Ai-ma-tốp là một trong những nhà văn Nga nổi tiếng. Các sáng tác của ông đã vẽ lên hình ảnh một đất nước Nga trữ tình, xinh đẹp, thơ mộng với những con người giàu tình cảm. Nhiều sáng tác của ông được đánh giá cao. Tác phẩm đầu tiên của Ai-ma-tốp là truyện vừa Gia-mi-li-ơ được A-ra-công – nhà văn Pháp xem là “bản tình ca hay nhất thế kỉ XX”. Truyện ngắn Người thầy đầu tiên nằm trong tập truyện Giamilia – truyện núi đồi và thảo nguyên được coi là một trong những tác phẩm gây nhiều xúc động nhất. Bên cạnh hình ảnh An-tư-nai, cô học trò nghèo khổ nhưng nghị lực và thành đạt, bên cạnh hình ảnh thầy Đuy-sen – người thầy giáo đầu tiên đem ánh sáng văn hoá khai sinh cho lũ trẻ làng Ku-ku-rêu, chúng ta không thể quên được hình ảnh hai cây phong – một hình ảnh sinh động, giàu ý nghĩa biểu trưng trong truyện ngắn nổi tiếng này.

Đoạn trích Hai cây phong mở đầu truyện vừa Người thầy đầu tiên như một khúc dạo đầu cho một bài ca dài về tình yêu quê hương và con người, là nỗi buồn nhớ khôn nguôi về quê hương của những người con xa cách. Trong đoạn trích này, hình ảnh hai cây phong là hình ảnh trung tâm, được vẽ lên bằng tình cảm của nhân vật xưng “tôi” cùng với những kỉ niệm với chúng bạn suốt một thời thơ ấu.

Mở đầu đoạn trích, hai cây phong hiện lên sau những dòng văn tác giả dành để giới thiệu vẻ ngôi làng Ku-ku-rêu thân yêu của mình. Không nhiều, chỉ với bốn, năm câu văn ngắn gọn nhưng hình ảnh ngôi làng nhỏ nhắn, xinh xắn nằm ven chân núi, trên một cao nguyên rộng,… hiện lên khá rõ nét. Rồi dường như, tâm trí của nhân vật xưng “tôi” bị chi phối hoàn toàn bởi một hình ảnh quen thuộc của ngôi làng – hình ảnh hai cây phong. Tác giả giới thiệu vị trí của nó : “Phía trên làng tôi, giữa một ngọn đồi, có hai cây phong lớn”. Hai cây phong gắn bó với nhân vật xưng “tôi” từ khi nhân vật có ý thức về sự có mặt của mình trên đời. Nhưng điều đặc biệt là hai cây phong đó không chỉ là kỉ niệm, là niềm vui của riêng tác giả mà dường như nó là bạn, là vật sở hữu của tất cả mọi người. Hai cây phong gắn với ngôi làng Ku-ku-rêu như máu thịt : “Dù ai đi từ phía nào đến làng Ku-ku-rêu chúng tôi cũng đều trông thấy hai cây phong đó trước tiên, chúng luôn hiện ra trước mắt hệt như những ngọn hải đăng đặt trên núi”. Hình ảnh hai cây phong lúc này như một báo hiệu bạn đã đến Ku-ku-rêu, như một lời chào thân thiết của ngôi làng nhỏ bé ấy với các vị khách qua làng. Chính sự hiện diện ấy làm cho con người ta rơi vào một thói quen “đều coi bổn phận đầu tiên là từ xa đưa mắt tìm hai cây phong thân thuộc ấy”. Sự ngự trị trong trái tim nhân vật xưng “tôi” của hai cây phong là cố hữu. Đến nỗi, nhân vật xưng “tôi” nhìn thấy hai cây phong trong cảm nhận và tưởng tượng. Mỗi lần về quê, nhân vật không thể không nhanh chóng đến với hai cây phong, để say sưa nhìn ngắm cho tới ngây ngất. Trong cảm nhận của nhân vật, hai cây phong của làng Ku-ku-rêu có những điều khác hẳn với các loài cây khác : “chúng có tiếng nói riêng và hẳn phải có một tâm hồn riêng, chan chứa những lời ca êm dịu”. Bằng tình cảm thắm thiết với hai cây phong, nhân vật xưng “tôi” nhận ra được cái tiếng nói riêng ấy và cảm nhận được những cung bậc tình cảm của chúng : “Dù ta tới đây vào lúc nào, ban ngày hay ban đêm, chúng cũng vẫn nghiêng ngả thân cây, lay động lá cành, không ngớt tiếng rì rào theo nhiều cung bậc khác nhau”. Một loạt những hình ảnh miêu tả sắc nét làm cho hai cây phong càng gây ấn tượng sâu sắc. Tiếp đó, nhân vật xưng “tôi” sử dụng một loạt những so sánh đặc sắc : “tưởng chừng như một làn sóng thuỷ triều”, “như tiếng thì thầm tha thiết”, “như một đốm lửa vô hình”, “cất tiếng thở dài một lượt như thương tiếc người nào”, “reo vù vù như một ngọn lửa cháy rừng rực”. Những hình ảnh so sánh đậm tính chất tạo hình khiến hai cây phong như đang hiển hiện rõ rệt trước mắt người đọc. Trong tất cả những so sánh mà nhà văn sử dụng, ta đều cảm thấy đây không phải là hai cây phong bình thường mà là hai cây phong mang trong mình những tình cảm rất con người. Những biểu hiện của chúng như là những biểu hiện khác nhau của tâm trạng con người. Những cụm từ so sánh ấy làm hai cây phong hiện lên lúc dịu dàng, trầm lắng, lúc mạnh mẽ, đủ đầy những cung bậc tình cảm rất con người. Trong hình dung của nhân vật xưng “tôi”, hai cây phong như hai anh em sinh đôi, hai con người với sức lực dẻo dai, dũng mãnh, với tâm hồn phong phú và có cuộc sống riêng của mình. Chính điều đó đã để lại ấn tượng sâu đậm trong tâm hồn nhân vật cũng như người đọc.

Ấn tượng về hai cây phong không thể phai mờ trong tâm trí nhân vật xưng “tôi”. Sau này, khi nhiều năm đã trôi qua “tôi mới hiểu được điều bí ẩn của hai cây phong. Chẳng qua chúng đứng trên đồi cao lộng gió nên đáp lại bất kì chuyển động khe khẽ nào của không khí, mỗi chiếc lá nhỏ đều nhạy bén đón lấy mọi làn gió nhẹ thoảng qua”. Nhưng tất cả những sự thật ấy, “cái chân lí giản đơn ấy” không làm tình cảm, những cảm nhận của nhân vật xưng “tôi” về hai cây phong thay đổi. Nhân vật “tôi” là một hoạ sĩ, một nghệ sĩ, người có tâm hồn phong phú và giàu cảm xúc. Khi đã hiểu ra tất cả nhưng trong anh vẫn không tan đi giấc mộng kì diệu của tuổi thơ. Ngược lại, những kỉ niệm và kí ức huyền ảo về hai cây phong vẫn luôn ám ảnh tâm trí anh mỗi khi nhớ về, theo anh suốt những năm tháng của cuộc đời. Với anh, sự kì diệu của hai cây phong là bất diệt và chúng gắn bó máu thịt với anh “Tuổi trẻ của tôi đã để lại nơi ấy, bên cạnh chúng như một mảnh vỡ của chiếc gương thần xanh…

Dường như trên con đường trở về làng Ku-ku-rêu thân yêu của mình, tâm trí của người hoạ sĩ cứ dần chìm sâu vào kỉ niệm êm đềm về hai cây phong. Những kỉ niệm của thời thơ ấu với chúng bạn như được đánh thức. Tác giả vừa nhớ lại vừa kể, tả một cách rất cụ thể thấm đượm cảm xúc mến thương ngọt ngào. “Cứ mỗi lần chúng tôi reo hò, huýt còi ầm T chạy lên đồi là hai cây phong khổng lồ lại nghiêng ngả đung đưa như muốn chào mời chúng tôi đến với bóng râm mát rượi và tiếng lá xào xạc dịu hiền”. Dường như ở đây có một mối giao cảm kì lạ và thiêng liêng. Hai cây phong như rất vui mừng chơi đùa với lũ trẻ. Trong những trò chơi đó, chúng cũng là những người bạn thân thiết và dịu hiền, che chở cho lũ trẻ. Hai cây phong như những người bạn lớn vô cùng thân thiết, bao dung, độ lượng và gắn bó với lũ trẻ trong làng. Còn lũ trẻ thì như những chú chim non ngây thơ, nghịch ngợm và ngộ nghĩnh, chơi đùa không biết mệt, không biết chán dưới gốc và trên hai cây phong đã thành cổ thụ.

Hai cây phong quan trọng với lũ trẻ, với nhân vật xưng “tôi” không chỉ bởi chúng là người bạn cùng tham gia vào những trò chơi thú vị với bọn trẻ, mà dường như điều quan trọng hơn là chính hai cây phong đã mang lại cho chúng một thế giới khác, mở rộng tầm mắt chúng với những chân trời bao la. Từ trên cao ngất, phép thần thông mở ra trước mắt lũ trẻ những điều kì thú, “cả một thế giới đẹp đẽ vô ngần của không gian bao la và ánh sáng”. Đó là một thế giới vừa quen vừa lạ mà nếu đứng dưới gốc cây phong hay trên cánh thảo nguyên, chúng cũng không thể nào thấy được. Cảm giác choáng ngợp làm chúng sửng sốt, nín thở, quên đi cả việc làm chúng thích thú bậc nhất là bắt tổ chim. Tiếp theo là chuồng ngựa nông trang bây giờ bỗng nhỏ lại, thảo nguyên hoang vu mất hút trong sương mờ, dòng sông lấp lánh như một sợi chỉ bạc chạy tới chân trời… ở trên không, chúng mới cảm nhận được sự mênh mông, không cùng, quyến rũ và đầy bí ẩn của đất đai, bầu trời cảnh vật của quê hương đất nước. Hai cây phong đã thức dậy trong chúng những suy nghĩ mà có lẽ trước đó lũ trẻ tinh nghịch này chưa bao giờ nghĩ tới : “Đã phải đấy là nơi tận cùng thế giới chưa, hay phía sau vẫn còn có bầu trời như thế này, những đám mây, những đồng cỏ và sông ngòi như thế này ?”. Đó là những suy nghĩ sẽ là bệ đỡ, bệ phóng cho những ước mơ và khát vọng lần đầu thức tỉnh trong tâm hồn những đứa trẻ làng Ku-ku-rêu. Khát vọng đã vượt qua khỏi ngôi làng nhỏ bé, đến với những miền đất xa xôi của Tổ quốc. Chính hai cây phong đã đem chúng đến với thế giới mở đầy thú vị ấy.

Hai cây phong sở dĩ trở nên đặc biệt, ngoài những lí do trên chủ yếu nó còn gắn với một người – nhân vật chính của câu chuyện – thầy giáo trường làng Đuy-sen – người thầy giáo đầu tiên có công xây dựng ngôi trường đầu tiên, xoá mù chữ cho lũ trẻ trong làng. Chính thầy đã đem hai cây phong về,’cùng với cô học trò nghèo khổ An-tư-nai trồng chúng. Hai cây phong chính là nhân chứng của câu chuyện xúc động về tình cảm của thầy trò An-tư-nai. Thầy Đuy-sen trồng hai cây phong để gửi gắm ước mơ, hi vọng những đứa trẻ nghèo khổ, thông minh, ham học như An-tư-nai sau này sẽ lớn lên, trưởng thành và bay xa, trở thành những người có ích. Hai cây phong được gửi gắm biết bao ước mơ và hi vọng về một thế hệ trẻ, thế hệ mới sẽ làm đổi thay cho làng Ku-ku-rêu.

Với một tâm hồn giàu xúc cảm, với con mắt tinh tế của một hoạ sĩ, hai cây phong được khắc họa đậm nét và giàu chất tạo hình. Với cách kể chuyện đan xen, lồng ghép hai thời điểm, hiện tại – quá khứ, trưởng thành – niên thiếu câu chuyện trở nên sống động, thân mật, gần gũi, ấm áp và chân thật hơn đối với người đọc. Hai cây phong là góc trời của tuổi thơ, nuôi dưỡng tâm hồn nhân vật xưng “tôi” dù sau này anh không còn ở làng Ku-ku-rêu nữa. Chúng cũng chính là tiếng mời gọi thân thiết những đứa con xa quê trở về với ngôi làng nhỏ bé. Hai cây phong nhắc chúng ta đừng quên quá khứ tuổi thơ, đừng bao giờ quên công ơn và tình cảm của người thầy giáo đầu tiên của cuộc đời mình.

Chúng ta được biết truyện vừa Người thầy đầu tiên là một trong những tác phẩm nổi tiếng của nhà vãn nước Cộng hoà Cư-rơ-gư-xtan Ai-ma-tốp. Tác phẩm viết về tình thầy trò cao đẹp, từ đó ca ngợi sức sống dẻo dai, sự vươn lên mạnh mẽ của một lớp người tuổi trẻ trên đất nước Cư-rơ-gư-xtan những năm hai mươi của thế kỉ trước. Tiêu biểu cho lớp người ấy là thầy giáo Đuy-sen và cô học trò An-tư-nai. Trong truyện có chi tiết đặc sắc: Một hôm thầy Đuy-sen mang về trường hai cây phong và nói với An-tư-nai : "Hai cây phong này, thầy mang về cho em đây. Chúng ta sẽ cùng trồng. Và trong khi chúng lớn lên, ngày một thêm sức sống, em sẽ trưởng thành, em sẽ là một người tốt...". Qua thời gian học tập, rèn luyện và đấu tranh, cô bé An-tư-nai nghèo khổ đã trở thành một Viện sĩ khoa học tài giỏi. Cũng qua thời gian và mưa nắng, hai cây phong cũng lớn dần lên thành hai cây cổ thụ đứng sừng sững ở đầu làng, đem lại cho dân làng, nhất là cho các em nhỏ, thế hộ sau của thầy trò Đuy-sen biết bao niềm vui trong sáng.

Đoạn trích Hai cây phong, thuộc phần đầu tiên của thiên truyện Người thầy đầu tiên đưa người đọc vào thời gian hiện tại sau rất nhiều năm thầy Đuy-sen dạy và cô bé An-tư-nai học tập. Tuy không được biết những nội dung, ý nghĩa cụ thể của tác phẩm, nhưng đọc đoạn trích mà sách Ngữ vân 8 giới thiệu, chúng ta vẫn cảm nhận được một phần tài năng sáng tạo của nhà văn, vẻ đẹp đặc sắc của hình ảnh hai cây phong, nhất là vẻ đẹp tâm hồn của lớp trẻ, sự gắn bó giữa cãy và người thuộc thế hộ nối tiếp bước đi của Người thầy đầu tiên. "Ngọn cây và tầm nhìn", phải chăng đấy là ý nghĩa bao trùm mà người đọc có thể cảm nhận được từ đoạn trích này. Đoạn văn được viết bàng ngòi bút miêu tả xen lẫn tự sự, thời gian hiện tại xen lẫn hồi tưởng quá khứ, nhân vật "chúng tôi" song song, đổng hiện với nhân vật "tôi" cùng tâm sự, chia sẻ những suy nghĩ, cảm xúc với người đọc. Do đó, ngổn từ, hình ảnh cứ chấp chới bay lượn, lúc ẩn, lúc hiện, lúc thực, lúc mờ rất thú vị. Hình ảnh hai cây phong hiện lên, những trò vui tuổi trẻ được kể lại, những cảm xúc dạt dào, những suy nghĩ lắng sâu,... từng dòng, từng dòng ngân lên. Những vẻ đẹp của hai cây phong: Từ mở đầu đến "... mọi làn gió nhẹ thoảng qua". Hoá thân vào nhân vật "tôi", người hoạ sĩ, nhà văn vẽ lại hình ảnh hai cây phong bằng từ ngữ, câu vãn đầy chất tạo hình và giàu chất nhạc. Mở đầu là hình ảnh hai cây phong lớn, hiên ngang đứng giữa ngọn đồi đầu làng, từ xa nhìn lại ngỡ như thấy "những ngọn hải đăng đặt trên núi". Ngọn hải đăng đứng bên bờ biển toả ánh sáng soi đường, dẫn dắt những con tàu cập bến. Còn hai cây phong kia cũng đã từng làm nhiệm vụ chi lối dẫn đường cho biết bao nhiêu người con của làng Kur-ku-rêu hướng về, tìm về quê hương. Nghệ thuật so sánh của nhà văn thật có ý nghĩa. Vì thế cứ mỗi lần về quê, tôi - người hoạ sĩ, người kể chuyện - xác định "bổn phạn đầu tiên là từ xa dưa mát tìm hai cây phong thân thuộc". Và cứ mỗi lần như thế, tôi lại mong sao chóng về tới làng, chóng được lên đồi đến với cây, "dứng dưới gốc cây để nghe mãi tiếng lá reo cho đến khi say sưa ngây ngất". Vậy là, bên cạnh hình ánh hai cây phong đứng sừng sững, hiên ngang trên đồi cao như một biểu tượng của hồn vía quê hương là hình ảnh một con người yêu quê hương da diết. Nhờ tình yêu ấy mà tôi, nhún vật kể chuyện nghe được "tiếng nói riêng", "những lời ca êm dịu" của hai cây phong, hai sinh thể sống động như con người.

Bài tham khảo Cảm nhận về bài Hai cây Phong

Tác giả đã hoá thân vào nhân vật để kể chuyện, để miêu tả với hàng loạt những liên tưởng, so sánh, nhân hoá âm thanh, tiếng nói của cây phong. Dù ban ngày hay ban đêm, "chúng vẫn nghiêng ngả thân cây, lay động lá cành, không ngớt tiếng rì rào...", có lúc "như một làn sóng thuỷ triều dâng lên vồ vào bãi cát..., có lúc "thì thầm... nồng thắm như một đốm lửa vô hình", có lúc "khắp lá cành lại cất tiếng thở dài một lượt như thương tiếc người nào...". Và khi mây đen kéo đến thì hai cây phong "nghiêng ngả tấm thàn dẻo dai và reó vù vù như một ngọn lửa bốc cháy rừng rực". Phải mang một tâm hồn nghệ sĩ hài hoà hai tố chất - tố chất hội hoạ và tố chất âm nhạc, nhân vật tôi * mới có thể vẽ lại được những đường nét, sắc màu, nghe lại được những âm thanh trầm bổng, thấm đượm hơi lửa nồng ấm, đắm say của những vẻ đẹp mà hai cây phong đã phô ra, đã truyền tới. Rõ ràng, qua cảm nhận cùa người nghệ sĩ, hai cây phong đã hiện lên với hình hài cao lớn, hiên ngang, với đường nét lá cành uyển chuyển, nhất là với tiếng reo đa thanh... đẹp kì diệu. Đó là hình ảnh của quê hương, cũng là biểu tượng cho sức sống mạnh mẽ mà dẻo dai, kiêu hùng bất khuất mà dịu dàng thân thương của những con người nơi đây. Khi người hoạ sĩ đứng dưới gốc cây "nghe mãi tiếng lá reo cho đến khi say sưa ngày ngất", tình yêu quệ hương trong tâm hồn anh - nhà vãn Ai-ma-tốp, ngất ngây hoà quyện cùng đất trời, cây lá, con người quê hương. Đoạn văn xuôi có nhiều hình ảnh, từ ngữ tượng hình, tượng thanh sinh động, truyền cảm hấp dẫn như một bài thơ, một khúc hát vậy. Vẻ đẹp tâm hồn tuổi trẻ: Chuyển xuống đoạn sau (từ câu "Những việc khám phá..." đến hết bài), ngôn ngữ lời văn cũng chuyển đổi, từ hiện tại tới cách cảm nhận của một người dã trưởng thành trở lại với những kỉ niệm tuổi thơ đầy mơ mộng. Ngỡ như chính Ai-ma-tốp đang bé lại để sống lại một kỉ niêm tuyệt vời. Vào một ngày nào dó của nãm học cuối cùng trước khi nghỉ hè, "tôi" -người kể chuyện - lên cao, cao nữa, cao mãi, có lẽ cao tới gần ngọn cây. "Và chúng tồi, lũ nhóc con đi chân đất... trèo lên cao làm chấn động vương quốc loài chim". Một lời kể, một nhận xét thật ngây thơ mà thú vị ! Các cậu bé giống những chú chim non đã chiếm lĩnh vương quốc này, vòm cây xanh, bầu trời rộng. Nhờ đó, từ độ cao "ngang tầm cánh chim bay", các cậu bé đã nhìn thấy cả một thế giới đẹp đẽ vô ngần của không gian bao la và ánh sáng. Đến những dòng này, nhân vật "tôi" mờ đi, để "chúng tôi" hiện lên choán lấy tất cả. Tại sao như thế ? Phải chăng nhà văn muốn thay đổi điểm nhìn, hoá thân thực sự vào thế giới tuổi thơ để cảm nhận những vẻ đẹp thơ mộng của quê hương mình. Làng Ku-ku-rêu trên đất nước Cư-rơ-gư-xtan đã hiện lên dưới những đôi mắt trẻ thơ như thế nào ? Này dây, "đất rộng bao la làm chúng tôi sửng sốt". Này đây, "chuồng ngựa của nông trang mà chúng tôi vẫn coi là toà nhà rộng lớn nhất trên thế gian... chỉ như căn nhà xép bình thường". Phía xa là dải thảo nguyên hoang vu mất hút trong làn sương mờ đục. Và xa hơn nữa là những con sông, "những dòng sông lấp lánh tận chân trời như những sợi chỉ bạc mỏng manh...". Thú vị biết bao, nhờ vị trí trên caọ của hai cây phong, các chú bé đã "thu vào tầm mắt muôn trùng nước non" đúng như ý thơ của Hồ Chí Minh trong một bài thơ nhiều người biết đến. Và cũng từ vị trí ngọn cây như thế, các cậu bé được sống trong những phút giây ngây ngất, hạnh phúc. "Chúng tôi nép minh ngồi trên các cành cây suy nghĩ...

Chúng tôi ngồi nép trên các cành cây, lắng nghe...". Quả thật, trong những phút giây ấy, ở những đỉnh cao ấy, tầm nhìn của tuổi thơ được mở rộng, chiều suy nghĩ được khơi sâu, cả tâm hồn và trí tuệ như đang cùng cất cánh đê cảm nhận biết bao vẻ đẹp rộng dài, lắng nghe biết bao âm thanh huyền ảo, suy nghĩ và mộng mơ, khát vọng biết bao điều thiêng liêng, kì thú. Nói khác đi, nhờ hai cây phong lớn cao, vững vàng nâng đỡ, dìu dắt lên tận đỉnh ngọn, những chú bé làng Ku-ku-rêu ấy mới được mở rộng tầm nhìn, vươn tới bao nhiêu điều bổ ích. Trong dó, có lẽ điều bổ ích nhất là giàu có thêm tâm hồn và trí tuệ. Chí bằng một kí niệm tuổi thơ cụ thể của một nhân vật cụ thể, nhà văn đã đánh thức trong người đọc chúng ta biết bao kỉ niệm êm đềm, thân thương về quc hương, về đất nước, khi còn ấu thơ cũng như lúc đã về già. Đến phần cuối đoạn văn, nhân vật kể chuyện lại thêm một lần chuyển giọng. Từ "chúng tôi", nhân vật xưng "tôi". "Tôi lắng nghe tiếng hai cây phong rì rào, tim đập rộn ràng vì thảng thốt... hình dung ra những miền đất xa lạ kia... Chỉ có một điều tôi chưa hổ nghĩ đến : ai là người đã trổng hai cây phong trên đồi này... Ọuả đồi có hai cây phong ấy, không biết vì sao ở làng tôi họ gọi là Trường Đuy-sen...". Đây chính là những dòng văn dẫn vào câu chuyện kê về những con người kì diệu của quê hương mình. Đật ở vị trí kết thúc vãn bản Hai cây phong này, đây lại là những tâm niệm của người hoạ sĩ khi được gặp lại hai cây phong, được sống lại tuổi thơ mộng mơ, lãng mạn đe rồi luôn nhớ tới và biết ơn lớp người đi trước, mở đường và gieo trồng những hạt giống, vun xới cho cây cối, giáo dục, thức tỉnh con người lớn lên. Đó là điều tâm niệm của một tấm lòng nhân hậu, biết "ăn quả nhớ kẻ trồng cây", đáng yêu quý, trân trọng. Vậy là, từ sự cảm nhận những vẻ dẹp của hai cây phong, người hoạ sĩ đã kê về một kỉ niệm tuổi thơ không kém phần tươi đẹp mà giàu ý nghĩa : ngọn cây và tầm nhìn. Cây càng vươn cao bao nhiêu, càng đón được nhiều gió bấy nhiêu. Con người càng vươn cao, trướng thành bao nhiêu, tầm mắt càng mở rộng bấy nhiêu, nhưng đừng bao giờ quên cội nguồn, gốc rẻ... Tóm lại, trong bài Hai cây phong, trích truyện Người thầy đầu tiên của nhà văn Ai-ma-tốp, hai cây phong được miêu tả hết sức sinh động qua cái nhìn và những hổi tưởng tuổi thơ đầy mơ mộng và lắng sâu của một hoạ sĩ, Từ đó, nhà vãn đánh thức nơi tâm hổn chúng ta tình yêu quê hương, lòng biết ơn các bậc tiền bối đã trồng cây vun xới những mầm xanh cây lá và giáo dục, dìu dắt thế hệ trẻ trưởng thành. Đọc và suy ngẫm về hình ảnh hai cây phong của xứ người, chúng ta không khỏi nhớ tới những cây đa, những rặng trâm bầu, những luỹ tre làng Việt Nam chúng ta. Ấy là hồn quê hương, là cội nguồn của đất nước, của dán tộc và của mỗi người chúng ta

Ai-ma-tốp là một trong những nhà văn Nga nổi tiếng. Các sáng tác của ông đã vẽ lên hình ảnh một đất nước Nga trữ tình, xinh đẹp, thơ mộng với những con người giàu tình cảm. Nhiều sáng tác của ông dược đánh giá cao. Tác phẩm đầu tiên của Ai-ma-tốp là truyện vừa Gia-mi-li-ơ được A-ra-công – nhà văn Pháp xem là “bản tình ca hay nhất thế kỉ XX”. Truyện ngắn Người thầy đầu tiên nằm trong lập truyện Gia-mi-lia – truyện núi đồi và thảo nguyên được coi là một trong những tác phẩm gây nhiều xúc động nhất. Bên cạnh hình ảnh An-tư-nai, cô học trò nghèo khổ nhưng nghị lực và thành đạt, bên cạnh hình ảnh thầy Đuy-sen – người thầy giáo đầu tiên đem ánh sáng văn hoá khai sinh cho lũ trẻ làng Ku-ku-rêu, chúng ta không thể quên được hình ảnh hai cây phong – một hình ảnh sinh động, giàu ý nghĩa biểu trưng trong truyện ngắn nổi tiếng này.

Đoạn trích Hai cây phong mở đầu truyện vừa Người thầy đấu tiên như một khúc dạo đầu cho một bài ca dài về tình yêu quê hương và con người, là nỗi buồn nhớ khôn nguôi về quê hương của những người con xa cách. Trong đoạn trích này, hình ảnh hai cây phong là hình ảnh trung tâm, dược vẽ lên bằng tình cảm của nhân vật xưng “tôi” cùng với những kỉ niệm với chúng bạn suốt một thời thơ ấu.

Mở đầu đoạn trích, hai cây phong hiện lên sau những dòng văn tác giả dành để giới thiệu vẻ ngôi làng Ku-ku-rêu than yêu của mình. Không nhiều, chỉ với bốn, năm câu văn ngắn gọn nhưng hình ảnh ngôi làng nhỏ nhắn, xinh xắn nằm ven chân núi, trên một cao nguyên rộng,… hiện lên khá rõ nét. Rồi dường như, tâm trí của nhân vật xưng “tôi” bị chi phối hoàn toàn bởi một hình ảnh quen thuộc của ngôi làng – hình ảnh hai cây phong. Tác giả giới thiệu vị trí của nó : “Phía trên làng tôi, giữa một ngọn đồi, có hai cây phong lớn”. Hai cây phong gắn bó với nhân vật xưng “tôi” từ khi nhân vật có ý thức về sự có mặt của mình trên đời. Nhưng điều đặc biệt là hai cây phong đó không chỉ là kỉ niệm, là niềm vui của riêng tác giả mà dường như nó là bạn, là vật sở hữu của tất cả mọi người. Hai cây phong gắn với ngôi làng Ku-ku-rêu như máu thịt : “Dù ai đi từ phía nào đến làng Ku-ku-rêu chúng tôi cũng đều trông thấy hai cây phong đó trước tiên, chúng luôn hiện ra trước mắt hệt như những ngọn hải đăng đặt trên núi”. Hình ảnh hai cây phong lúc này như một báo hiệu bạn đã đến Ku-ku-rêu, như một lời chào thân thiết của ngôi làng nhỏ bé ấy với các vị khách qua làng. Chính sự hiện diện ấy làm cho con người ta rơi vào một thói quen “đều coi bổn phận đầu tiên là từ xa đưa mắt tìm hai cây phong thân thuộc ấy”. Sự ngự trị trong trái tim nhân vật xưng “tôi” của hai cây phong là cố hữu. Đến nỗi, nhân vật xưng “tôi” nhìn thấy hai cây phong trong cảm nhận và tưởng tượng. Mỗi lần về quê, nhân vật không thể không nhanh chóng đến với hai cây phong, để say sưa nhìn ngắm cho tới ngây ngất. Trong cảm nhận của nhân vật, hai cây phong của làng Ku-ku-rêu có những điều khác hẳn với các loài cây khác : “chúng có tiếng nói riêng và hẳn phải có một tâm hồn riêng, chan chứa những lời ca êm dịu”. Bằng tình cảm thắm thiết với hai cây phong, nhân vật xưng “tôi” nhận ra được cái tiếng nói riêng ấy và cảm nhận được những cung bậc tình cảm của chúng : “Dù ta tới đây vào lúc nào, ban ngày hay ban đêm, chúng cũng vẫn nghiêng ngả thân cây, lay động lá cành, không ngớt tiếng rì rào theo nhiều cung bậc khác nhau”. Một loạt những hình ảnh miêu tả sắc nét làm cho hai cây phong càng gây ấn tượng sâu sắc. Tiếp đó, nhân vật xưng “tôi” sử dụng một loạt những so sánh đặc sắc : “tưởng chừng như một làn sóng thuỷ triều”, “như tiếng thì thầm tha thiết”, “như một đốm lửa vô hình”, “cất tiếng thở dài một lượt như thương tiếc người nào”, “reo vù vù như một ngọn lửa cháy rừng rực”. Những hình ảnh so sánh đậm tính chất tạo hình khiến hai cây phong như đang hiển hiện rõ rệt trước mắt người đọc. Trong tất cả những so sánh mà nhà văn sử dụng, ta đều cảm thấy đây không phải là hai cây phong bình thường mà là hai cây phong mang trong mình những tình cảm rất con người. Những biểu hiện của chúng như là những biểu hiện khác nhau của tâm trạng con người. Những cụm từ so sánh ấy làm hai cây phong hiện lên lúc dịu dàng, trầm lắng, lúc mạnh mẽ, đủ đầy những cung bậc tình cảm rất con người. Trong hình dung của nhân vật xưng “tôi”, hai cây phong như hai anh em sinh đôi, hai con người với sức lực dẻo dai, dũng mãnh, với tâm hồn phong phú và có cuộc sống riêng của mình. Chính điều đó đã để lại ấn tượng sâu đậm trong tâm hồn nhân vật cũng như người đọc.

Ấn tượng về hai cây phong không thể phai mờ trong tâm trí nhân vật xưng “tôi”. Sau này, khi nhiều năm đã trôi qua “tôi mới hiểu được điều bí ẩn của hai cây phong. Chẳng qua chúng đứng trên đồi cao lộng gió nên đáp lại bất kì chuyển động khe khẽ nào của không khí, mỗi chiếc lá nhỏ đều nhạy bén đón lấy mọi làn gió nhẹ thoảng qua”. Nhưng tất cả những sự thật ấy, “cái chân lí giản đơn ấy” không làm tình cảm, những cảm nhận của nhân vật xưng “tôi” về hai cây phong thay đổi. Nhân vật “tôi” là một hoạ sĩ, một nghệ sĩ, người có tâm hồn phong phú và giàu cảm xúc. Khi đã hiểu ra tất cả nhưng trong anh vẫn không tan đi giấc mộng kì diệu của tuổi thơ. Ngược lại, những kỉ niệm và kí ức huyền ảo về hai cây phong vẫn luôn ám ảnh tâm trí anh mỗi khi nhớ về, theo anh suốt những năm tháng của cuộc đời. Với anh, sự kì diệu của hai cây phong là bất diệt và chúng gắn bó máu thịt với anh “Tuổi trẻ của tôi đã để lại nơi ấy, bên cạnh chúng như một mảnh vỡ của chiếc gương thần xanh…

Dường như trên con đường trở về làng Ku-ku-rêu thân yêu của mình, tâm trí của người hoạ sĩ cứ dần chìm sâu vào kỉ niệm êm đềm về hai cây phong. Những kỉ niệm của thời thơ ấu với chúng bạn như được đánh thức. Tác giả vừa nhớ lại vừa kể, tả một cách rất cụ thể thấm đượm cảm xúc mến thương ngọt ngào. “Cứ mỗi lần chúng tôi reo hò, huýt còi ầm T chạy lên đồi là hai cây phong khổng lồ lại nghiêng ngả đung đưa như muốn chào mời chúng tôi đến với bóng râm mát rượi và tiếng lá xào xạc dịu hiền”. Dường như ở đây có một mối giao cảm kì lạ và thiêng liêng. Hai cây phong như rất vui mừng chơi đùa với lũ trẻ. Trong những trò chơi đó, chúng cũng là những người bạn thân thiết và dịu hiền, che chở cho lũ trẻ. Hai cây phong như những người bạn lớn vô cùng thân thiết, bao dung, độ lượng và gắn bó với lũ trẻ trong làng. Còn lũ trẻ thì như những chú chim non ngây thơ, nghịch ngợm và ngộ nghĩnh, chơi đùa không biết mệt, không biết chán dưới gốc và trên hai cây phong đã thành cổ thụ.

Hai cây phong quan trọng với lũ trẻ, với nhân vật xưng “tôi” không chỉ bởi chúng là người bạn cùng tham gia vào những trò chơi thú vị với bọn trẻ, mà dường như điều quan trọng hơn là chính hai cây phong đã mang lại cho chúng một thế giới khác, mở rộng tầm mắt chúng với những chân trời bao la. Từ trên cao ngất, phép thần thông mở ra trước mắt lũ trẻ những điều kì thú, “cả một thế giới đẹp đẽ vô ngần của không gian bao la và ánh sáng”. Đó là một thế giới vừa quen vừa lạ mà nếu đứng dưới gốc cây phong hay trên cánh thảo nguyên, chúng cũng không thể nào thấy được. Cảm giác choáng ngợp làm chúng sửng sốt, nín thở, quên đi cả việc làm chúng thích thú bậc nhất là bắt tổ chim. Tiếp theo là chuồng ngựa nông trang bây giờ bỗng nhỏ lại, thảo nguyên hoang vu mất hút trong sương mờ, dòng sông lấp lánh như một sợi chỉ bạc chạy tới chân trời… ở trên không, chúng mới cảm nhận được sự mênh mông, không cùng, quyến rũ và đầy bí ẩn của đất đai, bầu trời cảnh vật của quê hương đất nước. Hai cây phong đã thức dậy trong chúng những suy nghĩ mà có lẽ trước đó lũ trẻ tinh nghịch này chưa bao giờ nghĩ tới : “Đã phải đấy là nơi tận cùng thế giới chưa, hay phía sau vẫn còn có bầu trời như thế này, những đám mây, những đồng cỏ và sông ngòi như thế này ?”. Đó là những suy nghĩ sẽ là bệ đỡ, bệ phóng cho những ước mơ vầ khát vọng lần đầu thức tỉnh trong tâm hồn những đứa trẻ làng Ku-ku-rêu. Khát vọng đã vượt qua khỏi ngôi làng nhỏ bé, đến với những miền đất xa xôi của Tổ quốc. Chính hai cây phong đã đem chúng đến với thế giới mở đầy thú vị ấy.

Hai cây phong sở dĩ trở nên đặc biệt, ngoài những lí do trên chủ yếu nó còn gắn với một người – nhân vật chính của câu chuyện – thầy giáo trường làng Đuy-sen – người thầy giáo đầu tiên có công xây dựng ngôi trường đầu tiên, xoá mù chữ cho lũ trẻ trong làng. Chính thầy đã đem hai cây phong về,’cùng với cô học trò nghèo khổ An-tư-nai trồng chúng. Hai cây phong chính là nhân chứng của câu chuyện xúc động về tình cảm của thầy trò An-tư-nai. Thầy Đuy-sen trồng hai cây phong để gửi gắm ước mơ, hi vọng những đứa trẻ nghèo khổ, thông minh, ham học như An-tư-nai sau này sẽ lớn lên, trưởng thành và bay xa, trở thành những người có ích. Hai cây phong được gửi gắm biết bao ước mơ và hi vọng về một thế hệ trẻ, thế hệ mới sẽ làm đổi thay cho làng Ku-ku-rêu.

Với một tâm hồn giàu xúc cảm, với con mắt tinh tế của một hoạ sĩ, hai cây phong được khắc hoạ đậm nét và giàu chất tạo hình. Với cách kể chuyên đan xen, lồng ghép hai thời điểm, hiện tại – quá khứ, trưởng thành – niên thiếu câu chuyện trở nên sống động, thân mật, gần gũi, ấm áp và chân thật hơn đối với người đọc. Hai cây phong là góc trời của tuổi thơ, nuôi dưỡng tâm hồn nhân vật xưng “tôi” dù sau này anh không còn ở làng Ku-ku-rêu nữa. Chúng cũng chính là tiếng mời gọi thân thiết những đứa con xa quê trở về với ngôi làng nhỏ bé. Hai cây phong nhắc chúng ta đừng quên quá khứ tuổi thơ, đừng bao giờ quên công ơn và tình cảm của người thầy giáo đầu tiên của cuộc đời mình.

Ai-Ma -Tốp là một nhà văn nước cộng hòa vùng trung á thuộc Liên Xô trước đây. Ông là một trong những nhà văn tiêu biểu cho thời kì bấy giờ. Ông đã để lại rất nhiều những tác phẩm có giá trị và có tầm ảnh hưởng lớn đối với thời đại. Những tác phẩm của ông được rất nhiều bạn đọc Việt Nam biết đến trong đó phải kể đến tác phẩm "hai cây phong"là một trong những tác phẩm rất suất sắc của ông. Tác phẩm được trích trong "người thầy đầu tiên",trong đoạn trích truyện hai cây phong được miêu tả một cách sinh động với ngòi bút đậm chất hội họa.

Trước tiên tác phẩm đặc biệt ở cách kể và ngôi kể trong chuyện nhân vật chúng tôi song song đồng hiện với nhân vật tôi cùng tâm sự chia sẻ những suy nghĩ cảm xúc với người đọc. Do đó ngôn từ hình ảnh chấp chới lúc ẩn lúc hiện lúc thực lúc mơ rất thú vị. Hình ảnh hai cây phong hiện lên những trò chơi ngày bé được hiện lại những suy nghĩ sây lắng những cảm xúc dạt dào cứ ngân lên theo mỗi câu chữ. Câu chuyện kể về tôi thì lúc ở hiện tại còn lúc chuyện kể với ngôi chúng tôi thì chỉ ở quá khứ. Hai mạch kể ít nhiều phân biệt và trùng vào nhau. Nhân vật xưng tôi đóng vai trò là người kể chuyện được tác giả tạo ra để dẫn dắt câu chuyện. Trong mạch kể chuyện nhân vật xưng tôi tự giới thiệu mình là họa sĩ. Trong mạch kể chuyện nhân vật xưng chúng tôi vẫn là người kể chuyện nhưng lại xưng danh là bọn con trai ngày trước và hồi ấy người kể chuyện cũng là một đứa trẻ trong đó. Căn cứ vào mạch kể chuyện ta thấy ngôi nhân vật xưng tôi quan trọng hơn và được tác giả gửi gắm nhiều những tâm sự hơn
   Hình ảnh so sánh hai cây phong được so sánh với ngọn hải đăng trên núi cho ta thấy được dường như ánh sáng của quê hương và những hồi ức những trải nghiện trên quê hương đã soi sáng bước chân những đứa trẻ nơi đây để chúng tự tin bước đi trên chính bước chân của chúng đến những miền đất xa lạ và trong số đó chắc hẳn có nhân vật chính của tác giả hay chính là tác giả. Hai cây phong lớn lên như những ngọn đèn hải đăng trên núi từng gây ấn tượng đối với bất kì ai. Với họa sĩ tình yêu quê hương đã chan hòa gắn bó tình thương nhớ hai cây phong đầu làng. Mỗi lần về thăm quê nhà thì họa sĩ đã đưa mắt nhìn hai cây phong quen thuộc và coi đó chính là bổn phận đầu tiên của mình. Nhớ hai cây phong đối với họa sĩ là nỗi nhớ với một nỗi buồn da diết nên càng về tới gần nhà lại càng nhớ. Đứa con ấy thầm tự hỏi lòng mình "ta sắp được thấy chúng chưa,hai cây phong sinh đôi ấy?Mong sao cho nhanh được về tới làng chóng lên tới đồi để được đến với hai cậy phong. Và niềm hạnh phúc biết bao nhiêu đối với đứa con lâu ngày mới được trở về được đứng mãi ở dưới gốc cây để được nghe thấy tiếng lá reo cho đến khi say sưa ngây ngất. Đúng là một mối quan hệ khăng khít của tác giả đối với quê hương đối với tuổi thơ mình. Dường như đó cũng là điều mà tác giả muốn nhắn nhủ đối với tất cả chúng ta hãy nhớ đến quê hương nhớ đến tuổi thơ mình bởi đó chính là nền tảng để tạo nên chúng ta ngày hôm nay.

Hai cây phong mọc trên đồi với dáng vóc khổng lồ với các mắt mấu các cành cao ngất cao đến ngang tầm cánh chim bay với bóng râm mát rượi với dáng vẻ đung đưa như đang chào mới tất cả mọi người đến với nó. Phải chăng chính dáng vẻ chào mời ấy đã khiến cho tác giả có nhiều kỉ niệm đối với nó như thế. Bức tranh thiên nhiên được tác giả ngắm nhìn từ trên cao tạo ra cho người đọc cảm thấy không gian được mở rộng đến muôn vùng xa thẳm thảo nguyên hoang vu và cả dòng sông lấp lánh như đang hiện lên trước mắt người đọc khiến ta như đang hòa chung cùng một cảm xúc đối với tác giả. Bức tranh mà tác giả gợi cho người đọc thật ấn tượng đầy đặc trưng và quyến rũ đã để lại trong lòng người đọc rất nhiều những ấn tượng khó quên.

Hai cây phong đã làm cho người kể chuyện say sưa ngây ngất và khơi nguồn cảm hứng cho người kể chuyện. Hai cây phong gắn với tình yêu quê hương da diết của tác giả khiến cho người đọc cảm thấy thật đáng quý và trân trọng những kỉ niệm tuổi thơ mà đôi lần chúng ta đã vội lãng quên. Tác phẩm gợi cho chúng ta những kỉ niệm ấy và từ khi nào nó bỗng hiện lên một cách vô thức khi ta đọc những kỉ niệm đáng nhớ của nhà văn. Hai cây phong đối với tác giả đó chính là những kỉ niệm vô cùng đẹp đẽ của tuổi học trò ,tuy đã là quá khứ đã xa thật xa nhưng mỗi khi hồi tưởng lại nó dường như tác giả đang cảm nhận nó một chút một chút một và đưa người đọc cùng cảm nhận cùng hồi tưởng lại với nhà thơ. Hai cây phong chính là nhân chứng câu chuyện hết sức sinh động về thầy Đuy -sen và cô bé An-t -nai. Chính thầy đã đem hai cây phong trồng trên đồi với cô bé đó và thầy đã gửi gắm những hi vọng mơ ước cho những đứa trẻ nghèo khổ thất học như An-t-Nai ngày càng được mở mang kiến thức và trở thành những con người có ích. Hình ảnh nhân hóa hai cây phong có tiếng nói riêng và chan chứa những lời nói êm dịu, hai cây phong chính là những con người có tâm hồn với những tâm trạng những cung bậc cảm xúc khác nhau. Hai cây phong được kể và tả bằng chính trí tưởng tượng và những tâm trạng đan xen của người nghệ sĩ.

Tác phẩm đã mang đến cho người đọc thật nhiều tâm trạng và dạt dào cảm xúc về quê hương. Quê hương chính là cái nôi nuôi dưỡng tâm hồn lớn lên và đó còn là nền tảng để con người có thể đứng lên trong bất kì hoàn cảnh nào. Đó chính là cảm xúc lòng biết ơn của người họa sĩ đối với quê hương nơi chôn rau cắt rốn của mình. Tác phẩm như một lời thức tỉnh đối với chúng ta cho chúng ta những cảm nhận thật gần gũi về quê hương.