Câu chuyện của Thạch Sanh đã cho ta nhiều suy ngẫm. Vốn xuất thân từ gia đình nghèo nên Thạch Sanh có cuộc sống và số phận đời gần gũi với nhân dân lao động. Chàng có tài năng xuất chúng và phẩm chất tốt đẹp được trời phú để chiến đấu với lũ quái vật bảo vệ dân lành với lòng dũng cảm. Lần thứ nhất bị lừa nộp mạng cho chằn tinh thay Lý Thông, Thạch Sanh đã anh dũng chiến đấu giết chết con yêu tinh quấy nhiễu dân làng. Lần thứ hai chàng giết đại bàng cứu công chúa nhưng lại bị Lý Thông lấy đá lấp hang và đổ oan cho chàng. Sau đó vì tiếng đàn ngân nga giúp chàng giải oan và ngăn được vó ngựa xăm lăng của các nước láng giềng. Sự nhân đạo của Thạch Sanh được thể hiện trong việc chàng khoan dung trước tội ác của Lý Thông. Sự yêu chuộng hòa bình dân tộc được thể hiện qua tiếng đàn du dương và niêu cơm thần kì trước những kẻ nhăm nhe xâm lược. Thạch Sanh là một con người tưởng tượng của nhân dân thể hiện niềm tin, mơ ước về đạo đức,công lí ở hiền gặp lành, ác giả ác báo, và một xã hội lí tưởng nhân đạo yêu hòa bình của con người Việt Nam.