Soạn bài: Lựa chọn trật tự từ trong câu

I. Nhận xét chung

Câu 1: Có thể thay đổi câu in đậm theo các cách sau:

- Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ.

- Cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất.

- Gõ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ, cai lệ thét.

- Bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét.

- Bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét.

- Thét bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất.

Câu 2: Tác giả lựa chọn trật tự như đoạn trích vì:

- Lặp lại từ "roi" ở đầu câu nhằm liên kết với câu trước.

- Từ "thét" cuối câu để liên kết với câu sau.

- Cụm từ "gõ đầu roi" ở đầu câu nhằm nhấn mạnh sự hung hãn của cai lệ.

Câu 3: So sánh hai cách viết sau:

- A! Con biết rồi! Không phải chè, cám mà! Cám nấu mà bu bảo là chè.

=> Thái độ trách móc, than vãn.

- A! Con biết rồi! Không phải chè, cám mà! Bu bảo cám là chè!

=> Chỉ thể hiện sự phát hiện mới.

II. Một số tác dụng của sự lựa chọn, sắp xếp trật tự từ

Câu 1: Trật tự từ trong nững bộ phận in đậm dưới đây thể hiện điều gì?

a. Thể hiện thứ tự trước sau của các hành động: giật phắt, chạy ... chạy đến.

b. Thứ bậc cao thấp (cai lệ, người nhà lí trưởng tương ứng với roi song, tay thước và dây thừng).

Câu 2: Trong những cách đã cho, cách (a) gợi âm hưởng, tiết tấu, nhịp điệu hay hơn, và nhấn mạnh ý nghĩa của tre hơn.

Câu 3: Tác dụng của việc lựa chọn trật tự từ trong câu

- Nhấn mạnh đặc điểm của sự vật hiện tượng.

- Liên kết các câu lại với nhau.

- Đảm bào hài hào về mặt ngữ âm.

- Thể hiện thứ tự trước sau các sự việc ....

III. Luyện tập

Giải thích lí do sắp xếp trật tự từ trong những bộ phận câu và câu in đậm dưới đây:

a. Trật tự từ được sắp xếp theo thứ tự xuất hiện của các vị anh hùng trong lịch sử

b.

- Cụm từ Đẹp vô cùng được đặt lên trước hô ngữ Tổ quốc ta ơi để nhằm nhấn mạnh niềm vui trước sự rạng ngời, tươi đẹp của non sông sau ngày giải phóng.

- Trong khi đó, từ hò ô được đảo lên trước tiếng hát để hiệp vần với từ sông Lô trước đó nhằm tạo ra âm hưởng kéo dài, gợi ra sự mênh mông của sông nước. Đồng thời cũng giúp cho từ tiếng hát hiệp vần với câu thơ trước (ngào ngạt). Trật tự từ được sắp xếp như vậy là nhằm đảm bảo sự hài hoà về âm điệu cho thơ.

c. Cụm từ Mật thám và đội con gái được lặp lại là để liên kết với câu trước.

Soạn bài: Lựa chọn trật tự từ trong câu

I. Nhận xét chung

  1. Có thể thay đổi trật tự từ trong

    Có thể thay đổi trật tự từ trong câu in đậm theo những cách sau mà không làm thay đổi nghĩa của câu:

    - Cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất.

    - Thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất.

  2. Tác giả lựa chọn trật tự từ như trên để nhấn mạnh hành động hống hách, trịch thượng của tên cai lệ.

  3. Nếu lựa chọn cách đổi trật tự từ như sau:

    Cai lệ bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất thì ý nghĩa câu được nhấn mạnh ở "giọng khàn khàn" của cai lệ.

II. Một số tác dụng của sự lựa chọn, sắp xếp trật tự từ

  1.a, Trật từ từ trong câu này thể hiện thứ tự trước sau của hành động:

    Cai lệ hung hãn, vô nhân đạo định trói anh Dậu → chị Dậu xám mặt, đặt con xuống đất, đến đỡ lấy tay tên cai lệ.

  b, Cụm từ " cai lệ và người nhà lý trưởng" là trật tự thể hiện thứ bậc, sự xuất hiện của từng nhân vật.

    Trật tự từ " roi song, tay thước và dây thừng" thể hiện trật tự xuất hiện lần lượt của từng sự vật.

  2. Nhận xét cách sắp xếp.

    a, Cách sắp xếp này tạo âm hưởng ngân vang, du dương

    b, Cách sắp xếp này không tạo được dư âm cho câu văn

    c, Cách sắp xếp này không tạo được nhạc tính cho đoạn văn.

  3. Nhận xét về tác phẩm của việc sắp xếp thứ tự từ trong câu:

    Thể hiện trật tự nhất định của sự việc, hiện tượng, hoạt động, đặc điểm

    - Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật, hiện tượng.

    - Liên kết câu với các câu khác trong văn bản.

    - Đảm bảo sự hài hòa về ngữ âm của lời nói.

III. Luyện tập

  a, Trật tự từ: Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung.

    - Đây là trật tự sắp xếp theo thời gian lịch sử trước sau nhằm nhấn mạnh truyền thống yêu nước, chống giặc ngoại xâm có bề dày, trải qua nhiều thời kì.

  b,

    - Đẹp vô cùng, Tổ quốc ta ơi!

    → Đảo trật tự từ: đảo bộ phận nhấn mạnh lên trước phần hô ngữ nhằm nhấn mạnh vẻ đẹp của Tổ quốc.

    - Nắng chói sông Lô, hò ô tiếng hát.

    → Nhằm tạo sự kết nối, âm hưởng ngân vang ( từ "Lô" hợp âm với "ô" trong cùng một câu.

  c, - Mật thám tôi cũng chả sợ, đội con gái tôi cũng chẳng cần.

    → Trật tự từ này tạo ra sự liên kết giữa câu sau với câu phía trước.