Gà là một loài vật nuôi gắn bó với đời sống của người Việt Nam, đem lại nhiều lợi ích cho con người, không chỉ về vật chất mà cả về mặt tinh thần. Một loài vật thân thuộc hiện hữu trong bức tranh làng quê.

Gà là loài gia cầm được nuôi rất phổ biến. Gà có cánh tròn, ngắn, toàn thân phủ lớp lông mao bóng như bôi mỡ, cái đầu bé và cổ dài từ 10cm đến 12 cm. Gà có đôi mắt không tinh, thường không nhìn thấy gì vào buổi đêm. Để thích nghi với việc đào xới tìm mồi, gà có đôi chân sần sùi, móng cùn và cứng phủ những vẩy sừng màu vàng nhạt có cựa ở chân và một cái mỏ vàng khỏe khoắn, để mổ con mồi.

Theo các nghiên cứu, tổ tiên của chúng là gà rừng, theo sự thuần hóa của con người, dần dần chúng mất khả năng bay lượn, đa số chúng sử dụng chân để di chuyển trên mặt đất, đi lại và tìm mồi. Gà cũng có con trống, con mái. Gà trống có cái mào màu đỏ tươi oai vệ, bộ lông óng mượt, chân có cựa sắc nhọn thu hút sự chú ý của con cái.

Những con gà trống còn được coi là đồng hồ báo thức sống, mỗi lần chúng cất tiếng gáy lại là một lần chuyển canh giờ, sự báo hiệu của ngày mới sắp bắt đầu. Còn gà mái, không có cái mào đỏ tươi rực rỡ như gà trống, bộ lông cũng không sặc sỡ, thường chỉ một màu. Vai trò chính của những con gà mái là sinh sản và nuôi con. Chúng thực hiện thiên chức làm mẹ của mình, thường ấp trứng và những con gà con được sinh ra.

Gà mái đẻ một lứa từ 10 đến 20 trứng. Đa số những con gà mái đẻ thường kêu cục tác cục tác, ta lại nhớ đến câu “con gà cục tác lá chanh”. Gà con nở, đón chào một cuộc sống mới bên ngoài vỏ trứng, chúng như những cục bông màu vàng nhỏ xinh vây quanh gà mẹ, sung túc đủ đầy. Thức ăn của gà thường là thóc hay cám, nhưng chúng vẫn thường đào xới đất để tìm những hạt sỏi, cát hay những con giun đất. Đào xới đất vừa giúp chúng tìm kiếm thức ăn vừa làm tăng độ khỏe của bộ móng và giúp gà mẹ dạy gà con khi mới nở.

Gà là một loài động vật có ích, đem lại nhiều lợi ích cho con người, cả về kinh tế lẫn sức khỏe. Trứng gà là nguồn thực phẩm lớn, cung cấp protein cho con người. Từ quả trứng gà có thế chế biến theo nhiều cách khác nhau, như chiên trứng, luộc trứng,... Mỗi ngày chúng ta có thể ăn 1-2 quả trứng để đảm bảo hàm lượng protein và phòng tránh một số bệnh. Ngoài ra, thực tế trứng còn góp mặt trong việc làm bánh và được dùng trong chế độ ăn giảm cân. Thịt gà cũng là một trong những thực phẩm hằng ngày, cung cấp protein cho cơ thể. Ngoài cung cấp nguồn thực phẩm trong đời sống hằng ngày, thì gà đáp ứng một số công việc trong đời sống hằng ngày như sử dụng lông gà làm chổi, làm quạt, sử dụng phân gà làm phân bón cho cây cối...

Không chỉ chiếm vai trò quan trọng trong nền kinh tế nông nghiệp của nước ta, mà con gà còn chiếm vị trí quan trọng trong đời sống văn hóa tinh thần. Gà đã đi vào tín ngưỡng của người dân Việt Nam. Tên khác của chúng là “Dậu”. Có năm “Đinh Dậu” cũng là tên gọi phổ biến để gọi năm đối với con người Việt Nam.

Gà còn đi vào những bức tranh Đông Hồ đậm tính truyền thống dân tộc qua nét vẽ của những người nghệ sĩ tài ba. Gà còn là món ăn không thể thiếu, luôn được đặt ở giữa mâm trong những ngày giỗ, cúng bái tổ tiên hay mâm cỗ ngày Tết cổ truyền. Gà còn đi vào lời ru, những lời ca dao từ xa xưa, những câu răn dạy con người ta về cách sống tốt đẹp: “Khôn ngoan đối đáp người ngoài / Gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau”.

Gà là loài vật nuôi quan trọng trong đời sống, gắn bó thân thiết với con người và là một trong những nét truyền thống đẹp của Việt Nam biểu tượng cho những ước mơ cơm áo đủ đầy.

Hàng ngàn năm nay, con trâu không chỉ gắn bó với đời sống vật chất mà còn gắn bó với đời sống tinh thần của người nông dân Việt Nam, với họ, con trâu là “đầu cơ nghiệp”. Hình ảnh của nó đã trở thành tượng trưng cho người nông dân và đồng quê Việt Nam. Đã có rất nhiều bưu ảnh, tranh ảnh, tác phẩm điêu khắc,… các bài văn, bài thơ nói về nó với những tình cảm tốt đẹp nhất. Cho nên khi thuyết minh về con vật nuôi trong nhà chúng ta không thể không nói đến chú trâu thân thiết, dù rằng trong thực tế hiện nay có biết bao nhiêu máy móc cơ khí hoá song vẫn không thể thay thế hết được sức lao động của con vật quen thuộc này.

Trâu Việt Nam có nguồn gốc từ trâu rừng thuần hoá; chúng có cặp sừng chắc khoẻ, đôi mắt đen láy, chiếc mũi “khổng lồ” và đôi tai luôn phe phẩy rất đáng yêu. Đặc biệt, loài trâu chỉ có hàm trên. Cấu tạo đặc biệt này gắn với câu chuyện cổ tích xưa về trí khôn của con người. Chỉ vì thấy hổ thua người mà trâu ta cười lăn cười lộn, va vào đá đến nỗị vỡ cả hàm dưới. Truyện xưa đã lí giải các hiện tượng một cách rất hợp lí và thú vị. Một vết hằn trên lông hổ, một cái hàm trâu bị khuyết đã đưa các con vật vào văn học dân gian, vào đời sống của người dân với ý nghĩa sâu sắc.

Trâu Việt Nam rất khoẻ, chúng có bộ lông đen xám, đôi khi cũng gặp màu lông trắng. Thân hình chúng vạm vỡ, bụng to, mông dốc. Chiếc đuôi nhổ luôn ve vẩy như muốn “làm điệu”, nhưng thực ra chúng xua đuổi côn trùng, ruồi muỗi. Trâu có bốn chân vững chãi với những cơ bắp “nổi cuồn cuộn”. Chân có móng sắc vừa tạo bước đi vững vàng lại vừa để tự vệ. Bốn chân to chắc, và cặp sừng cong cong, nhọn hoắt đã khiến các con vật khác dù to khoẻ đến đầu cũng gờm trâu.

Thức ăn chủ yếu của chúng là cỏ và rơm rạ, lá mía, lá ngô,… Mùa đồng, khi thức ăn khan hiếm trâu ăn rơm rạ phơi khô. Làm thì khoẻ mà ăn thì dễ, trông nom cũng đơn giản, hỏi làm sao chúng không được người nông dân yêu quý cơ chứ? Tình cảm của họ đối với chúng cũng nặng tình nặng nghĩa hơn hẳn các loài vật khác. Trong văn thơ chúng được gọi “trâu ơi” rất trìu mến, lại còn hứa hẹn rất tình cảm:

Bao giờ câỵ lúa còn bông,

Thì còn ngọn cỏ ngoài đồng trâu ăn.

Là loài động vật nhai lại nên khi được ăn chúng đánh chén rất nhiều, khi rỗi rãi, nhàn hạ lại nằm nhai lại ngon lành. Chính vì thế lúc nào nhìn thấy trâu là thấy bỏm bẻm nhai như bà già ăn trầu vậy.

Nuôi trâu rất có lợi, chúng được nuôi chủ yếu để kéo cày, một ngày chúng có thể cày từ ba đến bốn sào ruộng. Ớ vùng sâu vùng xa, trâu còn dùng làm phương tiện chuyên chỏ đắc lực nữa. Trâu kéo xe chở những thứ vật dụng, trâu kéo gỗ từ trong rừng sâu. Ngoài ra, trâu còn là nguồn thực phẩm giàu chất dinh dưỡng. Nó cung cấp cho ta thịt và sữa. Thịt trâu là một đặc sản giàu đạm lại có hương vị đặc trưng riêng. Sữa trâu là một nguyên liệu quan trọng để tạo ra nhiều loại thực phẩm có giá trị như sữa chua, kem, bánh, kẹo. Da, sừng của nó được dùng chế tao đồ mĩ nghệ, đồ dùng,… Ngay cả chất thải ra của nó cũng dùng để cung cấp chất bón cho cây trồng. Hẳn chúng ta còn chưa quên hình ảnh của chú trâu vàng trong Seagame 22 đã làm bao nhiêu bạn bè quốc tế ngạc nhiên và yêu quý chú trâu ngộ nghĩnh, đáng yêu. Cũng không thể không nói đến trâu ta còn gắn bó với yếu tố tâm linh. Người ta nói đến tuổi sửa như nói đến người có khả năng tự lập, sự chịu thương chịu khó, lam lũ làm ăn. Bà tôi cứ nói nhà nào không có ai tuổi Sửu thì chả có người làm ăn. Có lẽ vì thế bà rất quý bác dâu tôi, bác tôi làm gì bà cũng vừa ý và cứ khen với mọi người: “Nó tuổi con trâu nên tay nem tay chạo, chả gì không đến tay”.