Cuối XVI, Nam Triều chuyển về Thăng Long.

-       Chính quyền trung ương gồm:

+         Triều đình: đứng đầu là vua Lê, quyền hành bị thu hẹp

+         Phủ Chúa: gồm quan văn, quan võ cao cấp  cùng Chúa quyết định chủ trương, chính sách  của nhà nước và trực tiếp chỉ đạo  việc thực hiện.

-       Chính quyền địa phương: chia thành các trấn, phủ, huyện, châu, xã như cũ.

-       Chế độ tuyển dụng quan lại như thời Lê.

-       Luật pháp: Tiếp tục dùng Quốc triều hình luật (có bổ sung).

-       Quân đội gồm:

+         Quân thường trực (Tam phủ), tuyển chủ yếu ở Thanh Hóa và 1 số huyện ở Nghệ An, còn gọi là ưu binh

+         Ngoại binh: tuyển từ 4 trấn quanh kinh thành.

-       Đối ngoại: Hòa hiếu với nhà Thanh ở Trung Quốc.

              4. Chính quyền ở Đàng Trong

-       Thế kỷ XVII lãnh thổ Đàng Trong được mở rộng từ Nam Quảng Bình đến Nam Bộ ngày nay.

-       Địa phương: chia làm 12 dinh, nơi đóng phủ chúa (Phú Xuân) là Chính dinh, do chúa Nguyễn trực tiếp cai quản.Mỗi dinh có 2 hay 3 ty trông coi. Thế kỷ XVII, Phú Xuân (Huế) là trung tâm của Đàng Trong.

-       Dưới dinh là phủ, huyện, tổng, xã.

-       Quân đội là quân thường trực, tuyển theo nghĩa vụ, trang bị vũ khí đầy đủ.

-       Giữa thế kỷ XVII tổ chức các kỳ thi

-       Tuyển chọn quan lại bằng nhiều cách: theo dòng dõi, đề cử, học hành.

-       1744 chúa Nguyễn Phúc Khoát xưng vương, thành lập chính quyền trung ương. Song đến cuối XVIII vẫn chưa hoàn chỉnh.

-       Sự chia cắt đất nước làm cản trở sự phát triển kinh tế.