Độc quyền là thuật ngữ trong kinh tế học chỉ về trạng thái thị trường chỉ có duy nhất một người bán và sản xuất ra sản phẩm không có sản phẩm thay thế gần gũi. Trong tiếng Anh monopoly có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp monos và polein
Độc quyền hạn chế thương mại tự do và ngăn thị trường thiết lập giá. Điều đó tạo ra bốn tác dụng phụ sau:
- Vì độc quyền là nhà cung cấp duy nhất nên họ có thể đặt bất kỳ giá nào họ muốn. Đó gọi là ấn định giá. Họ có thể làm điều này bất kể nhu cầu người dùng vì họ biết người tiêu dùng không có lựa chọn nào khác. Điều này đặc biệt đúng khi nhu cầu không đổi đối với hàng hóa và dịch vụ. Đó là khi mọi người không có nhiều sự lựa chọn . Xăng là một ví dụ. Một số lái xe có thể chuyển sang phương tiện giao thông đại chúng hoặc xe đạp, nhưng hầu hết không thể.
- Độc quyền không chỉ vừa có thể tăng giá mà lại vừa có thể cung cấp các sản phẩm kém hơn. Điều đó đã xảy ra ở một số khu vực đô thị, nơi các cửa hàng tạp hóa biết cư dân nghèo có ít lựa chọn thay thế.
- Độc quyền khiến doanh nghiệp mất mọi động lực để đổi mới hoặc cung cấp các sản phẩm "mới và cải tiến". Một nghiên cứu năm 2017 của Cục nghiên cứu kinh tế quốc gia cho thấy các doanh nghiệp Hoa Kỳ đã đầu tư ít hơn dự kiến kể từ năm 2000 do sự cạnh tranh giảm sút. Điều đó đúng với các công ty cáp cho đến khi các ăng-ten đĩa vệ tinh và dịch vụ phát trực tuyến phá vỡ sự nắm giữ của họ trên thị trường.
- Độc quyền tạo ra lạm phát. Vì họ có thể đặt bất kỳ giá nào họ muốn, họ sẽ tăng chi phí cho người tiêu dùng. Nó được gọi là lạm phát do chi phí đẩy. Một ví dụ điển hình về cách thức hoạt động của nó là Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ. 12 quốc gia xuất khẩu dầu trong OPEC hiện kiểm soát giá 46% lượng dầu sản xuất trên thế giới.