Công cuộc xây dựng xã hội mới đòi hỏi những con người mới biết cống hiến, biết hi sinh. Nhà thơ Thanh Hải, một nhà thơ cách mạng đã thấm nhuần quan điểm trên. Bài thơ "Mùa xuân nho nhỏ” đã thay ông nói lên niềm tâm sự, khát vọng được cống hiến cho mùa xuân của đất nước. Chỉ với hai đoạn thơ, tác giả đã nêu bật được niềm khát vọng thiết tha, cháy bỏng của mình:

Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hòa ca
Một nổi trầm xao xuyến.
Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc.

Trong sức xuân mạnh mẽ của đất trời, trong khí thế bừng bừng sức sống của đất nước vào xuân, tác giả đã cảm nhận được mùa xuân trỗi dậy tự đáy tâm hồn mình. Đó là mùa xuân của lòng người, mùa xuân của sức sống tươi trẻ, mùa xuân của cống hiến và hi sinh.

Tác giả không mơ giấc mơ vĩ đại, chẳng tưởng một viễn cảnh lạ kì, mà tâm hồn tác giả nguyện những ước mơ đơn sơ, bình dị:

Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hòa ca
Một nốt trầm xao xuyến.

Tác giả ước mơ được hi sinh, được cống hiến. Ước mơ cháy bỏng của tác giả sôi tràn nhiệt huyết, căng tràn nhựa hi sinh, thổi phồng lên một niềm tin bất diệt. Tác giả mơ ước nhưng chỉ nguyện “làm” một cành hoa, một con chim hót. Tác giả như nguyện rằng mình sẽ làm, vâng sẽ làm một tiếng chim, một cành hoa đế góp vào vườn hoa muôn hương muôn sắc, rộn rã tiếng chim. Một cành hoa, một tiếng chim để tô điểm cho phong cảnh mùa xuân tươi đẹp. Đó là ước nguyện lạ thường, không phải nó cao siêu vĩ đại mà tại nó gần gũi. Quá, đáng yêu quá. Uớc được tô điểm cho mùa xuân, được góp phần tạo dựng mùa xuân là tác giả đã nguyện hi sinh, nguyện công hiến cho sự phồn vinh của đất nước.

Tác giả nguyện sẽ cống hiến, cống hiến những gì đơn sơ, giản dị, nhưng lại có ích cho đời:

Ta nhập vào hòa ca
Một nốt trầm xao xuyến

Tác giá không mơ được làm một cánh đại bàng lướt gió giữa trời xuân, không mơ được làm nốt nhạc vút cao trong dàn hòa ca bay bổng. Tác giả chỉ nguyện làm một tiếng chim hót, một nốt trầm nhưng xao xuyến lòng người. Một ước mơ nho nhỏ, chân tình.

Tâm hồn của tác giả hòa vào mùa xuân đất nước, thôi thúc từng hồi, mạnh mẽ nhưng âm thầm, lặng lẽ:

Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc

Đầu đề của bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ" là như vậy. Mùa xuân nho nhỏ trong mùa xuân lớn lao của đất nước. Đó là ước nguyện của tác giả, nguyện sẽ mãi mãi được làm việc, được hi sinh, cống hiến. Tác giả muốn góp vào mùa xuân chút công sức nhỏ bé của mình. Đó là ý thích, là niềm tin vào cuộc sống tốt đẹp, cũng là tấm lòng chân tình của tác giả. Tác giả không mơ ước xa xôi: Một mùa xuân nho nhỏ

Vâng! Mùa xuân nho nhỏ, rất nhỏ nhưng lại có ý nghĩa lớn lao. Bởi tấm lòng của tác giả luôn hướng tới sự cống hiến tốt đẹp, bởi một mùa xuân nho nhỏ sẽ vẽ lên mùa xuân đất trời rộng lớn. Mùa xuân của tác giả chẳng ồn ào náo nhiệt mà âm thầm lặng lẽ hiến dâng, chẳng phô trương, không cần ai biết đến: Lặng lẽ dăng cho đời

Ý thức của tác giả từ một ước nguyện hi sinh, thể hiện sâu hơn là lòng nhân hậu, muốn giúp đời trong âm thầm lặng lẽ:

Dù là tuổi hai mươi
Dù là khỉ tóc bạc

Tuổi trẻ cống hiến hi sinh, tuổi già cũng ầm thầm cống hiến. Ý thức về trách nhiệm với quê hương, đất nước, khát vọng được sống, được cống hiến trở thành một ý thức bất diệt trong tâm hồn tác giả. Tác giá sẽ sống và cống hiến. Còn sống là còn cống hiến. Lời thơ nhỏ nhẻ, chân tình quá! Tuổi hai mươi căng tràn nhựa sống hay tuổi già tóc bạc ý thức trách nhiệm với đất nước vẫn không thay đổi. Điệp từ “dù là” như là một lời hứa, cũng là một lời tự nhủ với lương tâm sẽ mãi mãi là mùa xuân nho nhỏ trong mùa xuân rộng lớn của quê hương, đất nước.

Thấm nhuần tâm tư, ước nguyện của tác giả, được sống trong một xã hội hòa bình thống nhất, ta phải làm sao để với lương tâm ta, ta không hổ thẹn là người đã chối bỏ trách nhiệm với đất nước, với quê hương. Như Thanh Hải, ta cũng nguyện được là một “mùa xuân nho nhỏ”.

Được viết một tháng trước khi trở về với cát bụi, bài thơ "Mùa xuân nho nhỏ" không gợn chút lo lắng về bệnh tật, chủt suy nghĩ về bản thân mà luôn tràn ngập ước nguyện cháy bỏng của tác giả Thanh Hải.Điều đó được thể hiện rõ nhất qua khổ thơ thứ tư và thứ năm trong bài thơ.Trước tiên là khổ thơ thứ tư với ước nguyện hóa thân của tác giả :

" Ta làm con chim hót
Ta làm một cảnh hoa
Ta nhập vào hòa ca
Một nốt trầm xao xuyến "
Điệp cấu trúc (ta làm, ta nhập) đã tạo nên điệp khúc của một bài ca yêu đời.Kết hợp với những hình ảnh thiên nhiên, tác giả đã khéo léo bộc lộ khát vọng được hòa nhập vào cuộc sống của đất nước của mình.Đó là ước muốn giản dị,khiêm nhường nhưng tha thiết của nhà thơ : Muốn làm con chim cất tiếng hót, vô tư hót vui cho đời ; muốn làm một cành hoa giữa muôn vàn vườn hoa xuân khác để được tỏa hương,khoe sắc thắm. Đồng thời,tác giả không muốn làm một nốt cao trong bàn hòa tấu muôn đời mà chỉ đơn giản là "một nốt trầm xao xuyến" . Lẳng lặng đóng góp mùa xuân nho nhỏ của mình vào mùa xuân chung của dân tộc,của đất nước.Nếu ở đầu bài thơ tác giả xưng "tôi" thì đến đây tác giả lại xưng "ta" như một sự khẳng định rõ ràng : Mong muốn cống hiến cho dân tộc là mong muốn của tất cả mọi người chứ không chỉ riêng tác giả. Việc lặp lại hình ảnh con chim và bông hoa ở đầu khổ thơ là có dụng ý. Mong muốn được sống có ích, sống cống hiến là một lẽ tự nhiên, giống như con chim sinh ra là để hót và bông hoa sinh ra là để tỏa sắc hương.Đó cũng là sự cống hiến bền bỉ, lặng lẽ được thể hiện qua khổ thơ thứ năm :
" Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc".
"Mùa xuân nho nhỏ" là một hình ảnh ẩn dụ đầy sáng tạo,đây cũng là cách thể hiện thiết tha, cảm động.Nó đã khắc sâu ý tưởng của tác giả cũng như của Nguyễn Khoa Điềm : " Mỗi cuộc đời đã hóa núi sông ta ". "Nho nhỏ" và "lặng lẽ" là cách nói khiêm tốn, chân thành mà giản dị, là cách sống cao đẹp.Tác giả muốn mỗi một người là một mùa xuân nho nhỏ hòa vào cuộc sống, được sống có ích, được dâng hiến cho đời như Tố Hữu đã viết trong "Một khúc ca xuân":
"Nếu là con chim , chiếc lá
Con chim phải hót, chiếc lá phải xanh
Lẽ nào vay mà không trả
Sống là cho, đâu chỉ nhận riêng mình?"
Không chỉ mỗi biện pháp ẩn dụ, tác giả còn sử dụng biện pháp điệp từ "dù là" kết hợp với các biện pháp hóan dụ "tuổi hai mươi" , "khi tóc bạc". Dù còn một hơi thở cũng là còn cống hiến; dù là khi tuổi thanh xuân sức sống tràn trề hay là khi đã về già , tóc bạc, ước nguyện cống hiến của tác giả vẫn chưa hề thay đổi. Điều tâm niệm tha thiết của một con người sắp ra đi vào cõi vĩnh hằng thật đáng quý và đáng trân trọng biết bao!