Trong những chặng đường dài và trải qua nhiều biến cố lịch sử, kể cả sau sự kiện Liên Xô sụp đổ năm 1991, mối quan hệ tốt đẹp Việt – Xô, Việt – Nga luôn được Đảng ta coi trọng và được hai nước vun đắp. Trong chiều dài lịch sử ấy, số lượng lớn cán bộ, học sinh, sinh viên các thế hệ của Việt Nam đã được bồi dưỡng, đào tạo trên đất nước Liên Xô anh em. Đây là nguồn nhân lực quý giá của cách mạng Việt Nam, đặc biệt là số nhân lực được bổ sung sau này đã đóng góp vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa.

Từ những năm trong chiến tranh, Liên Xô đã đào tạo cho Việt Nam rất nhiều cán bộ kỹ thuật ở các chuyên ngành khác nhau, đến nay Nga vẫn luôn là một trong những nơi đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cho Việt Nam. Song điều biết ơn và cảm phục nhất là trong lúc chúng ta còn đang đương đầu với thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, Liên Xô đã tiếp nhận đào tạo sinh viên, thực tập sinh, nghiên cứu sinh để chuẩn bị nguồn nhân lực trí thức cho Việt Nam trong tương lai xây dựng chủ nghĩa xã hội. Mặc dù lúc này để thực hiện nhiệm vụ quốc tế, đất nước Liên Xô dù còn muôn vàn khó khăn vẫn tự nguyện “nhường cơm sẻ áo”, họ sẵn sàng vì các dân tộc hướng tới mục tiêu cao đẹp của chủ nghĩa xã hội.

Từ năm 1953, Chính phủ Liên Xô tiếp nhận thêm 155 lưu học sinh Việt Nam, cùng với số lượng ít trước đó khi chưa có hiệp định hợp tác đào tạo (2), cho đến những năm sau đó và hiện nay Nga luôn giúp đỡ chúng ta đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Số lượng các giáo sư, tiến sĩ, công nhân kỹ thuật được đào tạo từ Liên Xô trở về đã góp công sức to lớn trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Cùng với việc hỗ trợ các máy móc, thiết bị, các khoản tín dụng dài hạn và viện trợ không hoàn lại để xây dựng, phát triển kinh tế, Chính phủ Liên Xô còn giúp Việt Nam phát triển ngành giáo dục, đào tạo. Từ năm 1955 và nhiều năm sau đó, các hiệp định về hợp tác, trao đổi trên các lĩnh vực khoa học kỹ thuật và đào tạo giữa Việt Nam và Liên Xô đã được ký kết và thường xuyên được bổ sung. Theo hướng đó, Liên Xô đã giúp Việt Nam xây dựng mới một số trường đại học như: trường Đại học Bách khoa Hà Nội, trường Đại học Nông nghiệp I, đồng thời hỗ trợ tu sửa, nâng cấp, xây dựng mới một số trường dạy nghề khác. Đến đầu những năm 70 đã có trên 7.000 nam, nữ thanh niên Việt Nam được đưa sang học tập và công tác tại Liên Xô. (3) 

Các thầy cô dưới mái trường Liên Xô đã nuôi nấng vun đắp cho Việt Nam những mầm xanh tương lai để khi trở về họ hiến dâng cho đất nước những mùa xuân thay áo mới. Bom đạn có thể hủy diệt cả những mầm non, hủy diệt những cánh rừng Trường Sơn bạt ngàn, nhưng những hạt mầm được gieo trên đất nước Liên Xô thuở ấy đã trở thành những trái ngọt hồng tươi cho cách mạng. Những học sinh năm xưa của đất nước Liên Xô đã trở thành những chiến sỹ cách mạng kiên trung, nhiều đồng chí giữ vai trò quan trọng của trung ương, của các tỉnh thành, trong lực lượng vũ trang hay các giáo sư, tiến sĩ...là nguồn cán bộ chất lượng cao góp phần quan trọng đối với sự thắng lợi trong sự nghiệp cách mạng của Đảng và Nhân dân ta. Sự giúp đỡ của Liên Xô trong công cuộc xây dựng đất nước Việt Nam thật vô cùng to lớn, thiêng liêng với một tình cảm quốc tế cao cả, vô tư, trong sáng, thể hiện tinh thần sẻ chia và quan tâm to lớn của Liên Xô (ngày nay là Nga) tới sự nghiệp cách mạng của Việt Nam.

Trong xu thế của toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, Nga vẫn giúp đỡ Việt Nam tăng cường đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, trong đó có công nghệ sinh học, công nghệ vật liệu mới, công nghệ vũ trụ, công nghệ năng lượng, lĩnh vực y- dược, nghiên cứu khoa học biển và thiết kế tàu thủy. Đặc biệt, phía Nga lưu ý giúp đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển khoa học công nghệ hạt nhân tại Việt Nam. Phía Nga cũng tăng cường số lượng diện học bổng, tạo điều kiện thuận lợi cho du học sinh Việt Nam. Từ năm 1991, sau khi Liên Xô tan rã, việc đào tạo cán bộ Việt Nam vẫn được Liên Bang Nga – quốc gia kế tục Liên Xô duy trì trên một cơ sở mới. Bên cạnh kênh hợp tác đào tạo chính thức giữa hai chính phủ, trên phương diện giáo dục còn nhiều hình thức hợp tác đào tạo đa dạng giữa các trường, bộ, ngành hai nước: Ví dụ: Đại học Tổng hợp Công nghệ Kỹ thuật Quốc gia Voronezh, tại trường có những ngành sinh viên Việt Nam theo học: thực phẩm nguồn gốc động vật, công nghệ sinh học, quản lý khách sạn. Trường Công nghệ thực phẩm Moscow, trường đã đào tạo nhiều khoá sinh viên học ngành công nghệ sữa thuộc diện học bổng Vinamilk. Trường Đại học Trắc địa - Bản đồ Moscow, trường có các ngành: Trắc địa và viễn thám, trắc địa ứng dụng, quản lý đất đai và địa chính. Trường Đại học hàng không Moscow, sinh viên Việt Nam theo học các khoa: khoa trực trăng, khoa động cơ, khoa điều khiển, khoa hàng không vũ trụ, khoa thiết bị điện tử, với số lượng sinh viên và nghiên cứu sinh hằng năm khá lớn …