Viết về Bác là một đề tài lớn trong văn học Việt Nam và đã có nhiều tác giả, tác phẩm đã thành công. Minh Huệ và bài thơ Đêm nay Bác không ngủ là một trong những thành công đó.
Bài thơ viết về một đêm không ngủ của Bác khi Người trực tiếp tham gia chỉ huy chiến dịch Biên giới năm 1950. Ở cương vị một lãnh tụ, chắc hẳn đã có nhiều đêm Bác không ngủ và thường là vì lo nỗi nước nhà. Nhưng ở bài thơ này, tác giả không đề cập đến điều lớn lao đó. Chỉ là một việc nhỏ, một việc mà mới nhìn thấy nó hết sức bình thường: thức để đốt lửa, dém chăn lo cho các anh đội viên ngủ trong một đêm mùa rét. Nhưng đằng sau cử chỉ, việc làm giản dị ấy là tấm lòng yêu thương vô bờ bến, là sự lo lắng của một vị cha già cho các con mình. Bởi thế dưới ánh lửa hồng bóng Bác hiện thật đẹp.
Bóng Bác cao lồng lộng
Âm hơn ngọn lửa hồng
Bác chính là người đốt lửa để sưởi ấm giấc ngủ cho các anh, có lẽ Bác cảm nhận được cái lạnh lúc ấy như thế nào? Bác đi dém chăn cho từng người:
Rồi Bác đi dém chăn
Từng người từng người một
Sợ cháu mình giật thót
Bác nhón chân nhẹ nhàng
Tình thương và cử chỉ ấy chỉ có ở những người cha, người mẹ đối với con cái thôi. Bác chăm lo giấc ngủ cho các anh bộ đội đến mức sợ cháu mình giật thót nên phải nhón chân nhẹ nhàng. Tình thương yêu đó còn ấm hơn cả ngọn lửa hồng đang bập bùng cháy. .
Ngồi đây mà nghĩ đến lúc này đoàn dân công đang ngủ ngoài rừng, Bác cảm thấy xót xa vô hạn. Giữa rừng mênh mông ấy chỉ có lá cây thay cho chiếu để nằm và lấy áo làm chăn, trong khi bên ngoài mưa cứ rơi rả rích, lòng Bác day dứt không yên. Như để chia sẻ nỗi vất vả, thiếu thốn của đoàn dân công, Bác thức mà lòng bồn chồn không yên.
Trời thì mưa lâm thâm
Làm sao cho khỏi ướt!
Càng thương càng nóng ruột
Mong trời sáng mau mau
Tình thương của Bác đã dành cho mọi người là thế đấy! Bác đã thức suốt đêm trong một đêm mưa giá lạnh để chăm sóc, để lo lắng vì người khác. Tấm lòng của Bác thật bao la, tình thương của Bác thật mênh mông sâu thẳm:
Bác ơi tim Bác mênh mông thể
Ôm cả non sông, mọi kiếp người.
(Tố Hữu, Theo chân Bác)
– Thấy được cử chỉ việc làm của Bác trong đêm, anh đội viên đã khẩn khoản mới Bác đi ngủ ba lần vì Bác vẫn phải giữ gìn sức khoẻ, cần dưỡng sức để ngày mai còn tiếp tục hành quân. Nhưng Bác nào có thể ngủ yên khi Bác còn bận chăm lo cho đồng đội của anh. Việc làm cao đẹp của vị lãnh tụ đã làm cho anh đội viên cảm phục. Anh muốn sẻ chia nỗi lo toan cùng Bác. Tình cảm này cũng chính là tình cảm chung của nhân dân ta đối với Bác Hồ, đối với người cha vô cùng kính yêu.
Bài thơ đã tái hiện hình ảnh Bác đẹp mà vẫn chân thực. Ta bắt gặp một cổ tích giữa đời thường, bắt gặp ông tiên trong một chiến sĩ cách mạng, người cha trong một vị lãnh tụ. Càng hiểu biết thêm về Bác ta càng nhận rõ một chân lí lớn lao mà giản dị “sống là cho đâu chỉ nhận ở riêng mình”. Đêm nay Bác không ngủ của Minh Huệ là “ngọn lửa hồng”. từ trái tim của trái tim yêu thương mà Bác dành cho cả dân tộc Việt Nam. Nó sẽ cháy mãi, sẽ rực sáng trong lòng mỗi người dân đất Việt.