Để đáp ứng nhu cầu sử dụng thiết bị điện tử ngày càng cao của người tiêu dùng, các doanh nghiệp trong và ngoài nước đã và đang tích cực đầu tư xây dựng rất nhiều nhà máy, phân xưởng sản xuất nhằm cung cấp các linh kiện điện tử cho những doanh nghiệp trong ngành công nghiệp điện tử nước ngoài có nhà máy tại Việt Nam. Điều này đem lại rất nhiều lợi ích cho sự phát triển của ngành công nghiệp điện tử trong nước, cũng như tạo điều kiện để thu hút các doanh nghiệp ngoại quốc đổ vốn đầu tư vào đây.
Tuy nhiên, song song với việc đó, lượng chất thải từ ngành công nghiệp điện tử ngày càng nhiều và tác động xấu đến môi trường nếu không được xử lý kịp thời và hợp lý:
1. Thực trạng rác thải từ ngành công nghiệp điện tử hiện nay trên thế giới.
Theo công bố của Cơ quan môi trường Châu Âu (EEA), lượng rác thải điện tử đang thải ra trên thế giới mỗi năm đã lên tới con số 40 triệu tấn, loại chất thải này hiện có tốc độ tăng trưởng nhanh gấp 3 lần so với các loại rác thải khác. Lý do chính của việc này chính là sản lượng tiêu thụ của các mặt hàng điện tử gia tăng liên tục. Theo thống kê vào năm 2014 của trang Emarketer, chỉ tính riêng về mảng điện thoại di động đã chiếm 1,64 tỉ người sử dụng trên toàn thế giới, và con số này ước tính sẽ tăng lên 2,56 tỉ, tương đương với 1/3 dân số toàn cầu vào năm 2018. Điều đó cho thấy số lượng người đã và đang sử dụng các thiết bị điện tử ngày càng gia tăng một cách không thể kiểm soát.
Bên cạnh đó, việc công nghệ được cập nhật và cải tiến liên tục, làm cho vòng đời của các sản phẩm điện tử ngắn hơn, kéo theo đó là nhu cầu sản xuất liên tục các loại linh kiện điện tử cho thiết bị mới. Đây cũng được xem là một trong những nguyên nhân khiến rác thải điện tử gia tăng đến mức chóng mặt. Điều này gây ảnh hưởng không nhỏ đến nền kinh tế, con người đặc biệt là vấn nạn về môi trường tại các nước đang được đầu tư.
2. Ảnh hưởng của chất thải từ ngành công nghiệp sản xuất linh kiện, thiết bị điện tử đến môi trường.
Chất thải từ ngành công nghiệp sản xuất linh kiện, thiết bị điện tử chủ yếu xuất phát từ 2 nguyên nhân chính, đó là chất thải trong quá trình sản xuất các linh kiện, thiết bị và chất thải sinh hoạt hằng ngày của công nhân nhà máy.
Thành phần rác thải từ ngành sản xuất linh kiện điện tử chứa nhiều các tạp chất, kim loại cũng như các hóa chất độc hại. Hơn thế nữa, những chất thải sinh hoạt hằng ngày xuất phát từ nhu cầu ăn uống, vệ sinh của công nhân cũng chứa nhiều hợp chất hữu cơ và vi khuẩn gây hại. Cả 2 loại rác thải này là nguyên nhân chính gây ra tác động xấu đến môi trường nếu như không có quy trình xử lý một cách kĩ lưỡng và hợp lí.
Theo nghiên cứu của tổ chức bảo vệ môi trường Silicion Valley Toxics Coalition có trụ sở tại San Jose (California, Mỹ), rác thải điện tử có thể làm phát tán và rò rỉ các loại chất gây hại có trong thủy ngân, bari, bery, kẽm hay chì vào trong nguồn nước và không khí. Điều này là cực kỳ nguy hiểm đối với sức khỏe của những người dân sinh sống quanh khu vực sản xuất thiết bị điện tử này. Chẳng hạn như chì gây nguy hại đến hệ thần kinh, hệ tuần hoàn máu và thận của trẻ nhỏ; bari gây tổn thương tim và sưng não; bery gây nên bệnh ung thư phổi;… Do đó, xử lý rác thải điện tử là một việc làm hết sức cấp bách và cần thiết mà Nhà nước cũng như các doanh nghiệp sản xuất cần quan tâm.
3. Giải pháp xử lý chất thải từ ngành công nghiệp điện tử.
a / Về phía Nhà Nước
Với những ảnh hưởng nghiêm trọng từ lượng rác thải gây ra, Nhà Nước đã ban hành những quy định chung về việc xử lý rác thải điện tử cho các doanh nghiệp đầu tư trong ngành công nghiệp điện tử này nhằm bảo vệ môi trường sống của người dân một cách hiệu quả nhất.
Theo Thông tư của Bộ Công Thương về những quy định tạm thời trong việc giới hạn hàm lượng cho phép của các loại hóa chất độc hại trong sản phẩm điện – điện tử số 30/2011/TT-BCT, các mặt hàng điện tử lưu thông tại thị trường Việt Nam phải đảm bảo được hàm lượng hóa chất độc hại để không vượt qua mức cho phép của Nhà Nước. Ngoài ra, một số loại hóa chất không được sử dụng hoặc bị giới hạn trong các sản phẩm điện tử bao gồm: Thủy Ngân (Hg), Chì (Pb), Cadami (Cd), Crom hóa trị 6 (Cr6+), Polybrominated diphenyl ete (PBDE) và Polybrominated biphenyl (PBB). Quy định này của Nhà Nước nhằm giúp giảm thiểu lượng độc tố có trong các thiết bị điện tử hiện nay để hạn chế sự ảnh hưởng của những sản phẩm này đến người sử dụng.
Bên cạnh đó, Sở Tài nguyên Môi Trường thành phố Hồ Chí Minh phối hợp cùng nhiều nhà tài trợ khác đã thực hiện chương trình Việt Nam tái chế với mục đích thu gom rác thải điện tử để khắc phục tình trạng xử lý và phân hủy rác thải bừa bãi gây ô nhiễm môi trường.
b/ Về phía các doanh nghiệp
Không chỉ riêng Nhà Nước, các doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghiệp điện tử cũng cần có những biện pháp xử lý chất thải phù hợp để bảo vệ môi trường. Điều đó đồng nghĩa với việc các nhà sản xuất phải xây dựng một quy trình xử lý chất thải công nghiệp chặt chẽ và đạt hiệu quả cao nhất. Đồng thời, các đơn vị này cũng cần phải có hệ thống xử lý đạt chuẩn theo quy định hiện hành của nhà nước về xử lý chất thải công nghiệp, bao gồm đầy đủ các bước như: Tách các phần cặn chất thải có kích thước lớn như cát, đá vụn, kim loại,…; phải có bể chứa giúp ổn định lưu lượng và nồng độ chất thải; hệ thống xử lý màu và mùi của chất thải;…
Với những phân tích trên, chúng ta có thể thấy tác động của rác thải điện tử đến môi trường sống của người dân nghiêm trọng đến mức nào. Những giải pháp xử lý của Nhà Nước và các nhà đầu tư tại Việt Nam hiện nay vẫn chưa thật sự đem lại hiệu quả tối ưu nhất. Hy vọng trong thời gian sắp tới, Nhà Nước ta cũng như doanh nghiệp sẽ cùng chung tay xây dựng và thực hiện nghiêm minh hơn nữa trong việc thi hành và xử lý các loại rác thải điện tử.