"Ký not kí"
Ký sự có cốt truyện hoàn chỉnh hoặc tương đối hoàn chỉnh, cũng là loại thể có yếu tố trữ tình và chính luận, nhưng khuynh hướng của tác giả được toát ra từ tình thế và hành động. ... Ký sự là bức tranh toàn cảnh trong đó sự việc và con người đan chéo, những gương mặt của nhân vật không thật rõ nét.

Ký sự có cốt truyện hoàn chỉnh hoặc tương đối hoàn chỉnh, cũng là loại thể có yếu tố trữ tình và chính luận, nhưng khuynh hướng của tác giả được toát ra từ tình thế và hành động

1. Phóng sự.

Phóng sự là loại kí ghi chép kịp thời một vấn đề có ý nghĩa thời sự với một địa phương hay toàn xã hội. Phóng sự được sáng tác nhằm đáp ứng nhu cầu nhận thức của công chúng về một vấn đề, một hiện tượng xã hội nào đó. Phóng sự rất xác thực trong việc ghi chép, phản ánh sự việc và chi tiết đời sống đang diễn ra hay vừa kết thúc nhưng có khuynh hướng rõ rệt trong việc nêu bật thực chất và xu thế vận động, phát triển của vấn đề. Để trình bày một cách trung thực, khách quan diễn biến của câu chuyện, sự việc, đồng thời nêu bật một kết luận, đề xuất những vấn đề xã hội nhất định, người viết phóng sự thường sử dụng những biện pháp nghiệp vụ báo chí như điều tra, phỏng vấn ghi chép tại chỗ, các phương tiện ghi âm, ghi hình, … Sự phân biệt phóng sự báo chí hay phóng sự văn học tùy thuộc ở mức độ sử dụng một số phương tiện biểu đạt của văn học như các biện pháp tu từ, ngôn ngữ giàu hình ảnh, hướng vào thế giới nội tâm của nhân vật, …

Trong phóng sự Cơm thầy cơm cô, Vũ Trọng Phụng lại dõi theo cuộc hành hương của những đoàn nông dân rách rưới, lam lũ, bị xua đuổi khỏi làng quê bởi đủ thứ tai hoạ: nạn bão lụt, hạn hán, nạn sưu cao thuế nặng, nạn quan lại cường hào, nạn đình đám xôi thịt, … chẳng quản mưa nắng, đói khát, đến bước về thành phố – vùng ánh sáng rực rỡ đêm đêm vẫn hiện lên ở phía chân trời – mong tìm được công ăn việc làm và miếng cơm manh áo ở chốn “thiên đường” ấy; để rồi tự biến mình thành món: “hàng tươi sống” rẻ mạt, phải nằm ngồi trên những cống rãnh, rác rưởi sặc mùi cá thối, mùi phân, nước tiểu, đờm dãi, mùi bùn và rêu lưu niên. Thành phố vẫy gọi họ đến với nó chỉ để “chết đói một lấn thứ hai sau khi bỏ cửa bỏ nhà. Nó đã làm cho bọn trẻ đực vào Hoả Lò với một bọn trẻ cái làm nghề mãi dâm”.

Phóng sự nổi bật bằng những sự thật xác thực, dồi dào và nóng hổi. Nội dung chủ yếu của phóng sự lại thiên về vấn đề người viết muốn đề xuất và giải quyết.

2. Kí sự.

Thể kí ghi chép một câu chuyện, một sự kiện tương đối hoàn chỉnh, có quy mô gần với truyện ngắn hoặc truyện vừa. Kí sự sử dụng nhiều biện pháp và phương tiện biểu đạt nghệ thuật để ghi lại xác thực những diễn biến khách quan của cuộc sống và con người thông qua bức tranh toàn cảnh của sự kiện, trong đó sự việc và con người đan chéo vào nhau. Kí sự thiên về phản ánh sự kiện, sự việc hơn là phản ánh con người. Tính cách và tâm hồn những người trong cuộc cũng có khi hiện lên khá rõ nét nhưng đó chỉ là cách kí sự ghi việc, gây ấn tượng về sự việc.

Các tác phẩm thường được nhắc đến như Thượng kinh kí sự của Lê Hữu Trác, Trận Phố Ràng của Trần Đăng, Kí sự Cao Lạng của Nguyễn Huy Tưởng, Họ sống và chiến đấu; Tháng ba Tây Nguyên của Nguyễn Khải; Miền đất lửa của Nguyễn Sinh và Vũ Kì Lân; trong Kí sự của Bùi Hiển, …

Kí sự ghi chép khá hoàn chỉnh một sự kiện, một phong trào, một giai đoạn. Kí sự là bức tranh toàn cảnh, trong đó sự việc và con người đan chéo với nhau nhưng gương mặt của nhân vật không thật rõ nét.

Kí sự khá gần gũi với phóng sự vì nó chú trọng đến việc, ít yếu tố trữ tình. Kí sự ghi chép khá hoàn chỉnh một sự kiện, một phong trào, một giai đoạn,… gần với truyện ngắn, ít hư cấu.

3. Hồi kí.

Đặc điểm nổi bật của hồi kí là ở chỗ chủ thể trần thuật phải là người trong cuộc, người đã sống, đã trải nghiệm và là nhân vật chính. Hồi kí có thể viềt về một giai đoạn quan trọng của đời người, hoặc viết về một giai đoạn lịch sử quan trọng của dân tộc như Nhớ lại và suy nghĩ của Giucốp, Những năm tháng không thể nào quên của Võ Nguyên Giáp. Nhưng hồi kí cũng có thể là những chuyện đời tư, cá nhân, thường là của những người có phần nào nổi tiếng. Trong hồi kí, tính xác thực cũng là một tiêu chuẩn quan trọng.

Hồi kí với đặc điểm là chủ thể trần thuật phải là người trong cuộc, kể lại những sự việc trong quá khứ. Hồi kí có thể nặng về người hay việc, có thể theo dạng cấu trúc – cốt truyện hoặc dạng kết cấu – liên tưởng. Ghi lại những sự việc đã xảy ra qua hồi tưởng. Đó có thể là câu chuyện mà người viết đã tham gia, chứng kiến hoặc được nghệ thuật lại một cách tường tận và gắn liền với kỉ niệm của người viết hoặc kể.

Hồi kí đòi hỏi phải tôn trọng tính chân thực của câu chuyện và có sự khái quát cao