Nguyễn Khánh Linh viết sai rùi nhé :
1. Mở bài:
Trào lưu hiện thực phê phán giai đoạn 1930-1945 đã có những đóng góp đáng kể cho nền văn học nước nhà. Chúng ta khó có thể quên được các tên tuổi lớn như Nguyên Hồng, Nguyễn Công Hoan, Vũ Trọng Phụng, Nam Cao...và đặc biệt là Ngô Tất Tố - tác giả cuốn tiểu thuyết nổi tiếng “Tắt đèn”. Lần đầu tiên, ông đã đưa vào văn học hình ảnh một người phụ nữ nông dân Việt Nam với đầy đủ phẩm chất tốt đẹp. Đoạn trích “Tức nước vỡ bờ” thể hiện khá sinh động vẻ đẹp của nhân vật chị Dậu, một người phụ nữ yêu chồng, thương con, giàu đức hi sinh và có tinh thần phản kháng mãnh liệt.
2. Thân bài:
- Vẻ đẹp của chị Dậu được miêu tả và tỏa sáng trong một hoàn cảnh đặc biệt: cuộc sống của chị, gia đình chị và nông thôn Việt Nam lâm vào bước đường cùng bởi chính sách sưu thuế bất công và sự tàn ác bất lương của bộ máy cai trị ở nông thôn. Trong hoàn cảnh ấy, chị Dậu vẫn sống với những phẩm chất trong sạch và sức sống tiềm tàng.
a. Trước hết, chị Dậu là người vợ rất mực yêu thương chồng con.
- Mở đầu đoạn trích là cảnh chị Dậu chăm sóc người chồng ốm yếu vừa bị bọn cường hào đánh đập thừa chết thiếu sống chỉ vì chưa có tiền nộp sưu. Chị Dậu đã cố sức xoay sở để cứu chồng bị cùm trói và hành hạ dã man. Chị tất tả chạy ngược chạy xuôi, vay được nắm gạo nấu nồi cháo loãng. Cảm động thay là cảnh chị Dậu múc cháo ra mấy cái bát cũ kĩ, sứt mẻ và quạt lia quạt lịa cho cháo mau nguội rồi ân cần nâng giấc, vỗ về: “Thầy em hãy cố ngồi dậy húp ít cháo cho đỡ xót ruột”. Chị bế cái Tỉu lo lắng ngồi xuống cạnh chồng cố ý chờ xem chồng chị ăn có ngon miệng không. Đó là cách thương yêu của một người phụ nữ luôn biết che chở và tận tụy.
- Trong cơn quẫn bách của mùa sưu thuế, chị Dậu đã trở thành trụ cột của gia đình khốn khổ. Chồng bị bắt, bị gông cùm, đánh đập, một tay chị chèo chống, chạy vạy, phải bán tất cả những gì có thể bán được, kể cả đứa con gái đầu lòng ngoan ngoãn, hiếu thảo mà chị thương đứt ruột để lấy tiền nộp sưu, cứu chồng khỏi vòng tù tội. Chị đã phải đổ bao mồ hôi nước mắt để anh Dậu được trả tự do trong tình trạng tưởng như chỉ còn là một cái xác không hồn. Chính tình yêu thương, lo lắng cho chồng đã dẫn chị đến hành động chống trả quyết liệt lũ tay sai khi chúng nhẫn tâm bắt trói anh Dậu một lần nữa.
b. Chị còn là người phụ nữ biết nhẫn nhục chịu đựng nhưng không yếu đuối mà có sức sống mạnh mẽ, tiềm tàng một tinh thần phản kháng.
- Tên cai lệ, người nhà lí trưởng xồng xộc xông vào quát tháo đòi trói anh Dậu lôi ra đình. Anh Dậu ốm yếu “ lăn đùng ra đó”. Trong tình thế ấy, chỉ Dậu chỉ có cách van xin. Chúng là “ người nhà nước” , người danh phép nước để trị những kẻ có tội mà vợ chồng chị chính là kẻ có tội. Chí Dậu “ cố thiết tha”, van xin. Tên cai lệ không nghe cứ xông đến chỗ anh Dậu, chị “ xám mặt lại” nhưng cũng chỉ dám chạy lại đỡ lấy tay hắn “hết sức lễ phép”, van xin: “cháu xin ông...” Dường như kinh nghiệm đã thành bản năng của người nông dân bị lép vế, bị áp bức nên chị biết phải nhẫn nhục. Và cũng vì tâm tính dịu dàng, mộc mạc thuộc người phụ nữ nông dân quen chịu đựng, nhường nhịn.
- Nhưng khi tên cai lệ đáp lại những lời van xin tha thiết của chị bằng “trợn ngược hai mắt”, quát, thét, bằng những quả bịch rất đều và bằng việc cứ chạy đến trói anh Dậu, chỉ đến lúc ấy “hình như tức quá, không chịu được, chị Dậu liều mạng cự lại”:
+ Thoạt tiên, chị cự lại bằng lí : “Chồng tối đang đâu ốm, các ông không được hành hạ”. Kì thực chị đâu biết đến luật pháp. Chị chỉ nói cái lí tự nhiên tự nhiên, cái nguyên tắc đạo lí tối thiểu của con người. Tư thế của chị lúc này không phải là một kẻ bề dưới cúi đầu van xin mà là tư thế người ngang hàng, đanh thép cảnh cáo kẻ ác.
+ Khi tên cai lệ hung dữ như chó săn ấy quay lại tát vào mặt chị rồi cứ nhảy vào cạnh anh Dậu thì chị bật dậy với sức mạnh ghê gớm, bất ngờ, nỗi căm giận bùng nổ như sấm sét, chị Dậu nghiến hai hàm răng, ném ra lời thách thức quyết liệt: “Mày trói ngay chồng bà đi, bà cho mày xem!”. Cách xưng hô của chị “ mày” – “bà” thể hiện sự căm giận, khinh bỉ cao độ. Không còn thái độ cúi đầu van xin, cũng không phải thái độ ngang hàng mà là thái độ của một kẻ bề trên đè bẹp hoàn toàn uy thế của mấy tên tay sai, chị ra tay với sức mạnh dường như vô địch. Chỉ một động tác “túm lấy cổ” tên cai lệ “ấn dúi ra cửa” làm hắn “ngã chổng quẻo”. Những từ ngữ miêu tả, giọng văn pha chút hài hước làm nổi bật sức mạnh ghê gớm của chị Dậu và hình ảnh bộc lộc tình thảm hại của tên cai lệ. Tình thế đã hoàn toàn đảo ngược.
+ Đến lượt tên người nhà lí trưởng thì chị xông vào giằng co đu đẩy. Rốt cuộc tên này cũng bị chị túm tóc, lẳng cho một cái, ngã nhào ra thềm.
+ Vừa ra tay chị đã nhanh chóng biến hai tên tay sai hung hãn thành những kẻ bị trừng trịhết sức thảm hại. Lúc xông vào chúng hết sức hùng hổ, dữ tợn bao nhiêu thì bây giờ bộ dạng của chúng thật đáng cười bấy nhiêu.Những động từ, tính từ lấy nguyên vẹn trong khẩu ngữ bao lâu và giọng văn pha sắc thái hài hước làm cho sự miêu tả thật sống động trong khẩu ngữ bao lâu và giọng văn pha chút sắc thái hài hước làm cho sự miêu tả thật sống động đằng sau những dòng chữ thấp thoáng, ánh mắt tười cười của tác giả.
+ Hình ảnh tư thế của chị Dậu lúc này thật đẹp, một vẻ đẹp ngang tàn. Trong xã hội mà cái ác hoành hành , hành động của chị thật dũng cảm. Câu nói: “Thà ngồi tù. Để chúng nó làm tình làm tội mã thế, tôi không chịu được...” đã chứa đựng một thái độ, một tư thế làm người không sống quỳ, sống nhục.
+ Tuy vậy, hành động phản kháng của chị Dậu hoàn toàn mang tính manh động, tự phát. Đó mới chỉ là cái thế “tức nước vỡ bờ” của một cá nhân mà chưa phải là cái thế của một giai cấp, một dân tộc vùng lên phá tan xiềng xích áp bức bất công. “Có áp bức, có đấu tranh”, áp bức càng nhiều thì đấu tranh càng quyết liệt và hành động của chị Dậu đã chứng minh cho chân lí ấy.
=> Như vậy ở chị Dậu không chỉ bộc lộ tình thương yêu, sự quan tâm, lòng tận tuy, chị còn hấp dẫn ở tính cách vừa nền nã, vừa thẳng thắn, vừa nhẫn nhịn, vừa cứng cỏi, tất cả toát lên một cốt cách mạnh mẽ, một sức sống tiềm tàng mãnh liệt của người phụ nữ nông dân vốn từ ngàn đời lao động và tranh đấu cho cuộc sống của mình.
c. Nghệ thuật khắc họa nhân vật:
- Đặt nhân vật vào tình huống có xung đột, giàu kịch tính, khiến nhân vật bộc lộ rõ nhất các nét tính cách, nhất là tính cách tiềm tàng ( ở đây là tinh thần phản kháng ).
- Miêu tả nhân vật có các mặt tính cách đối lập nhưng nhất quán. Sự nhất quán đó thể hiện ở sự thống nhất giữa các mặt: Dù nhẫn nhịn hay vùng lên đều thể hiện con người chị biết tôn trọng phép tắc nhưng biết bất bình trước sự vô đạo; biết yêu thương và biết phẫn nộ, dịu dàng và dữ dội. Vấn đề là với đối tượng nào, trong hoàn cảnh nào.
- Sự nhất quán đó phải được đặt trong hoàn cảnh có xung đột và được miêu tả hết sức chân thực, khéo léo từ thấp đến cao.
- Miêu tả được sự nhất quán khiến nhân vật chị Dậu toát lên vẻ đẹp vừa thuần chất vừa đa dạng, phong phú, như chính bản thân cuộc sống.
3. Kết bài: ( Đánh giá, mở rộng, liên hệ )
- Hình tượng chị Dậu thể hiện cái nhìn tiến bộ và nhân đạo của nhà văn Ngô Tất Tố cùng tài năng của ông. Cuộc đời cơ cực của chị là bản án về chế độ lúc bấy giờ. Phẩm chất trong sạch, yêu thương và sức mạnh phản kháng của chị là vẻ đẹp làm nên giá trị nhân đạo của tác phẩm.
- Hình tượng chị Dậu là một trong hình tượng thành công, được đánh giá là bất hủ về đề tài người nông dân, cùng các nhân vật anh Pha của Nguyễn Công Hoan, lão Hạc, Chí Phèo của nhà văn Nam Cao...Chị đã đem đến cho bạn đọc thời đại sau những nhạn thức đầy đủ, sự cảm mến sâu sắc với người nông dân trong xã hội ngày xưa.
- Đặc biệt, chị Dậu còn khiến người ta nhớ đến những nhân vật phụ nữ, những người mẹ, người vợ với cuộc đời nhiều đa đoan mà phẩm giá và sức sống sáng ngời : Thúy Kiều (“Truyện Kiều” – Nguyễn Du), nàng Vũ Nương (“Chuyện người con gái Nam Xương” –Nguyễn Dữ), bà Tú (“Thương vợ” – Tú Xương)...
- Phẩm chất truyền thống ấy sau này được phát huy khi cuộc đời và số phận người phụ nữ đã sang một trang mới, trang tự do và hạnh phúc. Như nhà thơ Huy Cận đã ngợi ca:

Dậu là điển hình cho sự chân thật, khỏe khoắn với những phẩm chất tốt đẹp. Khi anh Dậu bị bọn tay chân cai lý đánh, chị đã hạ mình van xin, nài nỉ. để cứu chồng chị phải đợ con, bán chó, làm được như vậy chị Dậu ray rứt từng khúc ruột. Chị sẵn sàng vùng dậy đánh nhau với người nhà lý trưởng để đỡ đòn cho chồng. Người đàn bà mà Ngô Tất Tố gọi là “chị chàng nhà quê” ấy đã không ngần ngại làm tất cả để bảo vệ cài gia đình khốn khổ của chị. Với cá tính mạnh mẽ, lúc cứng lúc mềm. Ở con người ấy đã hội tụ đần đủ bản chất của người phụ nữ đôn hậu, đảm đang và thủy chung. . Bên cạnh sự “cạn tàu ráo máng” của bọn quan lại và tay sai thì vẫn còn có những trái tim nhân hậu, biết đùm bọc chở che cho nhau. Hình ảnh bà lão, người đàn bà luôn đứng ra giúp đỡ gia đình chị Dậu, chị đã nói: “đó là ân nhân số một trong cuộc đời mình”. Ở đây tác giả cũng muốn nói với người đọc trong cái khổ đau ta vẫn tìm thấy hạnh phúc dù cho nó có ít ỏi đi chăng nữa. Tình người quan tâm đến nhau trong cuộc sống lam lũ khó khăn là điều quý giá nhất.

Chị Dậu phải dứt tình “bán con gái đầu lòng cùng đàn chó” để nộp sưu cho chồng, nào ngờ chị còn phải đóng thêm một suất sưu của chú Hợi- em chồng đã chết từ năm ngoái. Anh Dậu vẫn bị trói, đánh cho chết đi sống lại nhiều lần và bọn chúng đem trả cho chị Dậu trong tình cảnh “thập tử nhất sinh”. Sáng hôm sau, vừa tỉnh lại một lát. Run rẩy vừa kề bát cháo đến miệng thì bọn cai lệ, người nhà lý trưởng hùng hổ xông vào định trói anh Dậu giải ra đình. anh hốt hoảng “lăn đùng ra không nói được câu gì”.Trong những lần chống trả lại thế lực đen tối của xã hội, đây là lần chống trả quyết liệt nhất. Một mình chị đánh trả lại cả một bọn “đầu trâu mặt ngựa”, “tay thước, tay đao”. Sức mạnh của lòng căm thù, tình yêu thương chồng tha thiết đã tiếp thêm nghị lực cho chị để chị chiến thắng kẻ thù áp bức chị.Hình ảnh chị Dậu trong đoạn trích “Tức nước vỡ bờ” trong tiểu thuyết Tắt đèn đã làm sáng tỏ điều đó. Phải thấy rõ rằng chị Dậu là một phụ nữ rất yêu thương chồng. Trong hoàn cảnh chồng bị đau ốm, vừa tỉnh lại đã bị cai lệ và người nhà lý trưởng đến bắt, tình thế hiểm nguy, tính mạng chồng bị đe doạ chị đã hết lời van xin “hai ông làm phúc nói với ông lý cho cháu khất”. Chị tự kiềm chế, nín chịu, dằn lòng xuống để cầu khẩn thiết tha: “Xin ông dừng lại, cháu van ông, ông tha cho, ...” nhưng bọn chúng không chút động lòng, một mực không buông tha, chạy sầm sập đến trói anh Dậu.Tức quá, không thể chịu được nữa, chị Dậu liều mạng cự lại: “chồng tôi đau ốm không được phép hành hạ”. Tình thế ấy buộc người đàn bà quê mùa, hiền lành như chị Dậu phải hành động để bào vệ tính mạng chồng, bảo vệ cuộc sống của chính mình và các con. Chị dùng lí lẽ đanh thép để cự lại, cách xưng hô đã thay đổi, tỏ thái độ ngang hàng, kiên quyết sau khi đã chịu đựng, nhẫn nhục đến cùng. Bị dồn vào thế chân tường, không còn con đường nào khác, chị phải đánh trả lại bọn chúng - cai lệ và người nhà lí trưởng.Cái tát giáng vào mặt chị như lửa đổ thêm dầu, làm bừng lên ngọn lửa căn hờn, chị nghiến hai hàm răng: “ Mày trói chồng bà đi, bà cho mày xem!”. Chị vụt đứng lên trong tư thế của kẻ đầy tự tin, chị “túm lấy cổ hắn, ấn dúi ra cửa... “ làm hco hắn ngã chỏng quèo trên mặt đất. Khi người nhà lí trưởng bước đến giơ gậy chực đánh, nhanh như cắt, chị Dậu nắm lấy gậy hắn, chỉ hai bàn tay không, người đàn bà con mọn ấy đứng thẳng dậy tuyên chiến với kẻ thù. Một trận đấu không cân sức nhưng chị đã chiến thắng bằng chính sức mạnh của tình yêu và lòng căn thù “chị túm lấy tóc, lẳng một cái làm cho nó ngã nhào ra thềm”