Lão Hạc là một người nông dân nghèo, vợ mất sớm. Lão chỉ có một đứa con trai nhưng vì hoàn cảnh nghèo khó, Lão Hạc không đủ tiền để lo cho đứa con việc cưới xin. Không lấy được vợ, người con trai quẫn trí bỏ làng đi làm đồn điền cao su, với một ước muốn viển vông ” tiền trăm thì mới về”. Trước khi đi người con trai đã đưa cho Lão Hạc vài đồng bạc và một con chó làm kỉ niệm. Người cha mất con, ngày đêm mong nhớ về con, lão coi con chó của con tặng như là người con của mình, lão yêu thương, quý mến con chó, đặt tên cho nó cái tên gần gũi ” Cậu Vàng”. Lão Hạc thường đi bày tỏ tâm sự với ông Giáo- người hàng xóm thân cận.

Trước mặt ông Giáo, lão Hạc luôn nhắc đến người con trai của mình và lão đang băn khoăn, phân vân việc bán cậu Vàng với ông Giáo, đã bao lần nói đến việc bán chó nhưng lão chỉ nói để đó thôi khiến ông Giáo cũng cảm thấy nhàm chán. Nhưng Lão Hạc đã ốm một trận kéo dài, mất mùa, đói kém thường xuyên khiến lão gầy rạc đi, việc trong làng không còn thuê Lão Hạc làm nữa. Cuối cùng lão Hạc cũng quyết định bán cậu Vàng. Hôm sau, lão Hạc chạy sang nhà ông Giáo với tâm trạng đau đớn, dằn vặt. Lão kể cho ông Giáo nghe việc bán chó, lão cố tỏ ra vui vẻ, nhưng lão cười như mếu, đôi mắt ầng ậc nước. Lúc này ông Giáo không còn thương tiếc mấy quyển sách mà ông yêu quý, quyết giữ để lưu lại những kỉ niệm trong thời cắp sách nhưng cuối cùng ông giáo cũng bán đi. Mặt lão Hạc co rúm lại, những vết nhăn xô vào nhau ép cho nước mắt chảy ra. Lão hu hu khóc, lão kể cho ông giáo việc thằng Binh Tư bắt cậu vàng. Trong liên tưởng của Lão, khi cậu Vàng bị bắt, cậu đã nhìn lão Hạc bằng con mắt như trách móc, giận giữ. Ông giáo cũng thương xót, động viên lão Hạc và nói với lão là giết cậu Vàng là thay kiếp cho nó, lão Hạc là người có nhiều kinh nghiệm sống nên lão hiểu và nhận ra việc đổi kiếp. Mấy hôm sau, lão lại sang nhà ông giáo gửi tiền và nhờ ông giáo trông nom hộ mấy sào vườn cho đứa con trai. Lão đưa cho ông giáo số tiền để làm ma chay cho lão, không muốn làm phiền đến hàng xóm. Lão chấp nhận cuộc sống nghèo khổ để bảo toàn căn nhà, mảnh vườn số tiền cho con. Hôm thì lão ăn quả chuối, củ khoai, hôm thì lão ăn củ ráy, sung lược, kiếm được gì thì lão ăn lấy và từ chối sự giúp đỡ của ông giáo. Đi vào bế tắc, lão đã chọn cái chết. Lão sang nhà Binh Tư xin bả chó. Ông giáo nghe Binh Tư kể việc ấy, ông giáo rất buồn và nghĩ” cuộc đời ngày một thêm đáng buồn”, ông giáo không còn tin tưởng những phẩm chất tốt đẹp của lão, nhưng qua cái chết của Lão Hạc, ông giáo và Binh Tư mới hiểu ra, lão Hạc đã chết thật kinh hoàng bằng cách ăn bả chó, người lão giật mạnh, hai mắt long sòng sọc, quần áo xộc xệch,, đầu tóc rũ rượi, xùi bọt mép.Lão Hạc đã chết để bảo toàn được tương lai cho đứa con của mình, ông giáo thương xót và tự hứa với lòng mình sẽ quyết giữ mảnh vườn lão Hạc gửi đợi con trai lão Hạc về mà trao lại cho hắn.