Từ bao đời nay, cây tre đã có mặt hầu khắp các neỏ đường đất nước và gắn bó thủy chung với cộng đồng dân tộc Việt Nam. Đặc biệt trong tâm thức người Việt, cây tre chiếm vị trí sâu sắc và lâu bền hơn cả_ được xem như là biểu tượng của người Việt đất Việt,...Từ hồi bé tẹo tôi vẫn nhớ bài "Cây tre VN: Nước việt nam xanh muôn vàn cây lá khác nhau,cây nào cũng đẹp,cây nào cũng quý,nhưng thân thuộc nhất vẫn là tre nứa trúc mai vầu mấy chục loại khác nhau,nhưng cùng một mần xanh mọc thẳng..."
“Tre xanh, xanh tự bao giờ
Chuyện ngày xưa đã có bờ tre xanh...”
Cây tre, cây nứa, cây vầu, trúc,... và nhiều loại tre bương khác là loại cây thuộc họ Lúa. Tre có thân rể ngâm, sống lâu mọc ra những chồi gọi là măng. Thân rạ hóa mộc có thể cao đến 10 -18m , ít phân nhánh. Mỗi cây có khoảng 30 đốt,... Cả đời cây tre chỉ ra hoa một lần và vòng đời của nó sẽ khép lại khi tre “bật ra hoa”.
Cùng với cây đa, bến nước, sân đình_một hinh ảnh quen thuộc, thân thương của làng Việt cổ truyền, thì những bụi tre làng từ hàng ngàn năm đã có sự cộng sinh, cộng cảm đối với người Việt. Tre hiến dâng bóng mát cho đời và sẳn sàng hy sinh tất cả. Từ măng tre ngọt bùi đến bẹ tre làm nón, từ thân tre cành lá đến gốc tre đều góp phần xây dựng cuộc sống.
Cây tre đã gắn bó với bao thăng trầm của lịch sử nước nhà. “...Đất nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre và đánh giặc...”. Không phài ngẫu nhiên sự tích loại tre thân vàng được người Việt gắn với truyền thuyết về Thánh Gióng_ hình ảnh Thánh Gióng nhổ bụi tre đằng ngà đánh đuổi giặc Àn xâm lược đã trở thành biểu tượng cho sức mạnh chiến thắng thần kỳ, đột biến của dân tộc ta đối với những kẻ thù xâm lược lớn mạnh. Mặt khác, hình tượng của cậu bé Thánh Gióng vươn vai hóa thân thành người khổng lồ rất có thể liên quan đến khả năng sinh trưởng rất nhanh của cây tre ( theo các nhà Thực vật học, thì cây tre phát triển điều kiện lý tưởng, có thể cao thêm từ 15 -20cm mỗi ngày). Trải qua nhiều thời kỳ lịch sử, các lũy tre xanh đã trở thành “pháo đài xanh” vững chắc chống quân xâm lược, chống thiên tai, đồng hóa. Tre thật sự trở thành chiến lũy và là nguồn vật liệu vô tận để chế tạo vũ khí tấn côngtrong các cuộc chiến. Chính những cọc tre trên sông Bạch Đằng, Ngô Quyền đã đánh tan quân Nam Hán. Chính ngọn tầm vông góp phần rất lớn trong việc đánh đuổi quân xâm lược để giàng Độc lập_ Tự do cho Tổ Quốc. “ Tre giữ làng, giữ nước, giừ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín,...”
Vốn gần gũi và thân thiết với dân tộc, cây tre đã từng là ngưồn cảm hứng vô tận trong văn học, nghệ thuật. Từ những câu chuyện cổ tích ( Nàng Ưt ống tre, cây tre trăm đốt,...) đến các ca dao, tục ngữ đều có mặt của tre. Đã có không ít tác phẩm nổi tiếng viết về tre : “Cây tre Việt Nam” của Thép Mới và bài thơ cùng tên của thi sỹ Nguyễn Duy,... Tre còn góp mặt trong những làn điệu dân ca, điệu múa sạp phổ biến hầu khắp cả nước. Và nó là một trong những chất liệu khá quan trọng trong việc tạo ra các nhạc khí dân tộc như : đàn tơ tưng, sáo, kèn,... Tre đi vào cuộc sống của mỗi người, đi sâu thẳm vào tâm hồn người Việt. Mỗi khi xa quê hương, lữ khách khó lòng quên được hình ảnh lũy tre làng thân thương, những nhịp cầu tre êm đềm... Hình ảnh của tre luôn gợi nhớ về một làng quê Việt nam mộc mạc, con người Việt Nam thanh cao, giản dị mà chí khí.
Trong quá trình hội nhập quốc tế và hiện đại hóa thì tre ngày nay lại trở thành những sản phẩm văn hóa có giá trị thẩm mỹ cao được nhiều khách mước ngoài ưa thích, như những mặt hàng dùng để trang trí ở những nơi sang trọng : đèn chụp bằng tre, đĩa đan bằng tre.
Có thể thấy rằng bản lĩnh bản sắc của người Việt và văn hóa Việt có những nét tương đồng với sức sống và vẻ đẹp của cây tre đất Việt. Tre không mọc riêng lẽ mà sống thành từng lũy tre, rặng tre. Đặc điểm cố kết này tượng trưng cho tính cộng đồng của người Việt. Tre có rễ ngấm sâu xuống lòng đất, sống lâu và sống ở mọi vùng đất. Chính vì thế tre được ví như là con người Việt Nam cần cù, siêng năng, bám đất bám làng : “Rễ sinh không ngại đất nghèo, Tre bao nhiêu rễ bấy nhiêu cần cù”. Tre cùng người Việt Nam trải qua bao thăng trầm của lịch sử, qua bao cuộc chiến tranh giữ nước_tre xứng đáng là hình ảnh biểu tượng cho tính kiên ường, bất khuất của người Việt Nam, là cái đẹp Việt Nam.
Hà nội tre không còn nhiều (Lăng Bác thì có tre ngà )Giờ mở rộng Hà nội tre lại bát ngát các vùng quê ôm làng ôm xóm.Chiều về khói rơm không còn quấn quýt bên tre,(vì đun than, đun ga ),nhưng tôi vẫn thấy cây tre vươn thẳng gắn bó với thôn quê dẫu bao năm đổi thay từng ngày lên phố.
Nếu đã từng đi qua những vùng nông thôn Việt Nam thì chắc chắn không ai không thấy hình ảnh những con trâu đang cần mẫn cày ruộng hay thong thả gặm cỏ. Chẳng rõ từ đâu, vì lí do gì mà trâu - cái thành quả những ngày sáng tạo miệt mài của tạo hóa lại gắn bó gần gũi với người nông dân Việt Nam, lại trở thành một công cụ không thể thiếu của nhà nông và là một biểu tượng cao đẹp trong nét văn hóa truyền thống của đất nước hình chữ S anh hùng, bất khuất.
Trâu là động vật nhai lại, thuộc họ Bò, được xếp vào bộ thú Guốc Chẵn. Trâu nhà có nguồn gốc từ trâu rừng thuần chủng, thuộc nhóm trâu đầm lầy. Trâu rừng hung hãn qua hàng thế kỉ, dưới sự thuần hóa và yêu thương của dân tộc Việt Nam thì nay đã trở thành một giống động vật hiền lành, dễ bảo. Lông trâu màu xám hay đen xám. Thân hình vạm vỡ và thấp ngắn, cặp sừng cong cong như hình lưỡi liềm. Trâu nặng trung bình từ 350 – 450kg ; trâu cái từ 350 – 400kg, có tầm vóc khá to lớn, rất linh hoạt và hiền lành ; trâu đực từ 400-450kg có tầm vóc to lớn, cân đối, dài đòn, trước cao sau thấp, mang cái tính hung hăng của một kẻ nghịch ngợm nhưng lại rất hiền.
Vì khỏe mạnh, chăm chỉ và cần cù nên trâu là một sức kéo quan trọng trong nông nghiệp, là người bạn trung thành của nhà nông. Ngoài được biết đến như một loài động vật cày bừa trên đồng ruộng, trâu còn có thể kéo xe, kéo gỗ, chở hàng,…rất tốt. Thịt trâu, sữa trâu là những mặt hàng có giá trị kinh tế trên thị trường. Phân trâu thay cho phân hóa học giúp cây sinh trưởng mà không gây ô nhiễm môi trường và gây hại cho người bón. Da trâu làm mặt trống, sừng trâu làm tù và – những thứ không thể thiếu trong những buổi sinh hoạt, những Lễ hội truyền thống của dân tộc ta.
Không chỉ dừng lại ở cái lợi ích về mặt vật chất, trâu còn đi sâu vào lợi ích tinh thần của người nông dân Việt Nam. Trâu có mặt trên ruộng đồng mọi lúc. Khi mặt trời còn chưa ló dạng và buông những tia nắng chọc thủng những lớp sương dày, trâu đã có mặt cùng những người nông dân chăm chỉ để lo việc đồng áng ; trâu ngoan ngoãn mắc ách vào đôi vai to lớn và bước đi chậm rãi, đều đặn theo nhịp roi đập trên mông.. Cứ thế, những dài đất tơi xốp cứ chạy dài thẳng tắp theo những bước đi oai vệ, hùng dũng ấy. Đến khi mặt trời vội vã rút những dòng năng lượng quý giá về, chỉ để lại trên mảng trời những vệt sáng màu vàng như lòng đỏ trứng thì trâu mới được thong thả thưởng thức bữa ăn của mình dưới tiếng sao vi vu trong vắt của những đứa trẻ mục đồng. Hình ảnh con trâu đã nhẹ nhàng đi vào những khúc đồng dao êm ái :
“ Trâu ơi ta bảo trâu này
Trâu ra ngoài đồng trâu cày với ta
Cái cày nối nghiệp nông gia
Ta đây trâu đấy ai mà quản công…”
Thế đấy, dưới khung cảnh nên thơ của một biểu chiều tà, trong tiếng sáo êm ru những kẻ to lớn, vạm vỡ kia cũng trở nên ngây ngất, say mê và dịu dàng đi lúc nào không hay. Đó là tất cả những gì định nghĩa về trâu trong kí ức của lũ trẻ mục đồng.
Nói đến trâu thì chắc chắn không ai không biết đến lễ hội chọi trâu của vùng đất truyền thống Đồ Sơn (Hải Phòng) – một di sản văn hóa phi vật thể, một hình thức sinh hoạt mang đậm bản sắc dân tộc Việt Nam.Lễ chọi trâu chỉ mới được khôi phục lại trong vòng 10 năm nay và được Nhà nước xác định là 1 trong 15 lễ hội truyền thống quốc gia bởi nó không chỉ có giá trị về văn hóa, tín ngưỡng độc đáo mà còn là một điểm du lịch thu hút nhiều người tìm về. Người Đồ Sơn có câu :
“ Dù ai buôn đâu, bán đâu
Mồng chín tháng tám chọi trâu thì về
Dù ai bận rộn trăm bề
Mồng chín tháng tám nhớ về chọi trâu..”
Trâu được xem là một hình tượng thiêng liêng bởi nó thuộc 1 trong bộ 12 con giáp được người phương Đông dùng để tính tuổi, tính năm. Trâu xuất hiện rất nhiều trong những bức tranh dân gian. Và đặc biệt hơn trâu là một biểu tượng của SEAGAMES 22 được tổ chức tại Việt Nam. Chỉ bấy nhiêu thôi cũng đủ cho thấy vị trí của trâu trong lòng người Việt to lớn, cao đẹp đến chừng nào !
Nếu có một ý kiến cho rằng mọi thứ máy móc tân tiến, hiện đại mai sau có thể dẹp lợi ích của con trâu sang một cái góc nào đó thì tôi sẽ phủ nhận. Có thể vậy nhưng những gì đã lưu lại trong kí ức lịch sử Việt về trâu thì không có gì thay đổi. Thật cảm ơn bàn tay thần kì của tạo hóa đã ban cho con người giống động vật khôn ngoan, hữu ích ấy. Trâu sẽ mãi còn có mặt trên khắp các nẻo đường nông thôn của dải đất hình chữ S, sẽ mãi tồn đọng trong kí ức đẹp đẽ của những người dân Việt Nam mà không có gì thay thế được.