Đoạn một miêu tả Dế Mèn. Tác giả đã vè nên hình ảnh cụ thể, sông động và hấp dẫn cua một chàng dế thanh niên cường tráng.
Đoạn này đặc sắc về nghệ thuật miêu tả. Đây là một đoạn mẫu mực, tiêu biểu về miêu tá loài vật. Các tính từ đặc sắc, có mức độ cao, phù hợp với đối tượng đã được huy động như: nhọn hoắt, cường tráng, mẫm hóng, ngắn hủn hoẳn, nâu bóng, bướng, phanh phách, ngoàm ngoạp, hùng dũng, khoan thai,... Đoạn vân miêu tả ngoại hình nhưng lại bộc lộ được tính nết, thái độ của nhân vật.
Đoạn hai miêu tả diễn biến hành động và tâm trạng của Dế Mèn. Dế Mèn đã bộc lộ tính xấu của mình như: hung hăng, khoác lác trước kẻ yếu nhưng lại nhát sợ trước kẻ mạnh. Nhưng Dế Mèn chưa phải là một kẻ xấu, kẻ ác dù hậu quả trò đùa nghịch của Dế Mèn gây ra là rất đáng trách. Trước cái chết của Dế Choắt, do trò đùa nghịch cũa mình gây ra, Dế Mèn đã hôi hận, nhận ra lỗi lầm và biết rút ra bài học đường đời đầu tiên cho mình.
- Tác giá đổ cho nhân vật tự kể chuyện mình. Cách lựa chọn vai kể này đã tạo nên được sự thân mật, gần gũi giữa người kể và người đọc, người nghe; đồng thời, cũng dề biếu hiện tâm trạng, suy nghĩ, thái độ của nhân vật.