy ý nghĩ của câu tục ngữ trên là đúng.

   Xét trong phạm vi gia đình thì cha mẹ, anh chị là tấm gương để cho con em noi theo. Nếu cha mẹ hòa thuận và coi trọng việc giáo dục con cái, anh em yêu thương nhau thì đó là gia đình hạnh phúc, sẽ có được những đứa con ngoan ngoãn, hiếu thảo, giỏi giang. Ngược lại, nếu cha mẹ lục đục, anh em bất hòa thì con cái sẽ hư hỏng, khó nên người.

   Ngoài xã hội, nếu tiếp xúc thường xuyên với những đối tượng xấu xa, lừa đảo, giựt giọc, chà đạp lên nhau để sống thì một ngày nào đó, ta sẽ bị tiêm nhiễm thói hư tật xấu. Người xưa đã khẳng định: Ở bầu thì tròn, ở ống thì dài và có lời khuyên chân lí:

   Đối với lứa tuổi học sinh, việc kết bạn là hết sức quan trọng. Nếu chơi với những bạn chăm ngoan, học giỏi, lẽ phép, biết kính trên nhường dưới... thì chúng ta sẽ học tập được những đức tính tốt đẹp và sẽ trở thành người tốt. Bạn bè sẽ giúp đỡ nhau để cùng tiến bộ.

   Ý nghĩa của câu tục ngữ trên từ lâu nay đã được công nhận nhưng trong một lần tranh luận ở lớp, bạn em lại cho rằng: Gần mực chưa chắc đã đen, gần đèn chưa chắc đãrạng. Suy ngẫm lại, em thấy ý kiến của bạn ấy cũng có lí phần nào, song không phải vì thế mà ý nghĩa của câu tục ngữ bị phủ nhận.

   Quả thật, yếu tố con người vô cùng quan trọng. Nếu làm chủ được bản thân, có ý chí, lập trường, quan điểm vững vàng thì chúng ta khó bị tha hóa bới cái xấu.

   Sống trong môi trường không tốt mà con người vẫn giữ được nhân cách trong sáng thì cũng giống như hoa sen nở trên đầm lấy vẫn tỏa ngát hương thơm. Xung quanh ta có rất nhiều tấm gương như vậy. Nhà tình báo Vũ Ngọc Nhạ suốt mấy chục năm sống ngay trong hang ổ quân thù là bè lũ bán nước Ngô Đình Diệm, Nguyễn Văn Thiệu và chính phủ ngụy quyền Sài Gòn, tay sai của đế quốc Mĩ xâm lược, vậy mà "ông cố vấn" vẫn nguyên vẹn là một chiến sĩ cộng sản kiên cường, mưu trí, dũng cảm. Ông đã vượt qua vô vàn thử thách, hiểm nguy để theo đuổi đến cùng lí tưởng cách mạng, góp phần tích cực vào sự nghiệp giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

   Gần gũi hơn, quen thuộc hơn là gương sáng của các bạn nhỏ nhà nghèo mà hiếu học. Có bạn ngày ngày vượt hàng chục cây số đèo dốc, rừng núi đến trường. Có bạn mồ côi cha mẹ, sống cơ cực, thiếu thốn trăm bề vẫn phấn đấu vượt lên hoàn cảnh để học tốt, học giỏi. Không ít những anh chị sinh viên vừa làm vừa học, vừa rèn luyện bản lĩnh để vững vàng bước vào đời... Điều đáng nể phục là họ đã chiến thắng hoàn cảnh và chiến thắng được chính mình.

   Ngược lại, có những người điều kiện sống hoàn toàn thuận lợi, tốt đẹp nhưng bản thân lại chẳng ra gì. Sinh ra trong gia đình giàu sang thừa thãi tiền bạc, danh vọng, họ không phải lo lắng, bươn chải để mưu sinh mà chỉ việc học cho tốt, sống cho tốt. Thế nhưng họ lại sớm sa ngã bởi những thú ăn chơi sa đọa như tiêu xài hoang phí, nay vũ trường, mai quán rượu, rồi hút chích ma túy, điên cuồng đua xe gây tai nạn trên đường phố mà các nhóm thanh niên đua oto tốc độ cao vừa qua ở Hà Nội và Thành phố Hố Chí Minh là ví dụ điển hình. Như vậy là họ đã tự nhuộm đen nhân cách của mình.

   Ngày nay, trong xã hội tốt đẹp mà chúng ta đang sống, vẫn còn một số người vì nhắm mắt chạy theo đồng tiền để thỏa mãn những dục vọng vật chất mà đánh mất đạo đức, nhân cách, thậm chí mất cả sự nghiệp. Vì vậy, trong quan hệ ta phải thận trọng, sáng suốt để không phải ân hận về sau.

   Tuy vậy, đối với người chưa tốt, không phải chúng ta một mực xa lánh họ để họ buông xuôi trước cái xấu. Những năm gần đây, vòng tay nhân ái của cộng đồng đã cưu mang nhiều số phận đã lỡ bước sa chân vào con đường tăm tối của các tệ nạn, giúp họ trở về cuộc sống lương thiện, thành người hữu ích cho xã hội.

   Câu tục ngữ Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng là một lời khuyên thiết thực và bổ ích. Em cũng rút ra từ đó bài học bổ ích cho bản thân là phải không ngừng tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, tác phong để có được một quan điểm sống lành mạnh, đúng đắn. Hãy tránh xa bóng tối của những cám dỗ xấu xa; chọn bạn tốt mà chơi để học tập và phấn đấu trở thành con ngoan trò giỏi. Gần đèn để được soi sáng là điều cần thiết nhưng ngọn đèn sáng nhất vẫn là ngọn đèn tỏa chiếu từ chính tâm hồn mình.

Từ xưa trong cuộc sống lao động và chiến đấu của mình, nhân dân ta đã rút ra biết bao bài học, kinh nghiệm quí báu, đó là cách nhìn nhận của nhân dân ta về mối quan hệ giữa môi trường xã hội và nhân cách con người,để diễn tả cách nhìn nhận này,nhân dân ta đã thể hiện qua câu tục ngữ:

    "Gần mực thì đen gần đèn thì rạng"

   Mực và đèn đều là những hình ảnh của sự vật có quan hệ với tư cách của con người được ông cha ta sử dụng để thể hiện ý của mình. Mực có màu đen tượng trưng cho những cái không tốt đẹp,những gì xấu xa,đèn là vật phát ra ánh sáng,soi rõ mọi vật xung quanh,tượng trưng cho cái tốt đẹp,sáng sủa. Từ hai hình ảnh tương phản nhau là mực và đèn,câu tục ngữ đã đưa ra một kết luận đúng đắn:gần người tốt thì sẽ tốt gần người xấu thì sẽ xấu.

   Dựa vào thực tế cuộc sống con người ta thấy câu tục ngữ rất đúng khi xét trong mối quan hệ giữa môi trường xã hội với việc hình thành nhân cách mỗi người vì con người không sống lẻ loi cô độc một mình mà luôn có mối liên hệ với mọi người xung quanh. Ở trong gia đình nhà trường và ngoài xã hội,do đó sẽ bị ảnh hưởng tốt hoặc xấu,dẫn chứng:

   Lưu Bình sống cạnh Dương Lễ nên đã thành tài trở thành người hữu ích cho xã hội.

   Thuở nhỏ để tạo điều kiện tốt cho con học tập mà mẹ của Khổng Tử đã phải dời nhà mấy lần.

   Trong kho tàng văn học dân gian cũng có một số câu thơ,tục ngữ nói về quan niệm đó như:"Ở bầu thì tròn ở ống thì dài" hay

    "Thói thường gần mực thì đen, anh em bạn hữu phải nên chọn người"

   Nhưng trong vài trường hợp đặc biệt thì có một vài trường hợp gần mực chưa chắc đã đen gần đèn chưa chắc đã rạng. Đối với trường hợp gần mực chưa chắc đã đen ta có thể nói đến Nguyễn Văn Trỗi, Trần Văn Ơn trong thời Mỹ đang chiếm đóng miền nam nước ta các anh là những bông sen thơm ngát tỏa hương trong bùn lầy hôi tanh như bài ca dao:

    "Trong đầm gì đẹp bằng sen

    Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng

    Nhị vàng bông trắng lá xanh

    Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn"

   Câu tục ngữ trên xứng đáng là một lời khuyên quý báu,giúp cho chúng ta xác lập được ý chí của mình khi đứng trước mọi cám dỗ và sẽ mãi là ngọn đèn tỏa sáng trong bóng đen của cuộc sống.

Câu tục ngữ trên rất đúng về cả mặt nghĩa đen và nghĩa bóng. Tất nhiên rồi, nếu bạn dùng bút mực thường xuyên, việc tay hay quần áo bị dính mực sẽ khó tránh khỏi. Còn khi ngồi học bài, làm việc, sinh hoạt vào buổi tối, bạn càng ở gần đèn thì càng nhiều ánh sáng. Nếu nghĩ sâu hơn, điều này cũng giống như trong cuộc sống vậy. Khi bạn “gần mực”, tức là kết bạn, giao lưu với những người tính cách xấu rất dễ bị ảnh hưởng bởi những thứ không tốt. Còn “gần đèn”? Điều này ám chỉ, nếu bạn tiếp xúc nhiều với những người tốt bụng, giỏi giang tất yếu bạn sẽ học được nhiều điều tốt đẹp từ họ. Như vậy, nếu sống trong môi trường tốt sẽ dễ thành người tốt và ngược lại rất dễ trở nên xấu xa nếu bạn sống trong môi trường xấu.

Như vậy, câu tục ngữ “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng” là bài học về việc chọn lựa môi trường sống đúng đắn. Soi chiếu vào đời sống thực tế, điều này thể hiện rất rõ ràng. Những đưa trẻ lớn lên trong gia đình có ông bố vũ phu, gia trưởng khi lớn lên cũng có xu hướng sử dụng bạo lực với vợ con. Hay những đứa bé trưởng thành từ một ngôi làng có nhiều tệ nạn xã hội, khả năng rất cao những đứa bé đó tương lai sẽ rơi vào tệ nạn như những thế hệ trước. Ai biết tới thằng Chí Phèo sẽ hiểu được điều đó. Chí Phèo tuy sinh ra với bản chất của người nông dân hiền lành, biết tự trọng. Thế nhưng, sau mấy năm vô tình bị đẩy vào vòng tù tội, môi trường nhà tù thực dân phong kiến khiến Chí Phèo tha hóa, biến chất và khi mãn hạn tù, Chí trở về làng trong hình hài “một con quỷ dữ”.

Trái lại, vế sau của câu tục ngữ cũng đã chỉ ra hướng đi tới cuộc sống tích cực hơn. Có câu “chọn bạn mà chơi, chọn nơi mà ở”, hay như câu ngạn ngữ Anh "Hãy cho tôi biết bạn của anh là ai, tôi sẽ chỉ cho anh biết, anh là người như thế nào". Những câu nói này cũng mang ý nghĩa tương tự như câu tục ngữ “gần mực thì đen, gần đèn thì sáng” vậy. Trong một lớp học, bạn chơi với những học sinh chăm ngoan, siêng năng, mọi người giúp đỡ nhau học tập bạn sẽ tiến bộ rất nhanh. Chơi với người giỏi hơn mình, chắc chắn bạn sẽ học hỏi được nhiều phương pháp học tập tốt, có lối sống và suy nghĩ tích cực hơn. Cũng như nhân vật Tôn Ngộ Không, Xa Tăng hay Chư Bát Giới trong truyện “Tây Du Ký”, nhờ sự cảm hóa của Đường Tăng mà từ những kẻ gây “đại họa”, họ mới có thể tu thành Phật, trường tồn cùng trời đất. Đồng hành cùng nhau suốt quãng đường một vạn tám ngàn dặm, họ học được cách đùm bọc, nhân ái với chúng sinh của chính sư phụ mình.

Hơn thế nữa, câu nói không chỉ có ý nghĩa với bản thân mỗi người mà còn là lời nhắc nhở các bậc phụ huynh, nhà trường và chính quyền. Trẻ em là người kiến tạo đất nước trong tương lai, quyết định sự suy vong hay thịnh vượng của một quốc gia. Chính lẽ đó, phụ huynh và nhà trường phải phối hợp giúp các em học sinh có môi trường sống và học tập lành mạnh, tích cực. Còn chính quyền? Chính quyền cần có những chính sách và phương án xây dựng nền giáo dục thuận lợi nhất cho các em được phát triển toàn diện. Một xã hội giàu mạnh phải dựa trên những con người giàu mạnh về cả vật chất và tinh thần.