Ngũ hành: Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ?

Ngũ hành: Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ
Theo triết học cổ Trung Hoa, tất cả vạn vật đều phát sinh từ năm nguyên tố cơ bản và luôn luôn trải qua năm trạng thái được gọi là: Mộc, Hỏa, Thổ, Kim và Thủy (tiếng Trung: 木, 火, 土, 金, 水; bính âm: Mù, huǒ, tǔ, jīn, shuǐ). Năm trạng thái này, gọi là Ngũ hành (五行), không phải là vật chất như cách hiểu đơn giản theo nghĩa đen trong tên gọi của chúng mà đúng hơn là cách quy ước của người Trung Hoa cổ đại để xem xét mối tương tác và quan hệ của vạn vật.


Quy luật tương sinh và tương khắc trong ngũ hành
Kim sinh Thủy, Thủy sinh Mộc, Mộc sinh Hỏa, Hỏa sinh Thổ, Thổ sinh Kim
Kim khắc Mộc, Mộc khắc Thổ, Thổ khắc Thủy, Thủy khắc Hỏa, Hỏa khắc Kim.


Ngũ hành và các màu sắc tương ứng

Ngũ hành (chữ Trung Quốc)

Học thuyết Ngũ hành diễn giải sự sinh hoá của vạn vật qua hai nguyên lý cơ bản (生 - Sinh) còn gọi là Tương sinh và (克 - Khắc) hay Tương khắc trong mối tương tác và quan hệ của chúng.

Trong mối quan hệ Sinh thì Mộc sinh Hỏa; Hỏa sinh Thổ; Thổ sinh Kim, Kim sinh Thủy, Thủy sinh Mộc.
Trong mối quan hệ Khắc thì Mộc khắc Thổ, Thổ khắc Thủy, Thủy khắc Hỏa, Hỏa khắc Kim, Kim khắc Mộc.

Một số học giả trên cơ sở sinh và khắc lại bổ sung thêm chế hóa, thừa thắng và hạ nhục,bổ - tả thực chất là sự suy diễn ra từ hai nguyên lý cơ bản nói trên.

Năm nguyên tố và các nguyên lý cơ bản của Ngũ hành đã ảnh hưởng mạnh mẽ đến nhiều lĩnh vực hoạt động của người Trung Hoa cũng như một số quốc gia và vùng lãnh thổ xung quanh như: Việt Nam, Nhật Bản, Hàn Quốc, Triều Tiên, Đài Loan, Hồng Kông, Singapore... từ thời cổ đại đến nay trong nhiều lĩnh vực như hôn nhân và gia đình, âm nhạc, hội hoạ, kiến trúc, y học cổ truyền, quân sự v.v.

Ngũ hành được ứng dụng vào Kinh Dịch, có từ thời kỳ nhà Chu (thế kỷ 12 TCN đến năm 256 TCN), một cuốn sách được coi là tác phẩm vĩ đại nhất trong lịch sử Trung Hoa về triết học.

Các quy luật
Tương sinh, tương khắc, tương thừa, tương vũ kết hợp thành hệ chế hoá, biểu thị mọi sự biến hóa phức tạp của sự vật.

Luật tương sinh: Tương sinh có nghĩa là giúp đỡ nhau để phát triển. Đem ngũ hành liên hệ với nhau thì thấy 5 hành có quan hệ xúc tiến lẫn nhau, nương tựa lẫn nhau. Trong luật tương sinh của ngũ hành còn bao hàm ý nữa là hành nào cũng có quan hệ trên hai phương diện: Cái sinh ra nó và cái nó sinh ra, ứng dụng vào y học còn gọi là mẫu và tử.

Luật tương khắc: Tương khắc có nghĩa là áp chế lẫn nhau. Sự tương khắc có tác dụng duy trì sự cân bằng, nhưng nếu tương khắc thái quá thì làm cho sự biến hóa trở thành bất thường. Trong tương khắc, mỗi hành cũng lại có hai mối quan hệ: Cái khắc nó và cái nó khắc. Từ quy luật tương khắc, bàn rộng thêm ta có tương thừa (nghĩa là khắc quá đỗi) và tương vũ (nghĩa là khắc không nổi mà bị phản phục lại).

Hiện tượng tương sinh, tương khắc không tồn tại độc lập với nhau. Trong tương khắc luôn có mầm mống của tương sinh, trong tương sinh luôn có mầm mống của tương khắc. Do đó vạn vật luôn luôn tồn tại và phát triển.

Tương sinh:
Kim sinh thủy: Mạng Kim sẽ sinh mang lợi lộc cho mạng Thủy, kim loại bị đốt thì sẽ chảy thành nước.
Thủy sinh Mộc: Nước sẽ tưới cho cây cối xanh tươi, nước là nguồn sống cho cây cối.
Mộc sinh Hỏa: Gỗ sẽ là nguồn đốt tạo ra lửa.
Hỏa sinh Thổ: Khi hỏa đốt các vật khác sẽ tạo nên tro bụi làm cho đất đai màu mỡ trù phú.
Thổ sinh Kim: Đất thì sẽ tạo ra kim loại.

Tương khắc
Kim khắc Mộc: Cây cối sẽ bị kim loại cắt gây nguy hại.
Mộc khắc Thổ: Đất đai sẽ bị cây cối mọc lên hút hết chất dinh dưỡng.
Thổ khắc Thủy: Nước sẽ bị đất đai ngăn dòng chảy.
Thủy khắc Hỏa: Lửa sẽ bị nước dập tắt.
Hỏa khắc Kim: Kim loại sẽ bị lửa đốt tan chảy.

Màu sắc và các mệnh


Chi tiết về ngũ hành
1. Mộc
Mộc chỉ mùa xuân, sự tăng trưởng và đời sống cây cỏ.
Thuộc khí Âm: Mộc mềm và dễ uốn.
Thuộc khí Dương: Mộc rắn như thân gỗ lim.
Dùng với mục đích lành: Mộc là cây gậy chống.
Với mục đích dữ: Mộc là ngọn giáo.

Cây tre Việt Nam được ca ngợi về khả năng mềm dẻo trước gió, nhưng lại được dùng làm giàn giáo. Được nhìn dưới hình tượng cây, năng lượng của Mộc có tính sinh sôi nảy nở, nuôi dưỡng và mềm dẻo.

Tính cách người thuộc hành này
Người mạng Mộc có tinh thần vị tha và năng nổ. Là người nhiều ý tưởng, tính cách hướng ngoại của họ được nhiều người thương, giúp. Họ tưởng tượng nhiều hơn thực sự gắn bó với kế hoạch.

Tích cực: Có bản tính nghệ sỹ, làm việc nhiệt thành.
Tiêu cực: Thiếu kiên nhẫn, dễ nổi giận, thường bỏ ngang công việc.

Vạn vật thuộc hành này
Các loài thảo mộc.
Đồ đạc bằng gỗ.
Giấy.
Màu xanh lục
Cột trụ
Sự trang hoàng
Tranh phong cảnh.

2. Hỏa
Khái niệm Hành Hỏa chỉ mùa hè, lửa và sức nóng. Hỏa có thể đem lại ánh sáng, hơi ấm và hạnh phúc, hoặc có thể tuôn trào, bùng nổ và sự bạo tàn. Ở khía cạnh tích cực, Hỏa tiêu biểu cho danh dự và sự công bằng. Ở khía cạnh tiêu cực, Hỏa tượng trưng cho tính gây hấn và chiến tranh.

Tính cách người thuộc hành này
Người mạng Hỏa yêu thích hành động và thường nắm vai trò lãnh đạo. Họ lôi kéo người khác, thường là vào rắc rối, vì họ không ưa luật lệ và bất chấp hậu quả.
Tích cực: Người có óc canh tân, khôi hài và đam mê.
Tiêu cực: Nóng vội, lợi dụng người khác và không mấy quan tâm đến cảm xúc.

Vạn vật thuộc hành này
Hình tượng mặt trời.
Nến, đèn các loại
Tam giác
Màu đỏ
Vật dụng thủ công.
Tranh ảnh về mặt trời, lửa.

3. Thổ
Hành Thổ chỉ về môi trường ươm trồng, nuôi dưỡng và phát triển, nơi sinh ký tử quy của mọi sinh vật. Thổ nuôi dưỡng, hỗ trợ và tương tác với từng Hành khác. Khi tích cực, Thổ biểu thị lòng công bằng, trí khôn ngoan và bản năng; Khi tiêu cực, Thổ tạo ra sự ngột ngạt hoặc biểu thị tính hay lo về những khó khăn không tồn tại.

Tính cách người thuộc hành này
Người mạng Thổ có tính tương trợ và trung thành. Vì thực tế và kiên trì, họ là chỗ dựa vững chắc trong cơn khủng hoảng. Không những không bị thúc ép bất cứ điều gì nhưng họ lại rất bền bỉ khi giúp đỡ người khác. Do kiên nhẫn và vững vàng, họ có một sức mạnh nội tâm.
Tích cực: Trung thành, nhẫn nại và có thể tin cậy.
Tiêu cực: Có khuynh hướng thành kiến.

Vạn vật thuộc hành này
Đất sét, gạch, sành sứ
Bê tông, đá
Hình vuông
Màu vàng, cam, nâu.

4. Kim
Kim là yếu tố thứ tư trong thuyết ngũ hành của người Trung Hoa xưa.
Hành Kim chỉ về mùa Thu và sức mạnh. Đại diện cho thể rắn và khả năng chứa đựng. Mặt khác, Kim còn là vật dẫn. Khi tích cực, Kim là sự truyền đạt thông tin, ý tưởng sắc sảo và sự công minh. Khi tiêu cực, Kim có thể là sự hủy hoại, là hiểm họa và phiền muộn. Kim có thể là một món hàng xinh xắn và quý giá mà cũng có thể là đao kiếm.

Tính cách người thuộc hành này
Người mạng Kim có tính độc đoán và cương quyết. Họ dốc lòng dốc sức theo đuổi cao vọng. Là những nhà tổ chức giỏi, họ độc lập và vui sướng với thành quả riêng của họ. Tin vào khả năng bản thân nên họ kém linh động mặc dù họ thăng tiến là nhờ vào sự thay đổi. Đây là loại người nghiêm túc và không dễ nhận sự giúp đỡ.
Tích cực: Mạnh mẽ, có trực giác và lôi cuốn.
Tiêu cực: Cứng nhắc, sầu muộn và nghiêm nghị.

Vạn vật thuộc hành này
Tất cả các kim loại.
Hình dáng tròn bầu.
Mái vòm
Vật dụng kim khí
Cửa và bậc cửa.
Đồ dùng nhà bếp.
Màu trắng, xám, bạc và vàng ươm.
Tiền đồng.
Đồng hồ.

5. Thủy
Hành Thủy chỉ về mùa đông và nước nói chung, cơn mưa lất phất hay mưa bão. Chỉ bản ngã, nghệ thuật và vẻ đẹp. Thủy có liên quan đến mọi thứ. Khi tích cực, Thủy thể hiện tính nuôi dưỡng, hỗ trợ một cách hiểu biết. Khi tiêu cực, Thủy biểu hiện ở sự hao mòn và kiệt quệ. Kết hợp với cảm xúc, Thủy gợi cho thấy nỗi sợ hãi, sự lo lắng và stress.

Tính cách người thuộc hành này
Người mạng Thủy giao tiếp tốt. Họ có khiếu ngoại giao và tài thuyết phục. Do nhạy cảm với tâm trạng người khác, họ sẵn sàng lắng nghe. Có trực giác tốt và giỏi thương lượng. Uyển chuyển và dễ thích nghi, họ nhìn sự vật theo quan điểm tổng thể.

Tích cực: Có khuynh hướng nghệ thuật, thích kết bạn và biết cảm thông.
Tiêu cực: Nhạy cảm, mau thay đổi và gây phiền nhiễu.

Vạn vật thuộc hành này
Sông suối, ao hồ.
Màu xanh dương và màu đen.
Gương soi và kính
Các đường uốn khúc
Đài phun nước
Bể cá
Tranh về nước.

Quan hệ với các lĩnh vực khác

Ngũ hành	Mộc	Hỏa	Thổ	Kim	Thủy
Số Hà Đồ	3	2	5	4	1
Cửu Cung	3,4	9	5,8,2	7,6	1
Thời gian trong ngày	Rạng sáng	Giữa trưa	Chiều	Tối	Nửa đêm
Năng lượng	Nảy sinh	Mở rộng	Cân bằng	Thu nhỏ	Bảo tồn
Bốn phương	Đông	Nam	Trung tâm	Tây	Bắc
Bốn mùa	Xuân	Hạ	Chuyển mùa (mỗi 3 tháng)	Thu	Đông
Thời tiết	Gió (ấm)	Nóng	Ẩm	Mát (sương)	Lạnh
Màu sắc	Xanh Lục	Đỏ	Vàng	Trắng/Da Cam	Đen/Xanh lam
Thế đất	Dài	Nhọn	Vuông	Tròn	Ngoằn ngoèo
Trạng thái	Sinh	Trưởng	Hóa	Thâu	Tàng
Vật biểu	Thanh Long	Chu Tước	>Kỳ Lân	Bạch Hổ	Huyền Vũ
Mùi vị	Chua	Đắng	Ngọt	Cay	Mặn
Cơ thể	Gân	Mạch	Thịt	Da lông	Xương tuỷ não
Bàn tay	Ngón cái	ngón trỏ	Ngón giữa	Ngón áp út	Ngón út
Ngũ tạng	Can (gan)	Tâm (tim)	Tỳ (hệ tiêu hoá)	Phế (phổi)	Thận (hệ bài tiết)
Lục phủ	Đởm (mật)	Tiểu trường (ruột non)	Vị (dạ dày)	Đại trường (ruột già)	Bàng quang
Ngũ căn	Xúc giác, Thân	Thị giác, Mắt	Thính giác, Tai	Khứu giác, Mũi	Vị giác, Lưỡi
Ngũ tân	Bùn phân	Mồ hôi	Nước dãi	Nước mắt	Nước tiểu
Ngũ Phúc, Đức	Thọ: Sống lâu	Ninh: Bình an	Sang: Cao quý, danh giá	Phú: Giàu có	Khang: khỏe mạnh
Ngũ giới	Sát sinh, giết hại..	Tà dâm, si mê...	Nói dối, thêu dệt,...	Trộm cắp, tranh đua	Uống rượu, ăn thịt..
Ngũ Thường - Nho giáo	Nhân	Lễ	Tín	Nghĩa	Trí
Ngũ lực	Định lực	Huệ lực	Niệm lực	Tín lực	Tấn lực
Xúc cảm	Chán ghét	Mừng, Giận	Thương, Lo	Buồn	Sợ
Tháp nhu cầu Maslow	Sinh học: Sống, hít thở, ăn, ngủ, nghỉ	Tôn Trọng: Tự khảnh định mình, làm việc mình thích	Coi là người có ích, Được thành tích	Xã hội: muốn yêu và được yêu, sống tình cảm...	Nhu cầu an toàn: Ổn định, cần vật chất.
Giọng	Ca	Cười	Khóc	Nói (la, hét, hô)	Rên
Thú nuôi	Chó	Dê/Cừu	Trâu/Bò	Gà	Heo
Hoa quả	Mận	Mơ	Táo tàu	Đào	Hạt dẻ
Ngũ cốc	Lúa mì	Đậu	Gạo	Ngô	Hạt kê
Thập can	Giáp, Ất	Bính, Đinh	Mậu, Kỷ	Canh, Tân	Nhâm, Quý
Thập nhị chi	Dần, Mão	Tỵ, Ngọ	Thìn, Tuất, Sửu, Mùi	Thân, Dậu	Tý, Hợi
Âm nhạc	Mi	Son	Đô	Rê	La
Thiên văn	Mộc Tinh (Tuế tinh)	Hỏa Tinh (Huỳnh tinh)	Thổ Tinh (Trấn tinh)	Kim Tinh (Thái Bạch)	Thủy Tinh (Thần tinh)
Bát quái	Tốn, Chấn	Ly	Khôn, Cấn	Càn, Đoài	Khảm
Ngũ uẩn (ngũ ấm)	Sắc uẩn	Thức uẩn	Hành uẩn	Tưởng uẩn	Thọ uẩn
Tây Du Ký	Bạch Long Mã	Tôn Ngộ Không	Đường Tam Tạng	Sa Ngộ Tĩnh	Trư Bát Giới
Ngũ Nhãn	Thiên nhãn	Phật nhãn	Pháp nhãn	Tuệ nhãn	Nhục, thường nhãn

quá dở

Tôi nằm chiêm bao thấy các vị ngũ hành: Kim - Mộc - Thủy - Hỏa - Thổ là điềm báo gì?

Đúng thật

Hiểu được Kim Mộc Thủy Hỏa Thổ sẽ ứng dụng được vào rất nhiều thứ trong cuộc sống đấy nhỉ. Cảm ơn tác giả nhiều