Ngày xưa ở miền đất Lạc Việt, có một vị thần thuộc nòi Rồng, tên là Lạc Long Quân. Mang trong mình dòng máu của thần Long Nữ, nên Lạc Long Quân có sức mạnh phi thường, nhiều phép lạ. Mặc dù, chàng sống duối thủy cung, nhưng Long Quân luôn quan tâm đến người dân trên đất liền. Chàng giúp dân diệt trừ yêu quái, dạy họ cách trồng trọt chăn nuôi để có cuộc sống ấm no, đầy đủ. Bấy giờ, ở vùng núi cao phương Bắc, có nàng Âu Cơ con của Thần Nông là một nàng tiên vô cùng xinh đẹp. Nàng thích thăm thú đó đây, lại nghe nói vùng đất Lạc Việt có nhiều hoa thơm cỏ lạ nên nàng tìm đến. Tình cơ Âu Cơ và Lạc Long Quân gặp nhau, hai người đem lòng cảm mến yêu thương nhau rồi kết duyên nên nghĩa vợ chồng. Họ cùng nhau chung sống trên cạn ở cung điện Long Trang.
Ít lâu sau, Âu Cơ mang thai. Chẳng mấy chốc đã đế kì sinh nở. Nhưng thật lạ thường, nàng sinh ra cái bọc trăm trứng, nở ra một trăm người con đẹp đẽ, hồng hào. Vì mang trong mình dòng máu của rồng tiên nên đàn con ấy không cần bú mớm mà lớn nhanh như thổi, mặt mũi khôi ngô, khỏe mạnh như thần.Một hôm, Lạc Long Quân thấy mình không thể sống quá lâu trên cạn, bởi chàng là nòi Rồng đã quen vùng vẫy dưới nước. Chàng đành từ biệt Âu Cơ và đàn con trở về chốn thủy cung. Âu Cơ thuận theo ý chồng, một mình ở lại lo cho đàn con, nhưng nàng ngày đêm mong ngóng chồng trở lại. Sau một thời gian không thấy Long Quân trở lại, Âu Cơ bèn gọi chồng lên mà than thở:
- Sao chàng nỡ bỏ thiếp mà đi, không cùng thiếp nuôi đàn con nhỏ?
Lạc Long Quân ân cần giải thích:
- Ta vốn nòi Rồng ở miền nước thẳm, nàng là dòng Tiên ở chốn non cao. Kẻ trên cạn, người dưới nước, tính tình tập quán khác nhau, khó lòng mà ăn ở cùng nhau một nơi lâu dài được. Nay ta dẫn năm mươi con xuống biển, nàng đưa năm mươi con lên núi, chia nhau cai quản các phương. Kẻ miền núi, người miền biển, khi có việc gì khó khăn thì giúp đỡ nhau, đừng quên lời hẹn.
Long Quân đã nói rõ lí do với Âu Cơ,nên nàng đồng ý chia đôi đàn con của mình. Âu Cơ dẫn năm mươi người con lên đất Phong Châu. Người con trưởng được tôn làm vua, lấy hiệu Hùng Vương, lập ra nước Văn Lang, đóng đô ở Phong Châu. Lập nên triều đình có quan văn, quan võ. Con trai vua gọi là lang, con gái vua gọi là mệ nàng (mị nương). Vua cha chết, con trai trưởng sẽ nối ngôi. Mười tám đời vua kế tiếp nhau đều lấy hiệu Hùng Vương.
Trải qua hàng ngàn năm lịch sử, câu chuyện về nòi giống Rồng – Tiên, vẫn được người Việt nhắc đến như để tự hào về cuội nguồn của mình, về bọc trứng của mẹ Âu Cơ. Truyền thuyết khẳng định mối quan hệ gắn bó khăng khít, keo sơn giữa cộng đồng các dân tộc anh em trên dải đất Việt Nam thân yêu.