Soạn bài: Hành động nói (tiếp theo)

I. Cách thực hiện hành động nói

Câu 1:

Câu 2:

II. Luyện tập

Câu 1: Các câu nghi vấn trong bài Hịch tướng sĩ:

- Lúc bấy giờ, dẫu các ngươi muốn vui vẻ phỏng có được không?

Mục đích: khẳng định không thể vui vẻ được.

- Lúc bấy giờ, dẫu các ngươi không muốn vui vẻ phỏng có được không?

Mục đích: khẳng định không thể không vui vẻ được.

- Vì sao vậy?

Mục đích: nêu vấn đề để giải thích.

- Nếu vậy, rồi đây sau khi giặc giã dẹp yên, muôn đời để thẹn, há còn mặt mũi nào đứng trong trời đất nữa?

Mục đích: khẳng định sự nhục nhã đớn hèn, xấu xa của những kẻ không biết rửa nhục, không biết đớn hèn, không lo luyện tập Binh thư yếu lược.

Câu 2:

a. Những câu trần thuật có mục đích cầu khiến:

- Câu 2, 4 trong đoạn a.

- Câu 2 trong đoạn b.

b. Tác dụng của hình thức diễn đạt đó trong việc động viên quần chúng: những lời đó không có tính hô hào mà tạo được sự giản dị, gần gũi những lời tâm sự, dễ đi vào lòng người. Từ đó, hiệu quả khích lệ động viên quần chúng sẽ được nâng cao.

Câu 3: Các câu có mục đích cầu khiến trong đoạn là:

- Song, anh có cho phép em mới dám nói.

(Lời nói khiêm nhường, nhã nhặn).

- Được, chú mình cứ nói thẳng thừng ra nào.

(Lời nói bề trên, hách dịch).

- Anh đã nghĩ thương em như thế này thì hay là anh đào giúp cho em một cái ngách sang bên nhà anh., phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang ...

(Lời đề nghị nhã nhặn, lịch sự).

- Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết!

(Lời mắng nhiếc mang tính hống hách, huênh hoang.)

- Các câu trên thể hiện khá rõ tính cách của các nhân vật: Dế Choắt yếu đuối khiêm nhường, nhã nhặn; Dế Mèn huyênh hoang, trịch thượng.

Câu 4: Trong các câu hỏi đường đã cho, nên dùng những cách: a, b, e.

Câu 5: Trong những hành động đó, người nghe nên chọn hành động: c.

Soạn bài: Hành động nói tiếp theo

I. Cách thực hiện hành động nói.

Câu 1:

    2. Các kiểu câu thực hiện hành động nói.

    - Câu nghi vấn thực hiện hành động nói: hỏi, điều khiển, bộc lộ cảm xúc.

    - Câu trần thuật thực hiện hành động nói: trình bày, bộc lộ cảm xúc, điều khiển, hứa hẹn.

    - Câu cảm thán: bộc lộ cảm xúc.

    - Câu cầu khiến thực hiện hành động: điều khiển.

II. Luyện tập

Bài 1 ( trang 71 sgk Ngữ văn 8 tập 2):

    - Từ xưa các bậc trung thần nghĩa sĩ bỏ mình vì nước đời nào không có?

    Mục đích: Khẳng định tinh thần yêu nước, gương sáng các bậc trung thần nghĩa sĩ đời nào cũng có.

    - Lúc bấy giờ, dẫu các ngươi có muốn vui vẻ phỏng có được không?

    Mục đích: khơi dậy trong quân sĩ, tướng sĩ tinh thần chống giặc ngoại xâm. Chỉ rõ ra thú vui của tướng sĩ là sai trái, không giúp ích cho nước nhà.

    - Lúc bấy giờ, dẫu các ngươi không muốn vui vẻ phỏng có được không?

    Mục đích: khẳng định chắc chắn không ai có thể vui vẻ được

    - Nếu vậy, rồi đây sau khi giặc giã dẹp yên, muôn đời để thẹn, há còn mặt mũi nào đứng trong trời đất nữa?

    Mục đích khẳng định sự đớn hèn, nhục nhã, xấu xa của những kẻ cam tâm không biết rửa nhục cho đất nước

Bài 2 (trang 71 sgk Ngữ văn 8 tập 2):

    a, Đoạn trích thứ nhất

    - Hễ còn một tên xâm lược trên đất nước ta, thì ta còn phải tiếp tục chiến đấu, quét sạch nó đi.

    - Quân và dân miền Bắc quyết ra sức thi đua yêu nước, xây dựng chủ nghĩa xã hội và làm trong nghĩa vụ của mình đối với đồng bào miền Nam ruột thịt.

    Mục đích: là lời cổ vũ, động viên đồng bào cả nước đứng lên đấu tranh chống giặc ngoại xâm.

    b, Đoạn trích thứ hai

    - Điều mong muốn cuối cùng của tôi… cách mạng thế giới.

    Thể hiện được sự quan tâm lo lắng của Bác đối với Đảng, với nhân dân trước lúc ra đi. Đó cũng là nguyện vọng của Bác với Đảng và nhà nước.

Bài 3 (trang 72 Ngữ Văn 8 tập 2):

    Các câu cầu khiến thể hiện mối quan hệ giữa Dế Mèn và Dế Choắt:

    - Song, anh cho phép em mới dám nói.

    ( Lời nói khiêm nhường, nhã nhặn)

    - Được, chú mình cứ nói thẳng thừng ra nào.

    ( Lời nói bề trên, hách dịch)

    - Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một cái ngách sang bên nhà anh…

    ( Lời đề nghị nhờ giúp đỡ nhã nhặn, khiêm nhường)

    - Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi.

    ( Lời mắng nhiếc vô tình, hống hách)

Bài 4 ( trang 72 sgk Ngữ Văn 8 tập 2):

    Khi hỏi người lớn tuổi, các em cần chú ý những điểm sau:

    + Chú ý cách xưng hô phù hợp, lịch sự

    + Thể hiện được sự lễ phép, văn minh.

    + Bộc lộ được mục đích lời hỏi

    Em nên dùng cách hỏi: " Bác có thể chỉ giúp cháu bưu điện ở đâu không ạ?

Bài 5 (trang 72 sgk Ngữ văn 8 tập 2):

    a, Trong một quán ăn khi có người đề nghị "Anh có thể chuyển giúp tôi lọ gia vị được không ạ?

    b, Ta có thể chọn cách đáp lại:

    c, Đưa lọ gia vị cho người kia và nói: "Mời anh" (hoặc "Mời chị", "Mời bác"…