Với kiến trúc đồ sộ, nguy nga, lộng lẫy, những pho tượng uy nghi, trang nghiêm cùng cảnh quan hùng vĩ, núi gối đầu sông, mây vờn đỉnh núi, Khu tâm linh núi chùa Bái Đính (Ninh Bình) được biết đến như một bức tranh hòa quyện giữa sắc màu thiên nhiên tươi mới pha chút cổ điển, tâm linh.

Nằm ẩn mình trên núi Bái Đính, cách thành phố Ninh Bình 12km, Khu tâm linh núi chùa Bái Đính nằm trong Quần thể danh thắng Tràng An là ngôi chùa lớn nhất Việt Nam và có lịch sử hình thành khá lâu đời. Đây cũng là một danh thắng tâm linh vô cùng nổi tiếng và lớn nhất vùng Đông Nam Á với khuôn viên chùa rộng 539 ha cùng bề dày lịch sử hơn 1.000 năm tuổi gắn liền với vùng đất của nhiều triều đại phong kiến như Đinh, Tiền Lê, Lý.

Chùa Bái Đính cổ tọa lạc trên một ngọn núi cao 187m, đây là nơi mà Quốc sư Nguyễn Minh Không thời nhà Lý tu Phật và hành lễ. Ông đã phát hiện ra nơi tiên cảnh, núi lại hướng về phía Tây như chầu về đất Phật, rừng núi mênh mông với muôn vàn cây thuốc quý. Sau đó, ông đã dừng lại để tu hành và biến nơi đây thành “vườn sinh dược” (vườn thuốc quý) để cứu sinh độ thế cho muôn dân. Ông đã trực tiếp bốc thuốc chữa bệnh cho chúng sinh và chữa bệnh hóa hổ cho vua Lý Thần Tông bằng những loại thuốc quý có sẵn ở đây và một số loại được ông đưa từ nơi khác về trồng.

Sau khi chữa khỏi bệnh cho vua, ông được phong chức cao nhưng đã từ chối rồi xin vua về ngọn núi đã tìm ra cây thuốc để xây chùa thờ Phật nhằm tạ ơn trời Phật. Và ngôi chùa Bái Đính được xây dựng từ đó theo lối kiến trúc chùa động khá phổ biến ở Ninh Bình. Toàn bộ các ban thờ Phật, thờ Mẫu của chùa được đặt giữa lòng những ngôi chùa là các hang đá, điều đó đã làm tăng thêm không khí linh thiêng và huyền bí nơi cửa thiền.

Trải qua bao nhiêu thế kỷ, ngôi chùa vẫn còn đó, như một minh chứng cho sự tồn tại bền bỉ của Đạo Phật trong đời sống tâm linh của người Việt. Các hạng mục chính của chùa gồm: động thờ Phật, động thờ Mẫu, điện thời Đức Thánh Nguyễn Minh Không và điện thờ Đức Thánh Cao Sơn. Năm 1997, Bái Đính cổ tự được công nhận là di tích lịch sử – văn hóa – cách mạng cấp quốc gia với nhiều chi tiết kiến trúc và cổ vật mang dấu ấn đậm nét của thời Lý.

Với những đặc điểm kiến trúc vô cùng độc đáo như vậy, chùa Bái Đính cổ đã được Nhà nước công nhận là di tích lịch sử văn hóa, cách mạng cấp quốc gia (năm 1997); Chùa tân Bái Đính đã được sách Kỷ lục Việt Nam và sách Kỷ lục Châu Á công nhận 9 kỷ lục: Tượng Phật bằng đồng dát vàng lớn nhất châu Á; tượng Phật Di Lặc bằng đồng lớn nhất Đông Nam Á; chuông đồng lớn nhất Việt Nam; Bảo Tháp cao nhất châu Á; khu chùa rộng nhất Việt Nam; khu chùa có hành lang La Hán dài nhất châu Á; khu chùa có nhiều tượng La Hán nhất Việt Nam; khu chùa có giếng ngọc lớn nhất Việt Nam; khu chùa có nhiều cây bồ đề nhất Việt Nam.

Với những nét độc đáo, nổi bật đó đã góp phần tạo nên một quần thể chùa Bái Đính uy nghi, lẫm liệt, đa màu sắc. Hòa trộn thành nơi hội tụ của linh khí núi sông, của tâm linh dân tộc và của nhân kiệt xuất chúng. Chính vì vậy, Bái Đính không đơn thuần là một điểm du lịch tâm linh mà còn là niềm tự hào của cả dân tộc Việt Nam. Nơi đây không những là nơi diễn ra nhiều sự kiện văn hóa, chính trị quan trọng của đất nước mà từ lâu đã trở thành một điểm đến nổi tiếng thu hút hàng ngàn khách du lịch tới thăm, chiêm ngưỡng. Ngay cả khi đang xây dựng, chùa Bái Đính vẫn thu hút rất đông du khách về thăm quan.

Hàng năm mỗi khi lễ hội chùa Bái Đính được tổ chức đã thu hút được đông đảo lượng du khách khắp trên mọi miền Tổ quốc và cả du khách nước ngoài tham gia. Bởi đến với lễ hội chùa Bái Đính, du khách còn cảm nhận được tình yêu thiên nhiên trong ngày hội lịch sử để từ đó hướng về quá khứ dựng nước đầy anh hùng, bất khuất của dân tộc. Qua đó, đã hình thành trong mỗi con người những tâm lý, tiềm thức kỳ vọng, mong muốn vươn lên hướng tới điều tốt đẹp, hướng thiện.

Phải công nhận rằng, thiên nhiên tạo hóa đã thật ưu ái ban tặng cho con người và vùng đất Ninh Bình những phong cảnh sơn thủy kỳ thú vô cùng độc đáo, thu hút. Từ đây, phần nào đã tạo lên một Bái Đính đầy màu sắc cổ kính, linh thiêng, xứng đáng là viên ngọc quý, nơi hội tụ tinh hoa đất trời, nơi du lịch tâm linh ý nghĩa, thể hiện sự thành kính của con người với thần Phật nhưng vẫn đậm đà giá trị lịch sử dân tộc.