“Hãy lau khô cuộc đời em bằng tình thương, lòng nhân ái của con người. Và hãy lau khô giọt nước mắt trong lòng em, bằng tất cả trái tim con người Việt Nam”. Nững câu hát ấy cứ mãi vang lên trong lòng tôi. Đôi lúc nó làm cho tôi tự hỏi: “Phải chăng con người sống rất cần sự yêu thương, tôn trọng, giúp đỡ của cộng đồng?”. Để lí giải cho điều đó ta hãy cùng đọc và suy nghĩ câu chuyện: “Người ăn xin” của Tuốc-ghê-nhép. 
Một người già ăn xin với đôi mắt đỏ hoe, nước mắt giàn giụa, đôi môi tái nhợt, áo quần tả tơi chìa tay ra “xin tiền tôi”. Thật không may, “tôi” chẳng có gì cả, ngay cả một đồng xu dính túi cũng không. Bàn tay tôi “nắm chặt lấy bàn tay run rẩy của ông cố nói rằng tôi xin lỗi vì chẳng có gì để cho cho ông cả. Thế nhưng, đáp lại “tôi”, ông nói: “Cháu ơi, cảm ơn cháu! Như vậy là cháu đã cho lão rồi”. Khi ấy “tôi” chợt hiểu ra: cả tôi nữa, “tôi” cũng vừa nhận được một cái gì đó từ ông lão. Có lẽ các bạn ngạc nhiên lắm vì rõ ràng cả “tôi” và ông lão trong câu chuyện đều cóp nhận được gì đâu mà bảo là nhận. Thế cái “đã cho” từ ông lão và “một cái gì đó” từ nhân vật “tôi” là gì? Đấy chính là tình yêu thương, sự cảm thông và chia sẻ mà họ cảm nhận được ở đối phương. Đó cũng chính là một triết lí, một phương châm sống mà mỗi con người chúng ta cần có. 
Tình yêu thương – một thứ tình cảm thiêng liêng khó có thể định nghĩa được. Con người sống không có tình yêu thương đồng loại thì chẳng khác gì là một vật vô tri vô giác. Yêu thương đem lại cho ta một niềm vui, hạnh phúc mà khó có từ ngữ nào có thể diễn tả được. Chính tình yêu thương con người làm cho xã hội ngày càng tốt đẹp. Những mảnh đời bất hạnh sẽ cảm nhận được tình người. Tình yêu thương luôn song hành với sự cảm thông và chia sẻ. Chính tình yêu thương là cội nguồn sản sinh ra điều đó. Biết cảm thông, chia sẻ ta sẽ biết được rằng trên đời vẫn còn vô số người cần sự giúp đỡ của ta. Ông bà ta có câu: “Cứu một mạng người còn hơn xây bảy cảnh chùa”. Đấy chính là một lời răn dạy về tình yêu thương, cảm thông và chia sẻ. Con người ta sẽ trở thành những con người có giá trị nếu biết yêu thương và chia sẻ với người khác. Đôi khi chỉ cần một hành động nhỏ của ta cũng giúp họ có được niềm tin vào cuộc sống. Không cần những gì quá cao cả, lớn lao, chỉ cần những sự động viên, yêu thương chân thật cũng đủ để xây dựng nên tình người trong cuộc sống. Hãy yêu thương con người để tưới mát cho tâm hồn ta và làm mát cho tâm hồn người khác. 
Tình cảm giữa người ăn xin và “tôi” trong câu chuyện chính là một ví dụ cụ thể nhất. Rõ ràng là họ có cho nhau được bất kỳ thứ vật chất nào đâu. Họ đều là con người nghèo khổ, bất hạnh, cần sự giúp đỡ. Những thứ mà họ nhận được ở nhau chính là tình người. Tình người sưởi ấm tâm hồn họ trong đêm đông giá rét. Ông lão nhận được ở “tôi” sự cảm thông yêu thường và tôn trọng. Còn “tôi” nhận được ở ông lão sự đồng cảm, yêu thương. Đấy chính là giá trị tinh thần quý giá nhất. Hay trong “Cô bé bán diêm” của An-đéc-xen. Cái chết của cô bé chính là do sự bàng quang, thờ ơ của mọi người. Trong khi chỉ cần một hành động nhỏ thì có lẽ cô bé đã không phải chết thê thảm như thế trong sự vui vẻ, không khí ấm áp đêm ba mươi. Cả hai câu chuyện đều “vẽ” nên một hiện thực rằng tình yêu thương, sự cảm thông và chia sẻ là rất cần trong cuộc sống. 
Bằng những hành động thiết thực nhất, con người ta ngày nay đã có những hành động rất đúng đắn để giúp đỡ người khác. Vô số trẻ em cơ nhỡ đã được nuôi dưỡng, xây dựng nhà tình thương, giúp đỡ người nghèo. Đó là những hành động rất đáng được trân trọng và phát huy. 
Thế nhưng bên cạnh những mặt tốt thì trong xã hội ngày nay vẫn còn tồn tại số ít những mặt hạn chế. Họ sống thờ ơ đến lãnh đạm, bàng quang đến vô tình. Một cuộc sống chỉ có “ta với ta”, chẳng có ai xung quanh cả. Họ là những con người cần sự giáo dục đúng đắn từ cộng đồng và xã hội. 
Tôi cũng như các bạn ngày nay thật mau mắn được sống trong tình yêu thương của mọi người. Nhưng không phải vì thế mà tôi sống một cách vô lo vô nghĩ. Khi đi dọc những con đường thành phố, tôi đã nhìn thấy vô số những người bất hạnh cần sự giúp đỡ. Có lẽ tôi cũng như “tôi” trong “Người ăn xin”, cũng nhận được một cái gì đó từ họ và họ cũng nhận được sự đồng cảm từ tôi. 
Tình yêu thương, sự tôn trọng quả thật là món quà vô giá và kì diệu. Nó đưa con người ta thoát khỏi sự tầm thường và vươn lên từ nghịch cảnh. Chỉ cần một hành động nhỏ cũng sưởi ấm lòng ta. Để rồi câu hát ấy cứ mãi ngân vang trong lòng mỗi chúng ta: “Hãy lau khô cuộc đời em, bằng tình thương, lòng nhân ái của con người. Và hãy lau khô giọt nước mắt trong lòng em bằng tất cả trái tim con người Việt Nam”.

“Hãy lau khô cuộc đời em bằng tình thương, lòng nhân ái của con người. Và hãy lau khô giọt nước mắt trong lòng em, bằng tất cả trái tim con người Việt Nam”. Nững câu hát ấy cứ mãi vang lên trong lòng tôi. Đôi lúc nó làm cho tôi tự hỏi: “Phải chăng con người sống rất cần sự yêu thương, tôn trọng, giúp đỡ của cộng đồng?”. Để lí giải cho điều đó ta hãy cùng đọc và suy nghĩ câu chuyện: “Người ăn xin” của Tuốc-ghê-nhép.
Một người già ăn xin với đôi mắt đỏ hoe, nước mắt giàn giụa, đôi môi tái nhợt, áo quần tả tơi chìa tay ra “xin tiền tôi”. Thật không may, “tôi” chẳng có gì cả, ngay cả một đồng xu dính túi cũng không. Bàn tay tôi “nắm chặt lấy bàn tay run rẩy của ông cố nói rằng tôi xin lỗi vì chẳng có gì để cho cho ông cả. Thế nhưng, đáp lại “tôi”, ông nói: “Cháu ơi, cảm ơn cháu! Như vậy là cháu đã cho lão rồi”. Khi ấy “tôi” chợt hiểu ra: cả tôi nữa, “tôi” cũng vừa nhận được một cái gì đó từ ông lão. Có lẽ các bạn ngạc nhiên lắm vì rõ ràng cả “tôi” và ông lão trong câu chuyện đều cóp nhận được gì đâu mà bảo là nhận. Thế cái “đã cho” từ ông lão và “một cái gì đó” từ nhân vật “tôi” là gì? Đấy chính là tình yêu thương, sự cảm thông và chia sẻ mà họ cảm nhận được ở đối phương. Đó cũng chính là một triết lí, một phương châm sống mà mỗi con người chúng ta cần có.
Tình yêu thương – một thứ tình cảm thiêng liêng khó có thể định nghĩa được. Con người sống không có tình yêu thương đồng loại thì chẳng khác gì là một vật vô tri vô giác. Yêu thương đem lại cho ta một niềm vui, hạnh phúc mà khó có từ ngữ nào có thể diễn tả được. Chính tình yêu thương con người làm cho xã hội ngày càng tốt đẹp. Những mảnh đời bất hạnh sẽ cảm nhận được tình người. Tình yêu thương luôn song hành với sự cảm thông và chia sẻ. Chính tình yêu thương là cội nguồn sản sinh ra điều đó. Biết cảm thông, chia sẻ ta sẽ biết được rằng trên đời vẫn còn vô số người cần sự giúp đỡ của ta. Ông bà ta có câu: “Cứu một mạng người còn hơn xây bảy cảnh chùa”. Đấy chính là một lời răn dạy về tình yêu thương, cảm thông và chia sẻ. Con người ta sẽ trở thành những con người có giá trị nếu biết yêu thương và chia sẻ với người khác. Đôi khi chỉ cần một hành động nhỏ của ta cũng giúp họ có được niềm tin vào cuộc sống. Không cần những gì quá cao cả, lớn lao, chỉ cần những sự động viên, yêu thương chân thật cũng đủ để xây dựng nên tình người trong cuộc sống. Hãy yêu thương con người để tưới mát cho tâm hồn ta và làm mát cho tâm hồn người khác.
Tình cảm giữa người ăn xin và “tôi” trong câu chuyện chính là một ví dụ cụ thể nhất. Rõ ràng là họ có cho nhau được bất kỳ thứ vật chất nào đâu. Họ đều là con người nghèo khổ, bất hạnh, cần sự giúp đỡ. Những thứ mà họ nhận được ở nhau chính là tình người. Tình người sưởi ấm tâm hồn họ trong đêm đông giá rét. Ông lão nhận được ở “tôi” sự cảm thông yêu thường và tôn trọng. Còn “tôi” nhận được ở ông lão sự đồng cảm, yêu thương. Đấy chính là giá trị tinh thần quý giá nhất. Hay trong “Cô bé bán diêm” của An-đéc-xen. Cái chết của cô bé chính là do sự bàng quang, thờ ơ của mọi người. Trong khi chỉ cần một hành động nhỏ thì có lẽ cô bé đã không phải chết thê thảm như thế trong sự vui vẻ, không khí ấm áp đêm ba mươi. Cả hai câu chuyện đều “vẽ” nên một hiện thực rằng tình yêu thương, sự cảm thông và chia sẻ là rất cần trong cuộc sống.
Bằng những hành động thiết thực nhất, con người ta ngày nay đã có những hành động rất đúng đắn để giúp đỡ người khác. Vô số trẻ em cơ nhỡ đã được nuôi dưỡng, xây dựng nhà tình thương, giúp đỡ người nghèo. Đó là những hành động rất đáng được trân trọng và phát huy.
Thế nhưng bên cạnh những mặt tốt thì trong xã hội ngày nay vẫn còn tồn tại số ít những mặt hạn chế. Họ sống thờ ơ đến lãnh đạm, bàng quang đến vô tình. Một cuộc sống chỉ có “ta với ta”, chẳng có ai xung quanh cả. Họ là những con người cần sự giáo dục đúng đắn từ cộng đồng và xã hội.
Tôi cũng như các bạn ngày nay thật mau mắn được sống trong tình yêu thương của mọi người. Nhưng không phải vì thế mà tôi sống một cách vô lo vô nghĩ. Khi đi dọc những con đường thành phố, tôi đã nhìn thấy vô số những người bất hạnh cần sự giúp đỡ. Có lẽ tôi cũng như “tôi” trong “Người ăn xin”, cũng nhận được một cái gì đó từ họ và họ cũng nhận được sự đồng cảm từ tôi.
Tình yêu thương, sự tôn trọng quả thật là món quà vô giá và kì diệu. Nó đưa con người ta thoát khỏi sự tầm thường và vươn lên từ nghịch cảnh. Chỉ cần một hành động nhỏ cũng sưởi ấm lòng ta. Để rồi câu hát ấy cứ mãi ngân vang trong lòng mỗi chúng ta: “Hãy lau khô cuộc đời em, bằng tình thương, lòng nhân ái của con người. Và hãy lau khô giọt nước mắt trong lòng em bằng tất cả trái tim con người Việt Nam”.

Mẩu chuyện nhỏ này tôi đã được nghe kể từ hồi lớp 1 và nó gần như ám ảnh cả thời thơ ấu của tôi. Nhiều khi tôi trách nhân vật trong câu chuyện, rằng cho dù trong túi không có gì thì cũng phải kiếm được thứ gì đó cho ông già ăn xin, hay ngây ngô hơn, tôi, cũng như mấy đứa bạn tôi, đã từng ước gì nhân vật ấy có được gì đó để cho ông cụ. Nhưng ước nguyện chỉ là ước nguyện, khi câu chuyện chìm dần cùng tháng năm để tôi và chúng bạn trưởng thành cùng những mâu thuẫn rắc rối hơn của cuộc đời. Cho đến một ngày tôi gặp lại câu chuyện này trong một đề văn, tôi tự nhiên thấy ngộ ra được nhiều điều hơn là những gì hồi nhỏ vẫn nghĩ, cho dù tôi vẫn cứ khăng khăng ước gì nhân vật trong chuyện có gì đó trong túi để cho ông cụ ăn xin.

Có nhiều người đọc mẩu chuyện này xong lại cho rằng mấy ông nhà văn ( tức ám chỉ Tuốc-ghê-nhép) bị dở hơi mới đưa cái chuyện nghèo đến nỗi không có một xu để cho lão ăn xin ra để kể đời kiếp trí thức đói khổ. Có người khác cũng cho rằng như vậy nhưng vì lí do khác : “Không có tiền cho ăn xin thì việc gì phải xin lỗi? Ăn xin có chết đói cũng đâu phải là lỗi của mình? Đúng là mấy ông rỗi hơi!”. Đó vẫn may còn là số đông so với những người phê phán cả ông lão ăn xin vì : “ Không xin được tiền lại không điên lên ấy chứ, làm gì có chuyện cười phớ lớ như thế? Chắc lại ông nhà văn chém bút thôi!”.

Tôi cho đó là tư tưởng duy vật và chủ vật của con người hiện đại – một tư tưởng quá mức tầm thường và thiển cận nhưng lại quá mức phổ biến trong cộng đồng và lại đơn giản đến nỗi có thể giải thích gần như mọi thứ. Con người ngày nay sao lại quá quan tâm đến vật chất, đến nỗi sẵn sàng phủ nhận cả các nhà văn và di sản của họ chỉ để khẳng định rằng vật chất là trên hết. Nếu phải bàn luận chuyện chính trị xã hội với những người như thế này, tôi thà bàn luận với mấy đứa trẻ con còn hơn.

Nếu chịu khó đọc kĩ câu chuyện và đào sâu suy nghĩ hơn nữa, thật không khó khăn cho bất cứ ai có thể nhận ra rằng mấu chốt của câu chuyện không nằm ở chỗ nhân vật trữ tình ấy, cho dù là nam hay nữ, có gì để cho lão ăn xin hay không như mọi người vẫn nghĩ. Không, hoàn toàn không phải như vậy. Đó chỉ là tình huống truyện được tác giả xây dựng một cách khéo léo nhằm dẫn dắt người đọc đến một cái gì đó cao hơn thế. Tâm điểm của truyện chính là hai câu đối thoại của nhân vật “tôi” và người ăn xin. Vâng, đó chỉ là hai câu nói ngắn gọn nhưng lại gửi trọn trong đó bao nhiêu cảm tình, cảm kích. Có ai thử nghĩ xem tại sao nhân vật “tôi” trong chuyện lại ngỏ lời xin lỗi khi anh không tìm được gì để cho lão ăn xin? Ngoài việc kết luận rằng anh ta bị dở hơi hoặc đạo đức giả ra thì chỉ có một cách duy nhất để giải thích cho hành động này, đó là tình yêu thương và sự quan tâm, đó là lòng nhân ái và ý thức về sự bình đẳng giữa con người với con người. Chẳng phải là nhân vật “tôi” kia đã cảm thương trước hoàn ảnh khốn cùng của người ăn xin nên mới vội vã “lục hết túi nọ đến túi kia” để tìm gì đó cho ông sao? Chẳng phải nhân vật “tôi” đã bối rối khi thấy ông lão vẫn chìa tay đợi mà mình thì chẳng có gì sao? Đó chẳng phải là một hành động cảm tính vô cùng nhân ái đã khẳng định được cái bản chất nhân đạo thuần nhất của loài người hay sao?

Chẳng nói đâu xa xôi, không ít người trong chúng ta cũng nhìn nhận những người ăn xin, vô gia cư, trộm cắp hay thậm chí những người công nhân vệ sinh như những người thấp hèn. Họ bị coi là những kẻ ở dưới đáy của xã hội hiện đại. Người ta nói xã ội ngày càng văn minh lên, tôi thì thấy ngược lại. Xã hội nào mà con người lại bị chia thành các tầng lớp: trung lưu, thượng lưu, hạ lưu, thống trị, bị trị, tư sản, vô sản…? Hãy nghĩ về thời tiền sử, khi con người vừa mới xuất hiện. Thật “văn minh” làm sao khi con người nương tựa vào nhau mà sống, chia sẻ mọi thứ họ kiếm được với nhau và sống quây quần bên nhau hạnh phúc cho dù vật chất luôn thiếu thốn và nguy hiểm luôn rình rập mọi lúc mọi nơi. Tất cả đều bình đẳng với nhau về quyền và nghĩa vụ. Và hãy so sánh với xã hội hiện đại ngày nay: con người ganh đua và chèn ép lẫn nhau, kẻ có quyền sống hoan lạc trên khổ đau của kẻ không có quyền, kẻ có tiền lợi dụng sự khốn đốn của kẻ không tiền để tạo ra quyền lực cho mình… Bạn có thể lục túi áo túi quần để tìm một xu lẻ cho người ăn xin, nhưng nếu không tìm được thì chắc bạn cũng sẽ cho qua nhanh thôi, không chút áy náy. Còn nhân vật “tôi” kia, lại thực sự bối rối và lúng túng khi không tìm được chút gì để cho lão ăn xin. Anh cảm thấy có lỗi. Vì sao? Đơn giản là vì anh sợ người ăn xin nghĩ rằng mình khinh thường ông, anh sợ mình đã đẩy một con người khốn khổ vào một hoàn cảnh còn khốn khổ hơn. Đó là nỗi lo sợ hoàn toản bản năng của một con người chân chính. Lòng nhân ái và “thiên lương” của anh không cho phép anh tha thứ và quên đi “tội lỗi” của mình đối với ông. Anh biết đâu rằng, sự quan tâm và tinh thần nhân ái của anh đã được thể hiện quá rõ ràng chân thực khiến cho chính ông lão ăn xin cũng phải cảm động. Trên cõi đời này đã có được mấy người thể hiện được tình cảm với ông như thế.

Và như thế đối với ông cũng là nhận được rất nhiều rồi!

Ông nhận được tình yêu thương và quan tâm của một người xa lạ - cái này lúc nào cũng hiếm. Đâu phải lúc nào bạn đi trên đường cũng có một người lạ níu tay bạn lại vào nói lời yêu thương với bạn? Tình cảm chính là cái cao quý nhất trên đời, là linh hồn của nghệ thuật, là bản chất của hạnh phúc, là bản năng của con người. Ông lão đã nhận được thứ quý giá nhất từ tay của một người không hề quen biết. Đối với ông, thứ đó quý hơn bất kì thứ của cải vật chất nào. Nụ cười của ông thật đơn giản là hoàn toàn hài lòng.

Trong dấu […] ở phần cuối đoạn trích trên thực ra chỉ có một câu mà tôi muốn để dành đến cuối bài mới đề cập đến: “Khi ấy tôi mới chợt hiểu ra: Cả tôi nữa, tôi cũng vừa nhận được một cái gì đó của ông”. Đây có lẽ là thông điệp mà đại văn hào Nga Tuốc-ghê-nhép muốn gửi tới độc giả trên toàn thế giới: người cho đi sự quan tâm và tình yêu thương thì sẽ nhận lại được sự tôn trọng và tình ái hữu. Không có xã hội nào là xã hội không có bình đẳng và nhân ái. Không có thời buổi kinh tế thị trường nào mà các mối quan hệ giữa người với người lại được xây dựng dựa trên kinh tế thị trường cả. Tình cảm là thứ không thể buôn bán thu lời, không thể cân đo đong đếm, cho đi là nhân lên và còn mãi, nhận lại bao giờ cũng nhiều hơn. Tình càm của con người không phải được thể hiện bằng vật chất và không nên được thể hiện bằng vật chất. Con người đánh giá những giá trị cảm xúc không phải bằng vật chất mà bằng cảm xúc thẳm sâu trong trái tim. Trong chúng ta ai cũng có trái tim biết yêu thương và cảm nhận, chỉ là đôi khi ta bỏ quên thôi. Giá trị đích thực của con người không phải là khả năng của người đó, mà chính là vẻ đẹp trong tâm hồn người đó. Hãy nâng cao giá trị của bản thân mình bằng cách quan tâm, yêu thương và tôn trọng người khác.

hớ