Đề bài: Phân tích ngắn gọn đoạn thơ sau trong bài: "Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ" của Nguyễn Khoa Điềm:

"Em Cu Tai ngủ trên lung mẹ ơi!

... Mặt trời của mẹ, em nằm trên lưng"

Bài làm

   Đây là khúc hát ru thứ hai trong bài thơ "Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ" của Nguyễn Khoa Điềm. Hai câu thơ sau ba lần vang lên trong bài thơ; điệp khúc ấy là tiếng vỗ về yêu thương em Cu Tai:

 "Em Cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi ! Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ" 

   Người mẹ Tà-ôi vừa địu con, vừa làm rẫy tỉa bắp. Núi Ka-lưi hùng vĩ thuộc dãy Trường Sơn, ở miền Tây hai tỉnh Trị - Thiên. Một so sánh tương phản: "lưng núi thì to", "lưng mẹ thì nhỏ" nhằm ca ngợi đức tính cần cù, tần tảo, đảm đang của người mẹ nghèo, người dân tộc:

 "Mẹ đang tỉa bắp trên núi Ka-lưi Lưng núi thì to mà lưng mẹ nhỏ". 

   Mẹ vất vả tỉa bắp nuôi con để phục vụ kháng chiến. Tình thương của mẹ bao la: "Mẹ thương A-kay, mẹ thương làng đói". Như một lời nhắc khẽ vỗ về. Như một tiếng nói hồn hậu, cảm thông: "Em ngủ cho ngoan dừng rời lưng mẹ"...

   "Mặt trời" là một hình ảnh được nói đến nhiều trong ca dao, dân ca, trong thi ca dân tộc. Ở đây, Nguyễn Khoa Điềm đã so sánh, ẩn dụ sáng tạo qua cặp câu thơ song hành để nói lên một liên tưởng đẹp, giàu ý nghĩa thẩm mỹ:

 "Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi Mặt trời của mẹ, em nằm trên lưng " 

   "Mặt trời của bắp" là mặt trời của thiên nhiên vĩnh hằng, đem ánh sáng và sự sống cho muôn loài, đem lại sự tốt tươi cho lúa, ngô, khoai... Từ mặt trời vũ trụ, nhà thơ liên tưởng đến "mặt trời của mẹ", đó là em Cu Tai. Em là con yêu, là hạnh phúc, niềm tự hào của mẹ. Em là nguồn sống, nguồn hạnh phúc, niềm tự hào của mẹ. Ca ngợi lòng mẹ, tình thương con của mẹ, câu thơ Nguyễn Khoa Điềm bình dị mà thấm thía biết bao! Đứa con là "mặt trời của mẹ", một ẩn dụ rất sáng tạo làm rung động lòng người:

 "Mặt trời của mẹ, em nằm trên lưng " 

   Thế mới biết, thơ hay là thơ nói được một tình cảm đẹp.