Một hôm đi qua cánh đồng làng kia, viên quan thấy hai bố con đang làm ruộng bèn hỏi một câu rất khó về số đường cày con trâu cày được trong một ngày. ông bố không trả lời được, cậu con trai nhanh trí hỏi vặn lại khiến viên quan thua cuộc. Biết đã gặp được người tài, viên quan nọ về bẩm báo với vua. Vua tiếp tục thử tài, bắt dân làng đó phải làm sao cho trâu đực đẻ ra trâu con. Bằng cách để cho nhà vua tự nói ra sự vô lí trong yêu cầu của mình, cậu bé đã cứu dân làng thoát tội. Cậu tiếp tục chứng tỏ tài năng bằng cách giải các câu đố tiếp theo và được nhà vua ban thưởng rất hậu.

Vua nước láng giềng muốn kéo quân sang xâm lược nhưng trước hết muốn thử xem nước ta có người tài hay không bèn cho sứ giả mang sang một chiếc vỏ ốc vặn thật dài và đố xâu sợi chỉ qua. Tất cả triều đình không ai giải được lại tìm đến cậu bé. Với trí thông minh khác người, lại sống gần gũi với thực tế, cậu bé vừa chơi vừa giải đố, kết quả là tránh được cho đất nước một cuộc chiến tranh. Nhà vua thấy thế bèn xây dinh thự ngay cạnh hoàng cung để cậu ở cho tiện việc hỏi han đồng thời phong cho cậu làm trạng nguyên.

Ngày xưa, có một ông vua muốn tìm người tài ra giúp nước. Vua xuống chiếu cho mỗi làng trong vùng nọ phải nộp một con gà trống biết đẻ trứng; nêu trái lệnh thì cả làng phải chịu tội.

Cả làng vô cùng lo sợ. Chỉ có một cậu bé mỉm cười thưa với cha:

-    Cha hãy đưa con lên kinh đô gặp Đức Vua con sẽ lo được việc này cho bà con Làng họp. Cụ tiên chỉ đưa lộ phí cho hai cha con nhà nọ.

Đến được sân rồng, cậu bé kêu khóc thảm thiết. Vua lấy làm lạ gọi vào hỏi. Chú bé tâu lên:

-    Muôn tâu Đức Vua. Bổ cháu mới đẻ một em bé, bắt cháu đi xin sữa cho em. Con không xin được, liền bị bố đuổi đi!

Nhà vua nghiêm giọng:

-    Bố mày là đàn ông, là giống đực thì đẻ làm sao được! Thằng bé này láo, dám cả gan đùa với trẫm!

Cậu bé bình tĩnh tâu lên:

-    Muôn tâu Đức Vua, vậy sao Đức Vua lại ra lệnh cho làng cháu phải dâng gà trống biết đề trứng ạ?

Vua bật cười, nghĩ thầm: "Hiền tài đang ở trước mắt ta…

Mấy hôm sau, nhà vua sai thị thần đem đến cho chú bé một con chim sẻ, bắt làm thịt chim nấu thành 3 cỗ dâng lên. Chú bé mỉm cười, đưa cho viên quan một cây kim bé xíu và dặn:

-    Xin ngài tâu lên Đức Vua rèn cây kim này thành một con dao thật sắc để tòi xẻ thịt chim…

Nhà vua biết chú bé là thần đồng, bèn đưa vào học trường Quốc tử giám để đào tạo thành nhân tài.

Một hôm, vị quan đó đi qua một cánh đồng bắt gặp 2 cha con bác nông dân: cha cày, con đập đất. Đứa bé độ 7, 8 tuổi, tóc để chỏm, cặp mắt sáng như sao! Viên quan rất có cảm tình, dừng ngựa lại hỏi:

-    Này, lão kia! Trâu của lão cày một ngày được mấy đường?

Người cha đứng ngẩn ra. Đứa con nói với người lạ mặt:

-    Nếu ổng trả lời đúng ngựa của ông đi một ngày được mấy bước, tôi sẽ cho ông biết trâu của cha tôi cày một ngày được mấy đường!

Vị quan đó ngạc nhiên vô cùng, và thầm nghĩ: "…nhân tài ở đây rồi…". Ông ta hỏi rõ làng xã, quê quán của hai cha con lão nông rồi chào giã biệt.

Một thời gian sau, lệnh vua truyền xuống. Vua ban cho làng ấy 3 thúng gạo nếp, 3 con trâu đực, hẹn năm sau 3 con trâu đực ấy phải đẻ thành 9 con nghé, nếu sai hẹn cả làng phải chịu tội. Cả dân làng xôn xao, già trẻ gái trai đều lo âu, sợ hãi. Còn chú bé nọ thì mỉm cười, em liền bảo cha:

-    Lệnh vua chẳng có gì đáng lo. Cha cứ thưa với làng đem giết 2 con trâu đực, lây 2 thúng gạo nếp đồ xôi để cả làng ăn cỗ; còn một thúng gạo nếp, một con trâu thì bán lấy tiền làm lộ phí cho 2 bố con cháu trẩy kinh. Cháu sẽ thu xếp mọi chuyện đâu vào đấy.

Sau bữa cỗ, cả làng tiễn hai cha con lão nông trẩy kinh. Đến kinh đô, họ tìm đến hoàng thành. Chú bé lập mưu vào được sân rồng, rồi khóc um lên. Nhà vua lấy làm lạ, sai thị vệ dẫn đứa bé vào hỏi nguyên cớ gì mà khóc làm ầm ĩ chôn đế đô. Chú bé quỳ xuống, vừa thút thít vừa tâu:

-    Tâu đức vua, mẹ cháu chết đã lâu mà cha cháu không chịu đẻ em bé để chơi với cháu cho có bạn…

Nhà vua và quần thần đều cười. Vua lại phán:

-    Cha cháu là giông đực sao đẻ được!…

Chú bé liền tâu:

-    Thưa đức vua. Tại sao vua lại bắt làng cháu nuôi 3 con trâu đực sau một năm phải đẻ thành 9 con nghé ạ?

Nhà vua mừng thầm, biết là đã tìm được nhân tài, nhưng cần phải thử lại một lần nữa.

Sau đó mấy hôm, có một viên quan thị đem đến công quán một con chim sẻ, bảo hai bô" con lão nông phải giết chim bày thành 3 cỗ đại yến dâng lên vua. Chú bé đưa cho sứ giả một cây kim và nhờ ông ta tâu lên đức vua rèn thành con dao sắc để xẻ thịt chim. Nhà vua mừng khôn xiết, ban thưởng hai cha con lão nông rất hậu.

Cùng dịp ấy, vua Tàu sai sứ dò xét nước Nam, âm mưu gây hấn. Sứ Tàu mang sang một vỏ ốc xoắn rất dài, rỗng hai đầu, đố làm sao xâu được sợi chỉ xuyên theo ruột ốc. Đương lúc nhà vua và quần thần lúng túng, thì chú bé xin hiến kế. Chú ung dung đọc lên một bài ca:

"Tang tình tang! Tính tình tang Bắt con kiến càng, buộc chỉ ngang lưng.
Bên thời lấy giấy mà bưng,
Bên thời bôi mỡ, kiến mừng kiến sang.
Tang tình tang…"

Triều thần làm đúng theo cách ấy. Con kiến càng đã xâu sợi chỉ xuyên qua ruột ốc xoắn. Nhà vua và trăm quan vô cùng mừng rỡ. Sứ Tàu thán phục lắm.
Liền đó, vua phong cho chú bé làm trạng nguyên.

Đề bài: Hãy kể lại câu chuyện “Em bé thông minh”

Ngày xửa ngày xưa ở một đất nước lọ có một ông vua trọng người tài giỏi nên sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên quan ấy tuân lệnh của vua, ông đi dọc miền đất nước, đi đến đâu cũng ra những câu đố oái oăm, hóc búa để thử tài mọi người hy vọng tìm ra người hiền tài giúp nước không phụ lòng vua. Tuy nhiên mất rất nhiều công mà ông chưa thấy có người nào thật lỗi lạc để về tâu vua.

Một hôm đi qua một ngôi làng nọ, viên quan thấy hai cha con nông dân đang cày ruộng bèn hỏi một câu hóc búa về số đường cày con trâu cày được trong một ngày. Ông bố lúng túng không trả lời được, cậu con trai bên cạnhnhanh trí hỏi vặn lại về số bước chân ngựa đi được một ngày khiến viên quan thua cuộc không nói được nữa.

Viên quan nghe cậu bé thông minh nhanh trí hỏi vặn lại mình như thế thì sửng sốt, không biết đáp sao cho ổn. Ông thầm nghĩ trọng bụng, nhất định cậu bé là nhân tài ở đây rồi, chả phải tìm đâu mất công nữa rồi, viên quan bèn hỏi tên họ làng xã quê quán của hai cha con  người nông dân rồi phi ngựa một mạch về đến kinh thành để tâu vua về người tài ấy.

Nghe quan nói vậy, nhà vua lấy làm mừng lắm. Nhưng, để biết đích xác hơn nữa về tài của cậu bé, vua sai người thử lại. Vua sai ban cho làng của cậu bé ba thúng gạo nếp với ba con trâu đực và ra lệnh nhà vua phải nuôi làm sao cho ba con trâu ấy đẻ thành chín con, hẹn năm sau làng phải đem nộp đủ, nếu không nộp được thì cả làng phải tội. Dân làng nhận được lệnh vua như vậy thì ai nấy đều lo lắng không hiểu phải làm thế nào. 

Cậu  bé vẫn bình tĩnh tĩnh nói dân làng thịt trâu ăn no nê một bữa. Người cha vội ra đình trình bày câu chuyện và lời nói của cậu con trai. Cả làng nghe nói như vậy nhưng vẫn còn ngờ vực, bắt cha con phải làm giấy cam đoan nếu có chuyện gì hai cha con chịu trách nhiệm rồi mới dám ngả trâu đánh chén.

Sau khi cả làng ăn cỗ linh đình xong thì cậu bé cùng cha xách hành lí vào kinh thành cầu kiến nhà vua. Bằng trí thông minh, cậu bé đã để cho nhà vua tự nói ra sự vô lí trong yêu cầu của mình rằng giống đực không thể sinh con, cậu bé đã cứu dân làng thoát tội. Một lần nữa cậu tiếp tục chứng tỏ tài năng của mình bằng cách giải các câu đố tiếp theo như xẻ thịt một con chim sẻ thành chín mâm và được nhà vua ban thưởng rất hậu

Hồi đó, một nước láng giềng bên cạnh luôn lăm le muốn xâm chiếm bờ cõi nước ta. Ðể dò hỏi xem bên này có nhân tài trí cao hay không, họ sai sứ giả đưa sang nước mình một cái vỏ con ốc vặn rất dài và  rỗng hai đầu, yêu cầu đưa ra là xâu một sợi chỉ mảnh xuyên qua đường ruột ốc. Sau khi nghe sứ giả nước láng giềng trình bày mục đích của cuộc đi sứ, vua quan nhìn nhau ái ngại. Nếu bây giờ không trả lời được câu đó oái oăm ấy tức là đã tỏ ra thua kém và thừa nhận sự thần phục của mình đối với nước láng giềng, như vậy khác nào để mất nước. 

Các đại thần đều vò đầu bứt tóc suy nghĩ cách giải câu đố. Có người dùng miệng hút sợi chỉ. Có người thì bôi sáp vào sợi chỉ cho cứng để dễ xâu qua … Nhưng, tất cả mọi cách đều vô tác dụng, bao nhiêu ông Trạng và các nhà thông thái triệu vào đều lắc đầu bó tay trước câu hỏi hóc búa này. 

Tất cả triều đình từ trên xuống dưới các quân thần không ai giải được đành lại tìm đến cậu bé. Cậu bé với trí thông minh khác người, lại từ nhỏ sống gần gũi với thực tế, lao động, vừa nghe câu hỏi, cậu bé vừa chơi vừa giải đố:

Tang tình tang! Tính tình tang
Bắt con kiến càng buộc chỉ ngang lưng
Bên thời lấy giấy mà bưng
Bên thời bôi mỡ, kiến mừng kiến sang
Tang tình tang…

Rồi bảo:
– Cứ theo cách đó là xâu được ngay!

Sự thông minh của cậu bé thật tài tình. Vua và các quan triều thần nghe nói thì mừng lắm, liền thực hiện theo ngay. Quả nhiên con kiến càng với sợi chỉ ngang lưng đã xâu được sợi chỉ xuyên qua đường ruột ốc trước con mắt thán phục hoàn toàn của sứ giả nước láng giềng. Kết quả là đã  tránh được cho đất nước một cuộc chiến tranh.

Rồi từ  đó, vua phong cho em bé làm Trạng nguyên – vị trạng nguyên nhỏ tuổi. Vua lại sai xây dinh thự ở một bên hoàng cung cho em ở, để tiện hỏi han.