Mỗi năm cứ đến thời điểm cuối thu trong lòng tôi lại dạt dào nhiều cảm xúc và kỉ niệm của buổi tựu trường đầu tiên trong đời. Buổi sáng đó thật khác lạ khi mẹ đưa tôi đến trường bằng chiếc xe đạp, con đường tôi vẫn đi hôm nay sao lạ quá, có lẽ vì hôm này tôi đã đi học. Tôi thấy mình bỗng trở nên đứng đắn trong bộ đồng phục của trường và mong muốn cầm sách, vở, bút viết. Lần đầu tiên đến trường, tôi bở ngỡ bởi ngôi trường khang trang, to lớn hơn nhiều so với những lần trước. Tôi bỗng lo sợ một điều gì đó nên đứng sau áo mẹ cho thật an tâm. Tiếng trống trường lên và chúng tôi tập trung nghe gọi tên để vào lớp, tôi thực sự hồi hộp lo sợ. Đúng lúc này ông đốc đến vỗ về, an ủi để các bạn bước vào lớp. Cô giáo bước vào và đó là cô giáo chủ nhiệm, cô nở nụ cười tươi, tôi nhìn xung quanh lớp học và những người bạn thân thương bên cạnh. Tôi đã sẵn sàng cho bài học đầu tiên: Tôi đi học.

Truyện Tôi đi học được kể bằng dòng hồi tưởng nhân vật "Tôi" về những cảm xúc khó quên của ngày đầu tiên đến trường. Thời điểm đó là buổi sáng mùa thu, trời đã se lạnh. Tôi được mẹ đưa đến trường để bắt đầu khai giảng năm học mới, lần khai giảng đầu tiên. Con đường tôi vẫn đi nhưng sao hôm này trở nên thật khác lạ, khoảng khắc đó khiến tôi trở nên hồi hộp hơn, nhiều suy nghĩ của một đứa trẻ xuất hiện nhưng nhanh chóng biến mất. Trong bộ đồng phục của trường tôi cảm giác như mình trang trọng hơn.

Đến trường thật lạ, ngôi trường to và khang trang. Tôi khẽ nép sau mẹ như sợ điều gì đó. Tiếng trống trường vang lên và ông đốc kêu gọi chúng tôi vào lớp thôi nào. Tôi òa khóc như không muốn xa mẹ, ông đốc lại an ủi, động viên. Vào lớp tôi gặp cô giáo trẻ chào đón, nhìn xung quanh như bàn ghế, bức tranh bản đồ treo trên tường và người bạn nhỏ tôi cảm thấy thật gần gũi dù là lần đầu tiên gặp họ. Cả lớp đánh vần theo dòng chữ cô giáo viết: "Tôi đi học".

Hằng năm cứ vào cuối thu, khung ảnh thiên nhiên lại làm cho tác giả nhớ đến những kỉ niệm về ngày đầu tiên đi học. Nhân vật tôi được mẹ đưa đến trường trong lòng tràn ngập cảm giác mới lạ: Hôm nay tôi đi. Cậu tự nhiên thấy muốn tự mình cầm bút thước, thấy những trò quậy phá rong ruổi với đám bạn đã xa tít tắt. Khi tới trường, quan sát những học sinh cậu thấy họ như những con chim non còn bỡ ngỡ trong những cử chỉ hành động gần như trở nên thừa thãi. Khi thầy Đốc trưởng Mĩ Lí điểm danh cho học sinh xếp hàng vào lớp, ai cũng hồi hộp, lo âu, không biết phải làm gì nhưng sau câu nói của thầy mọi chuyện đều ổn. Lớp học bắt đầu với dòng chữ đầu tiên thầy viết lên bảng đó là bài tập viết: Tôi đi học!

Tác giả Thanh Tịnh vẫn còn nhớ như in ngày đầu tiên đến trường. Đó là một buổi sáng mùa thu, lá rụng nhiều, tiết trời se lạnh. Con đường đến trường đối với chú bé ấy vốn đỗi quen thuộc bỗng dưng trở nên lạ lẫm. Trong khoảnh khắc vui sướng pha lẫn hồi hộp, e dè, chú bé có những ý nghĩ thật non nớt và ngây thơ: "Chắc chỉ có người thạo mới cầm nổi bút thước". Trong bộ quần áo mới, tác giả Thanh Tịnh càng "thấy mình trang trọng và đứng đắn" hơn, những suy nghĩ nhẹ nhàng lướt qua như làn mây trắng xốp bồng bềnh. Lúc tới trường, nghe ba hồi trống, lòng chú bé lo sợ vẩn vơ, sợ những điều mới lạ và khó khăn trước mắt. Những lời nói của ông đốc ấm áp vang lên, khuyến khích những chú chim non vào lớp. Nhân vật tôi trong phút chốc đã òa khóc, nhưng người mẹ đã nhẹ nhàng giúp con vào lớp. Chú bé nhìn bàn ghế, người bạn ngồi kế bên và cảm thấy thân quen dẫu chưa bao giờ gặp gỡ. Rồi quàng tay lên bàn, ngoan ngoãn đánh vần dòng chữ thầy giáo viết: "Tôi đi học"…

Dòng hồi ức cũ về ngày tựu trường của tác giả Nguyễn Thanh Tịnh đã được tài hiện qua tác phẩm "Tôi đi học". Những kỉ niệm đẹp với không gian nên thơ của ngày cuối thu khiến tác giả như quay trở về thời học sinh. Vào buổi sớm mai của mùa thu cậu bé được mẹ ân cần đưa đến trường. Dù rằng hàng ngày cậu vẫn đi trên đường làng quen thuộc nhưng sao hôm nay cảnh vật thay đổi nhưng khác lạ. Cậu không còn đùa nghịch với các trò chơi trẻ con nữa mà thay vào đó là bộ quần áo học sinh đứng đắn hơn.

Cậu thấy trên đường học sinh cầm sách vở, thước kẻ, cây bút tung tăng. Đến trước sân trường có nhiều người đã đến, cậu bỗng thấy xa lạ và lo sợ. Họ đều ăn mặc chỉnh tề và trên khuôn mặt họ hiện lên nét rạng ngời, vui vẻ. Trong sân trường, nhiều bạn bè đồng trang lứa đều có mặt và chung tâm trạng sợ sệt, chỉ dám núp sau lưng người thân. Tiếng trống vang lên thúc giục các bạn học sinh xếp hàng vào lớp. Ông đốc gọi tên từng người, cậu bé lúc này cảm thấy tim mình như ngừng đập và cậu dường như quên sự có mặt của mẹ ở đằng sau. Khi được gọi tên, cậu giật mình và cảm nhận được bàn tay mẹ khẽ đẩy nhẹ về phía trước. Ông đốc âu yếm dang tay đón những học sinh yêu quý. Cậu cảm thấy chỗ ngồi mới, bạn bè mới không hề cảm thấy xa lạ một chút nào.

Bên ngoài tiếng chim liệng ríu rít, hót vang rồi bay vút lên bầu trời cao trong xanh.Ông đốc bằng đầu viết bài và tiết học bắt đầu. Cậu nhìn lên bảng lẩm bẩm đánh vần theo: "Bài viết tập đọc: Tôi đi học".

Những dòng kỉ niệm về ngày tựu trường sẽ mãi in đậm trong tâm trí của tác giả giống như thước phim quay chậm và được tái hiện rõ nét mỗi khi tác giả bắt gặp lại những hình ảnh quen thuộc đó trong cuộc sống thường nhật.