Cảm hứng trong thơ thiền rất đa dạng, xuất phát từ đặc điểm của loại hình thơ thiền là loại hình vừa mang chức năng tôn giáo, nghi lễ, vừa có tính nghệ thuật, văn chương. Với tôn chỉ quan trọng “trực chỉ nhân tâm – kiến tính thành Phật”, nội dung cảm hứng thơ thiền phản ánh rõ nét yếu tố bản thể và giải thoát.Nếu cảm hứng về bản thể trong thơ thiền liên quan đến phương diện lý trí, triết lý bên cạnh xúc cảm tôn giáo, thì cảm hứng về giải thoát lại có một biên độ rộng rãi hơn, không dừng lại ở nội dung triết luận Phật giáo mà còn mở ra nhiều góc nhìn khác từ các hệ tư tưởng tương đắc với Phật giáo thiền tông.