Thành ngữ là gì?

Thành ngữ là những câu nói không nhằm mục đích để hiểu theo nghĩa thông thường, đồng thời ý nghĩa của một thành ngữ thường rất khác với ý nghĩa của từng chữ một trong câu. Hiện có hàng ngàn các thành ngữ khác nhau và chúng thường xuyên được tạo ra ở hầu hết các ngôn ngữ trên thế giới. Theo ước tính có ít nhất hai mươi lăm ngàn thành ngữ trong ngôn ngữ tiếng Anh.

Thành ngữ hoặc là những cụm từ mang ngữ nghĩa cố định (phần lớn không tạo thành câu hoàn chỉnh về mặt ngữ pháp) (không thể thay thế và sửa đổi về mặt ngôn từ) và độc lập riêng rẽ với từ ngữ hay hình ảnh mà thành ngữ sử dụng, thành ngữ thường được sử dụng trong việc tạo thành những câu nói hoàn chỉnh. Thành ngữ là tập hợp từ cố định đã quen dùng mà nghĩa của nó thường không thể giải thích được một cách đơn giản bằng nghĩa của các từ tạo nên nó.

Các thành ngữ Việt Nam theo thứ tự chữ cái:
A
Ác như hùm
Ác giả ác báo
An bần lạc đạo
An cư lạc nghiệp
An phận thủ thường
An thân thủ phận
Án binh bất động
Anh em cột chèo
Anh hùng không có đất dụng võ
Anh hùng mạt lộ
Anh hùng nhất khoảnh
Anh hùng rơm
Anh hùng tạo thời thế
Ao có bờ sông có bến
Ao liền ruộng cả
Ao sâu nước cả
Ao tù nước đọng
Ào ào như thác lũ
Áo ấm cơm no
Áo đơn đợi hè
Áo gấm đi đêm
Áo đơn lồng áo kép
Áo gấm về làng
Ăn báo cô
Ăn Bắc mặc Kinh (Bắc= miền bắc, Kinh= cố đô Huế)
Ăn bằng nói trắc
Ăn bơ làm biếng
Ăn bờ ở bụi
Ăn bớt đọi, nói bớt lời
Ăn bữa hôm lo bữa mai
Ăn bớt ăn xén
Ăn cháo đá bát
Ăn chẳng nên đọi, nói chẳng nên lời
Ăn đơm nói đặt
Ăn cơm trước kẻng
Ăn thùng uống vại
Ăn ốc nói mò
Ăn thủng nồi trôi rế
Ăn như rồng cuốn, nói như rồng leo, làm như mèo mửa
Ăn cây táo, rào cây sung
Ăn chắc mặc bền
Ăn cay nuốt đắng
Ăn cắp như rươi
Ăn cắp quen tay, ngủ ngày quen mắt
Ăn cần ở kiệm
Ăn cây nào rào cây nấy
Ăn quả nhớ kẻ trồng cây
Ăn quả vả, trả quả sung
Ăn cây táo rào cây sung
Ăn cháo đá bát
Ăn cháo lá đa
Ăn chay nằm mộng
Ăn chay niệm Phật
Ăn chắc mặc bền
Ăn chực nằm chờ
Ăn chưa no lo chưa tới
Ăn chung ở lộn
Ăn chung máng, ở chung chuồng
Ăn cỗ đi trước, lội nước theo sau
Ăn cơm chúa, múa tối ngày
Ăn cơm có canh, tu hành có bạn
Ăn cơm lừa thóc, ăn cóc bỏ gan
Ăn cơm mới nói chuyện cũ
Ăn cơm nhà vác tù và hàng tổng
Ăn đến nơi, làm đến chốn
Ăn cơm thiên hạ
Ăn vóc học hay
Ăn đất nằm sương
Ăn đói mặc rách
Ăn đói mặc rét
Ăn đong ở đợ
Ăn đời ở kiếp
Ăn gan uống máu
Ăn giả làm thật
ăn gian nói dối
Ăn giập miếng trầu
Ăn gió nằm mưa
Ăn gửi nằm chờ
Ăn hiền ở lành
Ăn hương ăn hoa
Ăn hơn nói kém
Ăn khỏe như thần trùng
Ăn không ăn hỏng
Ăn không nên đọi, nói không nên lời
Ăn không ngồi rồi
Ăn không ngon, ngủ không yên
Ăn không nói có
Ăn lắm thì hết miếng ngon, nói lắm thì hết lời khôn hóa rồ
Ăn lông ở lỗ
Ăn mày cầm tinh bị gậy
Ăn mày đòi xôi gấc
Ăn mày quen ngõ
Ăn mắm mút dòi
Ăn mặn khát nước
Ăn mật trả gừng
Ăn tục nói phét
Ăn nên làm ra
Ăn nên đọi, nói nên lời
Ăn miếng trả miếng
Ăn trắng mặc trơn
Ăn trên ngồi trốc
Ăn tươi nuốt sống
Ăn vụng ngon miệng
Ăn sung mặc sướng
Ăn sung giả ngái
Ăn no ngủ kỹ
Ăn ngay nói thẳng
Ăn to nói lớn
Ăn xổi ở thì
Ăn trông nồi, ngồi trông hướng
Ăn xôi đòi đĩa

B
Bấc lụn dầu khô
Bất phân thắng bại
Bụng làm dạ chịu
Bách chiến bách thắng
Ba chìm bảy nổi chín lênh đênh
Bờ xôi ruộng mật
Bình an vô sự
Bánh ít đi, bánh quy lại
Bán mặt cho đất, bán lưng cho trời
Bóc ngắn cắn dài
Ba chân bốn cẳng
Bòn tro đãi trấu
Bán anh em xa, mua láng giềng gần
Ba chìm bảy nổi
Ba làng bảy chợ
Bỏ thì thương, vương thì tội
Băng ngàn vượt bể
Bình cũ rượu mới
Buôn thúng bán mẹt
Buôn thùng bán chậu
Ba cọc ba đồng
Ba hồn bảy vía
Ba que xỏ lá
Bách niên giai lão
Bắt cá hai tay
Bình cũ rượu mới
Bới lông tìm vết
Buôn tảo bán tần

C
Cò bay thẳng cánh
Có mới nới cũ
Có qua có lại
Có tật giật mình
Con nhà lính, tính nhà quan
Con nhà tông không giống lông cũng giống cánh
Còn nước còn tát
Con ông cháu cha
Con dại cái mang
Con sâu làm rầu nồi canh
Cùng hội cùng thuyền
Chó treo mèo đậy
Cha nào con nấy
Chân lấm tay bùn
Chân cứng đá mềm
Châu chấu đá xe
Cháy nhà ra mặt chuột
Chạy sấp đập ngửa
Cá chậu chim lồng
Cành vàng lá ngọc
Cáo mượn oai hùm
Có thực mới vực được đạo
Chạy đôn chạy đáo
Cõng rắn cắn gà nhà
Chim kêu vượn hú
Coi trời bằng vung
Con dại cái mang

Chín bỏ làm mười
Cây muốn lặng mà gió chẳng ngừng
Chớ thấy sóng cả mà ngã tay chèo

Chuột sa chĩnh gạo
Chở củi về rừng
Chó chạy cùng rào
Chó cắn ma
Chó ăn đá gà ăn sỏi
Con giun xéo lắm cũng quằn
Chưa thấy quan tài chưa đổ lệ
Cần cù bù thông minh
Chưa đổ ông nghè, đã đe hàng tổng
Cây ngay không sợ chết đứng
Chết cha còn chú, xẩy mẹ bú dì
Chọc gậy bánh xe
Chó chê mèo lắm lông
Chó cùng dứt dau
Cố đấm ăn xôi
Chia ngọt sẻ bùi
Chết vinh còn hơn sống nhục
Chết đứng còn hơn sống quỳ
Chậm như rùa
Chim sa cá lặn
Có trăng quên đèn
Chung lưng đấu cật
Cầu được ước thấy
Có công mài sắt, có ngày nên kim
Cua gặp ếch chào
Có ít xít ra nhiều
Cày sâu cuốc bẫm
Cẩn tắc vô áy náy
Cải chửa ra cây
Cờ bí dí tốt
Củi mục khó cháy
Cùm chân xích cánh
Chưa cứng lông mao đã rào vẫy đít
Cay như ớt, chát như sung
Chửi cha không bằng pha tiếng
Cả vú lấp miệng em
Cái khó ló cái khôn
Cạn tàu ráo máng
Cầm cân nảy mực
Chân nam đá chân xiêu
Chén tạc chén thù
Chén chú chén anh
Chưa biết mèo nào cắn mỉu nào
Con rồng cháu tiên
Của ít lòng nhiều
Chó mà chê phân,mèo mà chê mỡ
Cạn đìa mới biết lóc trê
Cha làm thầy , con đốt sách
Chó cắn quần rách
Chọn bạn mà chơi
Có thực mới vực được đạo
Cưỡi ngựa xem hoa
Con có cha như nhà có nóc
Con có mẹ như măng ấp bẹ

D
Đầu đường xó chợ
Đầu trộm đuôi cướp
Đất rộng trời cao
Dấu đầu hở đuôi
Đi đêm có ngày gặp ma
Đi đến nơi, về đến chốn
Đi guốc trong bụng
Điếc không sợ sấm
Điếc không sợ súng
Đội nón ra về
Đổ dầu vào lửa
Được voi đòi tiên
Đêm dài lắm mộng
Đặng trăng quên trang
Đầu xuôi đuôi lọt
Đầu tắt mặt tối
Đánh rắm siêu khắm
Đầu voi đuôi chuột
Đã ngọng còn hay lu, đã ngu còn hay chơi chữ
Đàn gẩy tai trâu
Đầu bạc răng long
Đi đêm lắm có ngày gặp ma
Đi một ngày đàng, học một sàng khôn
Đói cho sạch, rách cho thơm
Đỉa đòi đeo chân hạc
Đen như cột nhà cháy
Đồng không mông quạnh
Da mồi tóc sương
Dĩ hòa vi quý
Dở dở ương ương
Dở khóc dở cười
Đa nghi như Tào Tháo
Đánh trống bỏ dùi
Đồng không mông quạnh
Đục nước béo cò
Được ăn, được nói, được gói mang về.
Đẽo cày giữa đường
Đất có lành có lở
Đất lành chim đậu

E
Ếch ngồi đáy giếng
Ếch chết tại miệng
Ế xưng ế xỉa

Ế sặc bọt
Ếch vồ hoa mướp

G
Gần lửa rát mặt
Gà đẻ trứng vàng
Giấy rách phải giữ lấy lề
Gậy ông đập lưng ông
Gần nhà xa ngõ
Giao trứng cho ác
Giấu đầu hở đuôi
Gần đất xa trời
Gắp lửa bỏ tay người
Giả nhân giả nghĩa
Giang sơn gấm vóc.
Giậu đổ bìm leo
Giận cá chém thớt
Gieo nhân nào gặt quả nấy.
Gieo gió gặt bão
Giơ tay mặt đặt tay trái
Gặp nhau trước lạ sau quen
Giữ cho trong ấm ngoài êm thuận hòa
Giàu nứt đố đổ vách
Gương vỡ lại lành
Giặc đến nhà đàn bà cũng đánh
Gần mực thì đen , gần đèn thì sáng

H
Hẹp nhà rộng bụng
Há miệng chờ sung
Họa vô đơn chí
Hổ phụ sinh hổ tử
Hổ phụ vô khuyển tử
Học một biết mười
Hoa hòe hoa sói
Hóa mù ra mưa
Hữu danh vô thực
Há miệng mắc quai
Hồng nhan bạc phận
Hổ đầu xà vĩ
Hàng tôm hàng cá
Hồn xiêu phách lạc
Học chẳng may thi hay thì đỗ
Học ăn, học nói, học gói, học mở
Học chọc bát cơm,học đơm bát cháo
Học hay cày biết
Học tài thi phận
Học như gà đá vách
Học thầy không tày học bạn
Học trước quên sau
Hẹp nhà rộng bụng
Hót như họa mi

I
Ích nước lợi nhà
Ích kỉ hại nhân
Im hơi lặng tiếng
Ít xuýt ra nhiều

K
Không khảo mà xưng
Không thầy đố mày làm nên
Không mợ thì chợ vẫn đông
Khôn nhà dại chợ
Khôn ba năm dại một giờ
Khẩu phật tâm xà
Khỏe như voi
Khỉ ho cò gáy
Kiến bò miệng bát
Không khảo mà khai
Không thầy đó mày làm nên
Kẻ tám lạng, người nửa cân.
Kẻ cắp gặp bà già
Kén cá chọn canh
Kết tóc xe tơ
Kín cổng cao tường

L
Lá rụng về cội
Lạt mềm buộc chặt
Lời ăn tiếng nói
Làm trai cho đáng thân trai
Lòng lang dạ sói
Lòng vả cũng giống lòng sung
Lên voi xuống chó
Lên bờ xuống ruộng
Lực bất tòng tâm
Lên thác xuống ghềnh
Liễu yếu đào tơ
Lá lành đùm lá rách
lá xanh chồi biếc
Lo bò trắng răng
Lòng vả cũng như lòng sung
Lỡ thầy, lỡ thợ
Lấy oán trả ơn
Lá lành đùm lá rách

M
Muốn sang thì bắc cầu Kiều;
Muốn con hay chữ thì yêu lấy thầy;
Miệng nam mô, bụng bồ dao găm.
Múa rìu qua mắt thợ
Một nắng hai sương
Mèo khen mèo dài đuôi
Mất bò mới lo làm chuồng
Mỡ để miệng mèo
Cầu được ước thấy
Múa rìu qua mắt thợ
Mưa dầm thấm lâu
Mưa to gió lớn
Mạt cưa mướp đắng
Máu ghen Hoạn Thư
Mẹ tròn con vuông
Miệng hùm gan sứa
Môn đăng hộ đối
Môi hở răng lạnh
Một kho vàng không bằng một nang chữ
Máu chảy ruột mềm
Mất ăn một miếng lộn gan lên đầu
Mất cả chì lẫn chài
Mũ ni che tai
Mượn gió bẻ măng
Mai danh ẩn tích
Mắt nhắm mắt mở
Một con ngựa đau, cả tàu bỏ cỏ

N
Ngưu tầm ngưu, mã tầm mã
Nước sông công lính
Năm thì mười họa
Nói một đằng làm một nẻo
Nhà sạch thì mát, bát sạch ngon cơm
Ngã theo chiều gió
Nhàn cư vi bất thiện
Non sông gấm vóc
Nước đục thả câu
Nhanh như cắt
Nhân vô thập toàn
Nhất cử lưỡng tiện
Nước chảy đá mòn
Nước mắt chảy xuôi
Nước mắt cá sấu
Nước đổ đầu vịt
Nước đổ lá khoai
Nước xa không cứu được lửa gần
Nuôi ong tay áo
Nuôi cáo trong nhà
No cơm ấm áo
Ngày lành tháng tốt
Nem công chả phượng
Ném đá giấu tay
Ngày rộng tháng dài
Nhà cao cửa rộng
Nhà tranh vách đất
Nước lọ cơm niêu
Nói dai như đỉa
Nói trước quên sau
Nói phải giữ lấy lời
Nhanh như chớp
Nhanh như cắt
Nhát như cày sấy
Nhát như cáy
Ngậm bồ hòn làm ngọt
Nghèo rớt mồng tơi
Nghiêng nước nghiêng thành
Ngồi lê đôi mách
Nát như tương
Nói có sách, mách có chứng
Nói nhăng nói cuội
Nói toạc móng heo
Nhân chi sơ tính bản thiện
Nhân định thắng thiên duyên
Người có dở có hay
Nói thánh nói tướng
Người tính không bằng trời tính
Nồi nào vung nấy
Nước sông không phạm nước giếng
Ngồi mát ăn bát vàng
Nước chảy bèo trôi
Nhất tự vi sư, bán tự vi sư

Ơ
Ở bầu thì tròn, ở ống thì dài
Ở hiền gặp lành

Ở ác gặp dữ

Ơn trả nghĩa đền

Ơn sâu nghĩa nặng

P
Phép vua thua lệ làng
Phòng bệnh hơn chữa bệnh
Phun châu nhả ngọc
Phong gấm lụa là
Phi nội tắc ngoại
Phú quý sinh lễ nghĩa

R
Ruột để ngoài da
Ruộng sâu trâu nái không bằng con gái đầu lòng
Rán sành ra mỡ
Rồng mây gặp hội
Rừng vàng biển bạc
Ra ngô ra khoai
Rối như canh hẹ
Rồng đến nhà tôm
Rắn đổ nọc cho lươn
Rước voi về giày mả tổ
Ruột nóng như cào
Rồng bay phượng múa

S
Sinh cơ lập nghiệp
Sông có khúc người có lúc
Sơn hào hải vị
Sang sông thì phải lụy đò
Sống khôn thác thiêng
Sinh nghề tử nghiệp
Sinh sôi nảy nở
Say hoa đắm nguyệt
Say như điếu đổ
Sơn cùng thủy tận
Sông cạn đá mòn
Sức dài vai rộng
Sóng to gió lớn
Sống dở chết dở

T
Tan đàn xẻ nghé
Tan nhà nát cửa
Trống đánh xuôi kèn thổi ngược
Trẻ người non dạ
Tiền mất tật mang
Thắt lưng buộc bụng
Tay làm hàm nhai tay quai miệng trễ
Thua keo này, bày keo khác
Trưởng giả học làm sang
Thầy bói xem voi
Tứ cố vô thân
Tránh vỏ dưa gặp vỏ dừa
Tiên học lễ, hậu học văn
Tay trắng tay đen
Thua me gỡ bài cào
Tham thì thâm
Tham phú phụ bần
Thương cho roi cho vọt, ghét cho ngọt cho bùi
Tắt lửa tối dèn
Trọng thầy mới được làm thầy
Trăm công ngàn việc
Trời yên biển lặng
Trông gà hóa cuốc
Tre già măng mọc
Thừa gió bẻ măng
Thiên la địa võng
Thấy người sang bắt quàng làm họ
Thẳng như ruột ngựa
Thần hồn nát thần tính
Thạch Sùng còn thiếu mẻ kho
Thả hổ về rừng
Thả con săn sắt, bắt con cá rô.
Tha phương cầu thực
Tham bát bỏ mâm
Thả mồi bắt bóng
Tức nước vỡ bờ
Tự lực cánh sinh
Tô son điểm phấn
Tả xung hữu đột
Tai bay vạ gió
Thương con quý cháu
Tận nhơn lực tri thiên mạng
Thừa giấy vẽ voi
Tiết kiệm là quốc sách
Tích tiểu thành đại
Trong ấm ngoài êm
Tiểu nhân bỉ ổi
Thêm bạn bớt thù
Thùng rỗng kêu to
Thuốc đắng dã tật
Tiếng cười bằng mười thang thuốc bổ

U
Uống nước nhớ nguồn
Uổng công phí sức
Úp úp mở mở
ước gì được nấy , ước sao được vậy

V
Vạn sự khởi đầu nan
Vô thưởng vô phạt
Vắng chủ nhà, gà vọc niêu tôm
Vắng chúa nhà gà mọc đuôi tôm
Vắt cổ chày ra nước
Việc nhà thì nhác, việc cô bác thì siêng
Vì thần phải nể cây đa
Vắt chanh bỏ vỏ
Vào sinh ra tử
Vụng chèo khéo chống
Vỏ quýt dày có móng tay nhọn
Vạn sự như ý
Vườn rộng rào thưa
Vinh cành quýt, vinh cành cam
Vườn rộng rào thưa
vẽ rắn thêm chân
vung tay quá trán

X
Xuất đầu lộ diện
Xuất khẩu thành thơ
Xem mặt mà bắt hình dong

Xôi hỏng bỏng không
Xa mặt cách lòng
Xa sông cách núi

Y
Yêu cho roi cho vọt, ghét cho ngọt cho bùi.
Yêu thì củ ấu cũng tròn, ghét thì bồ hòn cũng méo.
Yếm thắm trôn kim
Yêu nhau lắm cắn nhau đau