Nghệ thuật :

• Giá trị hiện thực :
• + Văn bản đã phản ánh cuộc sống lầm than của người dân
• + Cho thấy bộ mặt thối nát ,vô trách nhiệm của quan lại thời phong kiến
• Giá trị nhân đạo:
• +văn bản thể hiện niềm xót thương cho số phận bất hạnh của những người dân bị kẻ rúng và phê phán tố cáo bọn quan lại cầm quyền (NỘI DUNG)
• Kết hợp thành công nghệ thuật tương phản và tăng cấp
• Xây dựng tình huống truyện độc đáo
• Câu văn ngắn gọn ,ngôn ngữ sinh động thể hiện được cá tính nhân vật (nghệ thuật)

Truyện kể chuyện một “quan phụ mẫu” ung dung ăn chơi bài bạc trong cảnh đê, nhân dân trên một vùng rộng lớn chìm đắm trong thảm họa. Tác giả đã lên án thói trách nhiệm, bộ mật vô nhân đạo của bọn quan lại trong xã hội thực dân nửa phong kiến.
Tên “ quan phụ mẫu “được miêu tả bằng những chi tiết rất hiện thực có giá trị tố cáo sâu sắc.
Sống sang trọng xa hoa: Đi hộ đê mà mang theo ống thuốc bạc, đồng hồ vàng, dao chuôi ngà, ... trông mà thích mắt.
Ăn của ngon vật lạ: yến hấp đường phèn.
Sống nhàn nhã vương giả. Trong lúc hàng trăm con người đội đất, vác tre, nào đắp, nào cừ, bì bõm dưới bùn lầy, trong mưa gió lướt thướt như chuột lột thì quan phụ mẫu nghi, “chễm chệ ngồi” trong đình đèn thắp sáng choang.
Quan dựa gối xếp, có lính gãi chân, có lính quạt hầu, có tên chực hầu điếu đóm.
Trong lúc trăm họ “gội gió tắm mưa, như đàn sâu lũ kiến”, ở trên đê, trong đình, quan ngồi trên, nha ngồi dưới, nghi vệ tôn nghiêm, như thần như thánh..
Ăn chơi bài bạc, thản nhiên ung dung: Đê sắp vỡ! “Mặc! Dân, chẳng dân thì chớ” Quan lớn ngài ăn, ngài đám người hầu, kẻ dạ, kẻ vâng!.
Quan lớn ù thông, xơi yến, vuốt râu, rung đùi, mắt mải trông đĩa nọc: “Sống chết mặc bay”.
Có người khẽ nói: “dễ có khi đê vỡ”, quan gắt: “mặc kệ”, có người nhà quê hốt hoảng chạy vào đình báo “đê vỡ mất rồi! “quan phụ mẫu” quát: “Đê vỡ rồi, thời ông cách cổ chúng mày, thời ông bỏ tù chúng mày..!”.
Quan sai bọn lính đuổi người nhà quê ra khỏi đình, rồi vẫn thản nhiên đánh bài. Quan vỗ tay xuống sập kêu to, tay xòe bài, miệng cười: “Ù! Thông tôm chi nẩy!... Điếu, mày!”.
Quan sung sướng ù ván bài to khi đê đã vỡ. Cả một miền quê nước tràn lênh láng, xoáy thành vực sâu, nhà cửa trôi băng, lúa má ngập hết: kẻ sống không chỗ ở, kẻ chết không nơi chôn... lênh đênh mặt nước, chiếc bóng bơ vơ, tình cảnh thảm sầu kể sao cho xiết!.
Nghệ thuật tương phản đã vạch trần và lên án thói vô trách nhiệm, nhẫn tâm vô nhân đạo của bọn quan lại, coi thường tính mạng và đời sống nhân dân. Chúng chỉ lo chơi bời bài bạc, ăn chơi hưởng lạc, còn nhân dân thì “sống chết mặc bay”.
Một lối viết ngắn, sắc sảo. Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong thể tương phản rất đặc sắc. Câu chuyện đầy kịch tính, thương tâm, giàu giá trị tố cáo hiện thực và tinh thần nhân đạo.
Xây dựng thành công nhân vật “quan phụ mẫu”, mệnh danh là “cha mẹ dân” mà coi tính mạng của dân như rơm rác, “sống chết mặc bay”. Tên “quan phụ mẫu” khá điển hình cho sự thối nát của chế độ quan trường thời Pháp thuộc.
Đâu chỉ tên “quan phụ mẫu” thối nát!. Hắn là một trong hàng ngàn hàng vạn bọn quan lại ngày xưa; hắn là sản phẩm, là công cụ đắc lực của chế độ thực dân nửa phong kiến thối nát.