#1:
Trong thực tiễn lịch sử Việt Nam, trong thời đại của mình, các vị vua không chỉ lo bảo vệ độc lập, chống sự xâm lăng của kẻ thù; ổn định và phát triển cuộc sống của người dân mà việc chọn kinh đô cho mình cũng là một nhân tố quan trọng trong việc trị vì. Bởi kinh đô, nơi triều đình ngự tại để có thể trị vì, chăm lo tới mọi vấn đề của đất nước, nơi đóng đô phù hợp sẽ làm cho vận nước thêm trường thịnh, phát triển và ngược lại, nếu chọn không phù hợp thì vận nước sẽ bị suy vong, sự tồn tại của vương triều ấy không thể lâu dài. Nhận thức được tầm quan trọng này, nhà vua Lí Công Uẩn đã có một quyết định lớn lao trong sự nghiệp trị vì của mình, đó là dời đô từ Hoa Lư và thành Thăng Long. Quá trình dời đô này cũng được thể hiện rõ nét thông qua bài chiếu của nhà vua tới nhân dân: "Chiếu dời đô".
Ngay sau khi lên làm vua, bằng chí tuệ và bản lĩnh của một vị minh quân, Lí Công Uẩn đã sâu sắc nhận ra tầm quan trọng của việc dời đô, bởi lúc bấy giờ nhà Lí vẫn đang đóng đô ở kinh đô Hoa Lư, nhà vua nhận ra được những hạn chế, yếu điểm của kinh đô này, từ đó đã mạnh dạn, bản lĩnh triển khai việc dời đô sang một vùng đất mới mà ông cho là phù hợp, thuận lợi hơn cho việc trị vì của triều đại mình, đó là vùng đất Thăng Long. Tuy nhiên, qua tác phẩm "Chiếu dời dô" ta cũng có thể thấy được sự sáng suốt, coi trọng ý kiến dân chúng của bậc minh quân này. Là người đứng đầu của một nước, ông hoàn toàn có thể quyết định dời đô theo ý kiến của mình, chỉ cần một lời thông báo cho toàn dân được biết.
Nhưng ở đây Lí Công Uẩn đã viết một bài chiếu để gửi đến những người dân của mình, cũng là để bàn bạc, trưng bầy ý kiến của người dân về việc dời đô. Chiếu là một thể văn cổ chức năng, thường dùng bởi các bậc vua chúa trong việc ban bố, cáo lệnh xuống cho người dân. Ở đây, Lí Công uẩn đã sử dụng thể văn này để thể hiện sự tôn trọng của mình đến với người dân, trước khi quyết định một vấn đề liên quan đến vận mệnh của quốc gia, của dân tộc. Mở đầu bài chiếu, Lí Công Uẩn đã nêu ra những trường hợp dời đô của những vị vua xưa: "Xưa nhà Thương đến đời Bàn Canh, năm lần dời đô, nhà Chu đến đời Thành Vương ba lần dời đô".
Đây đều là những vị vua tài giỏi của Trung Quốc, cũng là những người đi đầu trong việc dời đô, chuyển đô đến một nơi tốt đẹp hơn. Những vị vua này đâu phải tự ý dời đô theo sở thích của mình, họ đều căn cứ vào những nhân tố tốt, những ưu điểm của vùng đất mới: "...Làm như thế cốt để mưu nghiệp lớn, chọn ở chỗ giữa, làm kế lâu dài cho con cháu muôn vạn đời, trên vâng mệnh trời, dưới theo ý dân, nếu có chỗ tiện thì dời đổi, cho nên vận nước lâu dài, phong tục được giàu thịnh". Như vậy, chuyển đô là mong cho đất nước có thêm những điều kiện để phát triển, vận nước được lâu dài.
Như vậy, việc dời đô là việc tất yếu, tuy nhiên, Lí Công Uẩn cũng nghiêm khắc phê phán việc nhà Đinh, Lê lại không hề hay biết, làm cho vận nước ngắn ngủi, cuộc sống của người dân phải chịu nhiều lầm than: "...Thế mà hai nhà Đinh, Lê lại theo ý riêng, coi thường mệnh trường, không noi theo việc cũ Thương Chu, cứ chịu yên đóng đô nơi đây, đến nỗi thế đại không dài, vận số ngắn ngủi, trăm họ tổn hao, muôn vật không hợp". Vùng đất Hoa Lư là nơi đóng đô của nhiều triều đại, nhưng chưa có một vị vua nào nhận thấy việc cần thiết của việc dời đô, đã qua bao lần chứng kiện vận mệnh ngắn ngủi của thời đại mình nhưng cũng không sáng ngộ. Nhà vua phê phán hành động "cố ngự" của hai triều đại này là xuất phát từ tấm lòng yêu nước, thương dân, chứng kiến cảnh chia li của đất nước, lầm than của người dân khiến nhà vua đau khổ: "Trẫm vô cùng đau khổ".
Từ việc nêu ra những luận cứ cho việc dời đô, Lí Công Uẩn đã đưa ra lí do mình chọn vùng đất sẽ chuyển đến là Thăng Long, bởi những lẽ vị trí của khu đất là nơi thắng địa, trung tâm của trời đất, đất cao bà bằng, rộng mà thoáng, người dân có thể thuận lợi trong việc làm ăn, canh tác. Hơn nữa, cái thế "Rồng cuộn hổ ngồi" rất có lợi trong việc chính trị, việc quân của đất nước, ở đây không chỉ kinh tế, đời sống sinh hoạt của người dân thuận lợi mà việc nước cũng muôn bề suôn sẻ. Và trong cách nhìn của nhà vua, đây là một mảnh đất hiếm, hội tụ mọi ưu điểm có thể trở thành kinh đô mới: " Xem khắp nước Việt, đó là nơi thắng địa, thực là chỗ tụ hội quan yến của bốn phương, đúng là nơi thượng đô kinh sư mãi muôn đời".
Như vậy, "Chiếu dời đô" tuy là một bài văn nhằm mục đích ban bố lệnh của nhà vua đến với quần chúng nhân dân nhưng xem xét lời nói chân thành, da diết của vua Lí Công Uẩn, ta lại thấy đây giống một lời trưng cầu ý dân hơn, bởi mọi luận cứ đưa ra đều vô cùng chặt chẽ, xác đáng. Việc dời đô cũng hoàn toàn là muốn cho cuộc sống của nhân dân thêm tốt đẹp, vận nước thêm trường tồn. Tính nhân văn được thể hiện rõ nét qua bài chiếu, đặc biệt qua câu nói của nhà vua cuối tác phẩm: " Trẫm muốn nhân địa lợi ấy mà định nơi ở, các khanh nghĩ thế nào?" .