Bài 1: Tìm và nêu tác dụng của biện pháp so sánh trong các câu thơ sau:

a, Ngoài thềm rơi chiếc lá đa

Tiếng rơi rất mỏng như là rơi nghiêng

(Trần Đăng Khoa )

b, Quê hương là chùm khế ngọt

Cho con trèo hái mỗi ngày

Quê hương là đường đi học

Con về rợp bướm vàng bay.

(Đỗ Trung Quân )

Bài 2: Hãy tìm phép so sánh trong các câu ca dao sau:

a, Qua cầu ngả nón trông cầu

Cầu bao nhiêu nhịp dạ em sầu bấy nhiêu

b, Qua đình ngả nón trông đình

Đình bao nhiêu ngói thương mình bấy nhiêu

So sánh ở đây được thực hiện nhờ những từ so sánh nào?

    Bài 3:  Chỉ ra và nêu tác dụng của phép so sánh trong việc diễn đạt của các câu văn sau:

- Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.
- Tôi có ngay cái ý nghĩ vừa non nớt vừa thơ ngây này: chắc chỉ người thạo mới cầm nổi bút thước. Ý nghĩ ấy thoáng qua trong trí tôi nhẹ nhàng như một làn mây lướt ngang trên ngọn núi
- Cũng như tôi, mấy cậu học trò mới bỡ ngỡ đứng nép bên người thân, chỉ dám nhìn một nửa hay dám đi từng bước nhẹ. Họ như con chim con đứng bên bờ tổ, nhìn quãng trời rộng muốn bay, nhưng còn ngập ngừng e sợ.  

( Tôi đi học – Thanh Tịnh )

- Giá những cổ tục đã đày đọa mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thuỷ tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quyết vồ ngay lấy mà cắn, mà nhai, mà nghiến cho kì nát vụn mới thôi.

( Trong lòng mẹ - Nguyên Hồng )

- Ấy đấy, cái mùa xuân thần thánh của tôi nó làm cho người ta muốn phát điên lên như thế đấy. Ngồi yên không chịu được. Nhựa sống ở trong người căng lên như máu căng lên trong lộc của loài nai, như mầm non của cây cối, nằm im mãi không chịu được, phải trồi ra thành những cái lá nhỏ ti ti giơ tay vẫy những cặp uyên ương đứng cạnh. Cùng với mùa xuân trở lại, tim người ta dường như cũng trẻ hơn ra, và đập mạnh hơn trong những ngày đông tháng giá. Lúc ấy, đường sá không còn lầy lội nữa mà là cái rét ngọt ngào, chớ không còn tê buốt căm căm nữa. Y như những con vật nằm thu hình một nơi trốn rét thấy nắng ấm trở về thì lại bò ra để nhảy nhót kiếm ăn, anh cũng “sống” lại và thèm khát yêu thương thực sự.

( Mùa xuân của tôi – trích “ Thương nhớ mười hai “ - Vũ Bằng )

Bài 4: Biện pháp tu từ nào được sử dụng trong hai đoạn văn dưới đây? Chỉ ra và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ đó. Hai đoạn văn có điểm gì giống nhau? 

         Tôi yêu Sài Gòn da diết….Tôi yêu trong nắng sớm, một thứ nắng ngọt ngào, vào buổi chiều lộng gió nhớ thương, dưới những cây mưa nhiệt đới bất ngờ. Tôi yêu thời tiết trái chứng với trời đang ui ui buồn bã, bống nhiên trong vắt lại như thuỷ tinh. Tôi yêu cả đêm khuya thưa thớt tiếng ồn. Tôi yêu phố phường náo động, dập dìu xe cộ vào những giờ cao điểm. 

( Sài gòn tôi yêu – Minh Hương ) 

- Tôi yêu sông xanh, núi tím; tôi yêu đôi mày ai như trăng mới in ngần và tôi cũng xây mộng ước mơ, nhưng yêu nhất mùa xuân không phải vì thế.

( Mùa xuân của tôi – trích “ Thương nhớ mười hai “ - Vũ Bằng )

Bài 5: Đọc bài thơ sau:

Dòng sông mặc áo

Dòng sông mới điệu làm sao

Nắng lên mặc áo lụa đào thướt tha

Trưa về trời rộng bao la

Áo xanh sông mặc như là mới may

Chiều trôi thơ thẩn áng mây

Cài lên màu áo hây hây rang vàng

Dèm thêu trước ngực vầng trăng

Trên nền nhung tím trăm ngàn sao lên

Khuya rồi sông mặc áo đen

Nép trong rừng bưởi lặng yên đôi bờ

Sáng ra thơm đến ngẩn ngơ

Dòng sông đã mặc bao giờ áo hoa

Ngước lên bỗng gặp la đà

Ngàn hoa bưởi đã nở nhòa áo ai

                                          ( Nguyễn Trọng Tạo )

(?) Bài thơ tả cảnh gì? Tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ gì để miêu tả? Nêu tác dụng của biện pháp tu từ đó bằng một đoạn văn.

Bài 6: Hãy viết tiếp những câu văn sau bằng cách dùng hình ảnh so sánh:

a. Con đường làng uốnlượn………………………………………………………………………………..

b. Mùa đông, cây hồng trụi hết lá, chỉ còn hàng trăm quả trĩu trịt trên cành

……………………………………………………………………………………………………………..

c. Bầu trời đầysao………………………………………………………………………………………….

d. Những quả dừa lúc lỉu trên cao………………………………………………………………………….

e. Trong buổi bình minh, chim chóc đua nhau cất tiếng hót ríu ran 

………………………………………………………………………………………………………………

Bài 7: Dùng nghệ thuật nhân hoá để viết lại những câu văn tả sau đây sao cho cách diễn đạt trở nên giàu hình ảnh hơn:

a. Về mùa hè, nước sông trong xanh màu ngọc bích.

………………………………………………………………………………………………………………

b. Trưa hè, lũ trẻ thường rủ nhau ra chơi dưới bóng cây đa cổ thụ.

………………………………………………………………………………………………………………

c. Khi diều hâu xuất hiện, gà mẹ xoè cánh che chở cho đàn con.

……………………………………………………………………………………………………………… 

d. Cần trục vươn tới, kéo lên từng thùng hang khổng lồ, nhẹ nhàngđặt vào khoang những chiếc xe tải đang chờ sẵn.

………………………………………………………………………………………………………………

Bài 8: Tìm và điền những từ tượng hình, tượng thanh phù hợp vàochỗ trống trong các đoạn văn sau:

a. “ Nắng đã lên. Sau một đợt mưa (1) kéo dài, chút ánh nắng (1) ấythật đáng quý biết bao. Bầu trời không còn khoác chiếc áo choàngtrắng (3) nữa. Những khoảng xanh thẫm trên vòm cao loang ra rấtnhanh, phủ kín tạo thành một chiếc áo khoác mới tinh. Nổi lên trên cái nền trời xanh (4) đó là những cụm mây trắng muốt trôi (5). Mặttrời ló ra. Nắng (6). Rồi nắng (7) dần lên. Trong khu vườn nhỏ, chim choc gọi nhau (8) nghe vang động và (9) biết bao ”.

b. “ Dòng sông trong chiều hè thật (1). Gió thổi (2) đủ làm cho sóng nước gợn (3). Ánh nắng cuối ngày vàng rực, phủ sáng trên dòng nướctrong xanh. Một vài con đò nhỏ lướt qua. Tiếng hò của cô lái đò vọnglên (4), (5). Hai bên bờ sông, những bãi ngô xanh rờn (6). Trên vòmcao (7), cánh diều đang chao lượn. Tiếng sáo diều (8), (9) lan toảtrong bóng chiều.

Bài 9: Hãy sử dụng nghệ thuật so sánh, nhân hóa để viết lại đoạn văn sau đây sao cho tạo thành một đoạn văn mới giàu hình ảnh và giàusức gợi hơn.

a. Trước sân trường có một cây bàng to lớn. Dưới gốc cây bàng nổilên nhiều cái u rất to. Cành lá bàng xòe ra rất rộng. Mùa đông lá bàngmàu đỏ. Mùa hè, lá bàng màu xanh.

b. Đêm đã về khuya. Gió bấc thổi hun hút. Cái lạnh bao trùm khắpnơi. Cây cối im lìm trong giá rét. Thỉnh thoảng có tiếng côn trùng rảrích nghe càng thêm não nùng. 

*Ẩn dụ - Hoán dụ

Bài 1: Thay thế các từ ngữ in đậm sau bằng những ẩn dụ thích hợp:

- Trong ánh hoàng hôn, những nương sắn với màu nắng vàng lộng lẫy có trên khắp các sườn đồi.
- Trong đôi mắt sâu thẳm của ông, tôi thấy có một niềm hi vọng.

Bài 2: Xác định các kiểu ẩn dụ trong các câu sau đây:

a, Bây giờ mận mới hỏi đào

Vườn hồng đã có ai vào hay chưa?

                                           (Ca dao)

b, Đèn khoe đèn tỏ hơn trăng

Đèn ra trước gió còn chăng hỡi đèn

                                        (Ca dao)

c, Chỉ có thuyền mới biết

Biển mênh mông nhường nào.

                                       (Xuân Quỳnh)

d, Này lắng nghe em khúc nhạc thơm.

                                       (Xuân Diệu)

đ, Em thấy cơn mưa rào

Ngập tiếng cười của bố

                                      (Phạm Thế Khải)

e, Mà bên nước tôi thì đang hửng lên cái nắng bốn giờ chiều cái nắng đậm đà của mùa thu biên giới.

                                     (Nguyễn Tuân)

Bài 3: Những câu sau đây có câu nào sử dụng ẩn dụ không? Nếu có, em hãy chỉ ra những ẩn dụ cụ thể:

- Chúng ta không nên nướng tiền bạc của cha mẹ.
- Chúng tắm các cuộc khởi nghĩa của ta trong những bể máu.

Bài 4: Nêu ý nghĩa của từ miền Nam trong các câu thơ sau. Chỉ rõ trường hợp nào là hoán dụ và thuộc kiểu hoán dụ nào?

a,                           Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác

                             Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát

                                                                                  ( Viễn Phương )

b,                           Gửi miền Bắc lòng miền Nam chung thủy

                             Đang  xông lên chống Mĩ tuyến đầu

                                                                                 ( Lê Anh Xuân )

Bài 5: Chỉ ra các hoán dụ trong những câu sau và cho biết chúng thuộc kiểu hoán dụ nào?

a, Họ là chục tay sào, tay chèo, làm ruộng cũng giỏi mà làm thuyền cũng giỏi.

(Nguyễn Tuân)

b, Tự nhiên, Xa Phủ rút cây sáo. Tiếng sáo thoát ra từ ống trúc, véo von…Tiếng sáo bay theo chân hai người tới chỗ rẽ.

(Ma Văn Kháng)

Bài 6: Tìm ẩn dụ và hoán dụ trong các câu sau:

a, Nhận của quá khứ những con đê vỡ, những nạn đói, ta đã làm nên các mùa vàng năm tấn, bảy tấn.

(Chế Lan Viên)

b, Bóng hồng nhác thấy nẻo xa

Xuân lan, thu cúc mặn mà cả hai

(Nguyễn Du)

Bài 7: Chỉ ra phép hoán dụ trong các ví dụ dưới đây và xếp vào một kiểu hoán dụ thích hợp:

a, Nhớ chân Người bước lên đèo

Người đi rừng núi trông theo bóng Người

(Tố Hữu)

b, Hội làng ta năm nay to hơn mọi năm. Mới bảnh mắt ông thủ chỉ và mấy tay thủ trống đã có mặt trên sân cỏ bên đầm sen, chuẩn bị cho buổi đấu vật.

(Trần Đình Khôi)

c, Còi máy gọi bến tàu hầm mỏ

Hòn Gai kêu Đất Đỏ đấu tranh

Áo nâu liền với áo xanh

Nông thôn liền với thị thành đứng lên

(Tố Hữu)

d, Tay ta, tay búa, tay cày

Tay gươm tay bút dựng xây nước mình

(Tố Hữu)

đ, Đứng lên, thân cỏ, thân rơm

Búa liềm không sợ súng gươm bạo tàn!

(Tố Hữu)