Phân biệt giữa câu đặc biệt & câu rút gọn

Rất nhiều học sinh nhầm lẫn giữa 2 kiểu câu này. Câu đặc biệt và câu rút gọn có điểm giống nhau là chỉ gồm có cấu tạo 1 từ hoặc một cụm từ. Vì vậy một số hướng dẫn phân biệt chúng sẽ rất hữu ích với học sinh.

– Câu đặc biệt:

+ Cấu tạo của câu không có thành phần chủ ngữ vị ngữ vì vậy không thể khôi phục chủ vị.

+ Từ và cụm từ luôn làm trung tâm của cú pháp

– Câu rút gọn:

+ Là câu đơn gồm có hai thành phần đã bị lược bỏ đi chủ ngữ hoặc vị ngữ, khi nói hoặc viết sẽ trở thành câu rút gọn.

+ Dựa vào hoàn cảnh cụ thể mà có thể xác định được thành phần chủ ngữ hoặc vị ngữ bị lược bỏ trong câu.

+ Tùy trường hợp mà có thể khôi phục câu rút gọn.

Ví dụ:

– Lại gió ! cơn gió rét buốt.

“Lại gió” là câu đặc biệt vì nó không theo mô hình CN-VN và không thể khôi phục các thành phần nào được.

– Đi học không ?

Đây là câu rút gọn vì khi khôi phục ta được câu hoàn chỉnh theo mô hình CN – VN bằng cách thêm CN cho câu “Lan đi học không?”

  Bánh trôi nước :
    Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
     Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữa tấm lòng son
Bài thơ có mấy lớp nghĩa : 

Bánh trôi nước là một tác phẩm nói đến thân phận của người phụ nữ thấp kém, không được tôn trọng trong xã hội phong kiến. Tác giả Hồ Xuân Hương đã gợi lên cho ta thấy thân phận của người phụ nữ rất nhỏ bé, chịu nhiều đau khổ. 

             "Thân em vừa trắng lại vừa tròn

              Bảy nổi ba chìm với nước non"

  Qua hai câu thơ đâu tiên mà Hồ Xuân Hương đã thể hiện, cho thấy người phụ nữ ngày xưa phải làm việc cực nhọc, khó khăn, có địa vị nhỏ bé và không có quyền lên tiếng. Thể hiện qua câu "Bảy nổi ba chìm với nước non", đã thấy được cuộc sống của người phụ nữ xưa bị bóc lột nhiều, làm việc liên tục và chứng minh cuộc sống của họ rất gian khổ.

             "Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

             Mà em vẫn giữ tấm lòng son"

   Thân phận của người phụ nữ xưa quá thấp kém, làm nhiều công việc nặng nhọc. Tác giả đã nói lên được sắc đẹp của người phụ nữ chịu nhiều đau khổ trong xã hội, tuy rằng làm nhiều công việc và bị bóc lột nhưng vẻ đẹp của một người phụ nữ vẫn giữ nguyên thể, không thể phai nhạt.

    Qua đây, đồng thời tác giả muốn phản ánh, coi thường chế độ phong kiến đã bóc lột, bắt nạt những người phụ nữ cực khổ. Cho thấy một chế độ phong kiến tàn ác, giã man khi bóc lột sức lao động cũng như coi thường phụ nữ xưa.

Câu 3 . 
a) Qua màng nước mắt , tôi nhìn theo mẹ và em trèo lên xe .
          TN                           CN           VN
b) Để trở thành học sinh giỏi , tôi cần chăm chỉ học tập hơn nữa
              TN                                CN                VN
c)  Hôm sau , mới tờ mờ sáng , sơn tinh đã đem đầy đủ lễ vật đến rước Mị Nương về núi .
             CN                                          CN                       VN