Nghệ thuật tả cảnh ngụ tình là một thi pháp quen thuộc trong văn học trung đại. Đặc trưng của văn học trung đại là sùng cổ, phi ngã và ước lệ. Ước lệ trong thơ văn trung đại chính là sử dụng hình ảnh tượng trưng để gợi tả nhưng chủ yếu là gợi nhiều hơn tả. Chính vì vậy những bút pháp được sử dụng chủ yếu trong văn học trung đại là bút pháp chấm phá, bút pháp đòn bẩy, bút pháp lấy động tả tĩnh, bút pháp lấy điểm tả diện,… nhưng trong đó nổi bật nhất phải kể đến bút pháp tả cảnh ngụ tình. Tả cảnh ngụ tình chính là bút pháp bằng việc miêu tả cảnh vật thiên nhiên hoặc cuộc sống xung quanh để từ đó khắc họa tâm trạng, suy nghĩ và cảm xúc của chủ thể trữ tình. Có thể thấy, ngụ tình mới là chính còn cái cảnh chỉ nhằm làm nổi bật cái tình.

Bút pháp tả cảnh ngụ tình được sử dụng phổ biến trong các sáng tác trung đại. Bởi lẽ do sự ràng buộc khắt khe về mặt niêm luật, thể thơ nên với một số lượng từ nhất định nhưng lại phải diễn tả được cái tình sâu sắc và khái quát nỗi niềm cả một đời người một kiếp người thì khả năng gợi tả ấy phải đến từ việc sử dụng từ ngữ, bút pháp nghệ thuật. 

Và còn bởi lẽ “ý tại ngôn ngoại” ý nằm ở bề sâu ngôn ngữ ngoài điều tác giả thể hiện trực tiếp trên bề mặt câu chữ. Và còn vì cảnh vật thiên nhiên ấy đều nhuốm màu tâm trạng của nhân vật trữ tình. Cảnh sẽ chỉ là cảnh vật vô hồn nếu nó không được nhìn nhận qua trái tim của nhân vật trữ tình, của chính tác giả.
 

Khi phân tích đoạn thơ kiều ở lầu ngưng bích ta thấy nàng một mình nơi đất khách quê người, đối diện với bao sóng gió của cuộc đời. Gia đình gặp gia biến, Kiều phải bán mình chuộc cha, đau đớn cắt đứt duyên tình đẹp đẽ của nàng và Kim Trọng. Những tưởng bấy nhiêu sóng gió ấy đã đủ lớn nhưng đau đớn hơn khi Kiều phát hiện hóa ra mình không phải được Mã Giám Sinh lấy làm vợ lẽ mà nàng bị bán vào lầu xanh làm kỹ nữ. Nhục nhã ê chề lại thêm sự bơ vơ nơi đất khách quê người. Nỗi niềm ấy biết tỏ bày cùng ai chỉ đành ký gửi cùng thiên nhiên. 

Nàng luôn hướng tầm nhìn ra xa như một cách để được tự do về mặt tinh thần. Thế nhưng không gian trước mặt rộng lớn cô liêu ấy liệu chăng chính là tương lai vô định đang chờ nàng. “Bẽ bàng” là sự đau đớn, xót xa. “Mây sớm đèn khuya” chính là hình ảnh ước lệ để chỉ sự thay đổi tuần hoàn của thời gian. 

Thời gian lặp lại nào có ý nghĩa gì bởi lẽ tâm trạng của nàng đang đầy trống vắng. Sự tuần hoàn của thời gian tạo vật khiến cho nỗi cô đơn thêm chồng chất nhấn chìm cuộc đời nhỏ bé của nàng. Kiều như đứng tách mình khỏi thời gian, khỏi không gian. Bủa vây nàng chỉ có sự cô đơn. Thiên nhiên dường như cũng hiểu cho nỗi lòng của nàngThiên nhiên cũng chia sớt nỗi niềm ấy cùng nàng. Nỗi buồn từ thiên nhiên thấm đẫm vào lòng người hay ngược lại nỗi buồn của lòng người thẩm thấu vào thiên nhiên

Điệp ngữ “buồn trông” được lặp lại nhiều lần nhằm nhấn mạnh nỗi buồn và ánh nhìn xa xăm của Kiều. Mỗi lần lặp lại đều là kết hợp với những hình ảnh thiên nhiên. Thiên ấy nên thơ với những đường nét thanh tú của cửa bể, cánh buồm, ngọn nước, hoa trôi, nội cỏ và tiếng sóng. Nhưng điểm chung những sự vật ấy chính là chúng đều nhỏ bé đều trôi nổi trên dòng đời bấp bênh không sao tự định đoạt được. Và đó cũng chính là dự báo cho cuộc đời Kiều. Một cuộc đời bấp bênh bị dòng đời xô đẩy. 

“Hoa trôi man mác biết là về đâu?” cánh hoa dù tươi đẹp nhưng trước dòng sông ấy cánh hoa chỉ đành bất lực, bởi lẽ dù có cố gắng chống cự thì kết quả vẫn vô vọng vẫn chỉ có thể trôi theo dòng chảy đã được định sẵn. Dòng sông hay chính là cuộc đời, cánh hoa hay chính thân phận con người tài hoa bạc mệnh. Tiếng sóng ầm ầm như giận dữ như gào thét. Phong ba rồi sẽ nổi lên nhấn chìm cuộc đời nàng. Thiên nhiên ấy là tượng trưng cho lý thuyết tài mệnh tương đố đeo bám cả cuộc đời những con người tài hoa bạc phận.