Tác giả tác phẩm: Gò Me - Ngữ văn 7
I. Tác giả- Hoàng Tố Nguyên (1929-1975)
- Quê quán :Tiền Giang
- Phong cách nghệ thuật: thơ của ông có hình tượng sống mới, không dùng ngôn từ sáo rỗng
- Tác phẩm chính: Đổi đời (truyện thơ, 1955), Cô gái bần nông sông Hồng (truyện thơ, 1956), Đất nước (tập thơ, 1956)
II. Đọc tác phẩm Gò MeQuê tôi đó! Mặt trông ra bể,
Đóm hải đăng tắt loé đêm đêm.
Con đê cát đỏ cỏ viền,
Leng keng nhạc ngựa ngược lên chợ Gò.
Ruộng vây quanh, bốn mùa gió mát,
Lúa Nàng – keo chói rực mặt trời.
Ao làng trăng tắm, mây bơi,
Nước trong như nước mắt người tôi yêu.
Quê tôi sớm sớm, chiều chiều,
Lao xao vườn mía.
Mái lá khoan thai thở làn khói nhẹ,
Những chị, những em má núng đồng tiền.
Nọc cấy, tay tròn, nghiêng nón làm duyên,
Véo von điệu hát cổ truyền.
Tre thôi khúc khích, mây chìm lắng nghe:
“Hò ơ… Trai Biên Hòa lụy gái Gò Me,
Không vì sắc lịch, mà chỉ vì mê giọng hò”.
Ôi, thuở ấu thơ,
Cắt cỏ, chăn bò.
Gối đầu lên áo,
Nằm dưới làn me, nghe tre thổi sáo.
Lòng nghe theo bướm, theo chim,
Mạ non cong vắt lưỡi liềm,
Lá xanh như dải lụa mềm lửng lơ.
Ôi, vui sao những lễ hội đình chùa,
Rước sắc cuối năm, giựt giàn tháng bảy.
Thân áo vá quàng, lại thay vạt mới,
Hẹn hò, đổi guốc trao khăn.
Trống giục thâu đêm, gối bỏ không nằm,
Tóc bạc nghe kinh, tuổi xanh tình tự.
Tôi, sáu tuổi trong lòng bà, hớn hở,
Xem tuồng “Đoạt Võ Trạng Nguyên”.
Để ra về mơ mãi chuyện thần tiên,
Moi đất sét nặn quả chùy Nguyên Bá.
Ôi! Những tháng mưa dầm lạnh giá,
Đường làng thụt móng chân trâu.
Tre, cau phờ phạc,
Cánh cò mặt nước đồng sâu.
Hai bên hàng xóm têm trầu,
Áo tơi, nón lá, gọi nhau đổ lờ.
Những trưa nắng thơm mùa gặt hái,
Mái đình cong, cu gáy xa xa.
Con đê nắng đổ chói lòa,
Me xanh tỏa bóng, gió hòa trong cây.
Già phanh áo, gối tay, ríu mắt,
Gái dụm đầu bói Lục Vân Tiên.
Trai làng kính cẩn ngồi yên,
Giọng ông tôi lại cất lên, kể rằng:
“Cửa Cần Giờ vào năm khởi nghĩa,
Sóng Cần Giờ đỏ khé máu tươi!
Gò Công oanh liệt một thời!
Ông Trương “Đám-lá-tối-trời” đánh Tây”.
Ruộng Gò Công cò bay thẳng cánh,
Ao Gò Me nước gánh không vơi.
Đất lành màu mỡ sinh sôi,
Nếp than, nấm rạ làng tôi vẫn nghèo.
Trước khi nhắm mắt thân yêu,
Bà tôi dám ước mơ nhiều hơn đâu.
Một vuông khăn đỏ bịt đầu,
Nợ nần truyền kiếp trông vào con thơ.
Ôi! Gò Me,
Các bác, các cô.
Các dì, các cậu,
Mồ hôi muối trắng hai vai áo.
Đêm không đèn húp cháo thay cơm,
Nhặt từng hạt lép trong rơm.
Nhìn bầu sữa cạn, thương con héo gầy.
(Lúa đâu dám phụ người cày
Nhà ai ngói đỏ, lẫm đầy lúa khô!)
Qua đường lưới cá, mò cua,
Ngó con sông bạc mà lo phận nghèo!
***
Quê hương tôi bao nhiêu thay đổi,
Ngọn tầm vông, nón cói buổi đầu.
Trong lòng đất nước khổ đau,
Đứng lên không một sức nào chuyển lay.
Chín năm chúng ruồng, vây, giết, đốt,
Chín năm ta diệt bốt, gài chông.
Máu Trương Công Định anh hùng,
Qua tay Đảng, rót vào lòng nhân dân.
Trên đất Bắc xanh mầm hy vọng,
Đêm như ngày, tôi ngóng từng tin.
Gò Công đẫm máu biểu tình,
Gò Me, tuy vắng trống đình bao năm.
Tắt tiếng hát đêm trăng hò hẹn,
Chỉ còn vang tiếng biển thét gào.
Tôi nằm trên võng mẹ đưa,
Có chim cu gáy giữa trưa hanh nồng.
Tiếng ai vút đầu bông lúa chín,
Gió dìu vương xao xuyến bờ tre:
“Hò ơ… Trai Biên Hòa lụy gái Gò Me
Không vì sắc lịch, mà chỉ vì mê giọng hò!”
Chị tôi má đỏ thẹn thò,
Giã me bên trã canh chua ngọt ngào.
Thơ tôi như chiếc hôn đầu,
Gò Công yêu dấu, đâu nào má em?
1. Thể loại
Thơ tự do
2. Hoàn cảnh sáng tác, xuất xứ- Trích Tập thơ Gò Me gồm 13 bài xuất bản năm 1957
3. Phương thức biểu đạtMiêu tả + Biểu cảm
4. Ý nghĩa nhan đềNhan đề “Gò Me” đã thể hiện tình cảm yêu mến, gắn bó và tự hào của chính tác giả dành cho quê hương Gò Me của mình. Cách mở đầu bài thơ với cụm từ “Quê tôi đó” như lời khẳng định, niềm tự hào của người con về quê mẹ.
5. Bố cục tác phẩm Gò Me- Phần 1: từ đầu… mê giọng hò : vẻ đẹp của thiên nhiên và con người
- Phần 2: Còn lại:ký ức tuổi thơ , và những điệu hò
6. Tóm tắt tác phẩm Gò MeBài thơ miêu tả khung cảnh quê hương và vẻ đẹp con người của vùng đất Gò me. Tác giả kể lại những ký ức của tuổi thơ mình, cùng với đó là những điệu hò da diết, đắm say lòng người. Tất cả thể hiện tình yêu quê hương, cùng nỗi nhớ của một người con đi xa xứ
7. Giá trị nội dung tác phẩm Gò Me- Cảnh sắc thiên nhiên cùng những điệu hò quen nỗi nhớ quên hương da diết của tác giả
8. Giá trị nghệ thuật tác phẩm Gò Me- Nghệ thuật tả cảnh độc đáo
- Thành công trong khắc họa nỗi nhớ của tác giả
- Sử dụng từ ngữ giàu hình ảnh gợi cảm
1. Cảnh sắc quê hương
- Tác giả miêu tả quê hương với những gì bình dị nhât
- Bức tranh quê hương được tác giả vẽ có cả âm thanh và ánh sáng
- Ánh sáng: nhiều màu sắc, cung bậc từ các khoảng thời gian khác nhau trong ngày
+ Ánh sáng trầm tĩnh của đốm hải đăng tắt, lóe
+ Chói rực của mặt trời
+ Lung linh của vầng trăng khuya.
- Âm thanh: rộn ràng của tiếng nhạc ngựa leng keng
+ lao xao của vườn mía, nhẹ nhàng của khói
- Không gian: mênh mông, thoáng đãng của miền quê với đồng ruộng, ao làng, biển cả.
→ Ánh sáng đa dạng, âm thanh rộn rã, không gian rộng lớn như níu lòng người con xa quê
- Hình ảnh người con gái Gò Me
+ Má núm đồng tuyền
+ Cần cù làm việc, chịu thương chiu khó
+ Véo von giọng hò cổ truyền
+ Làm duyên e thẹn
→ Sự hồn nhiên, chăm chỉ, chịu khó của người con gái Gò Me
2. Tình yêu quê hương của tác giả- Hình ảnh quê hương cùng những ký ức đẹp thời thơ ấu của tác giả
+ Hình ảnh quê hương hiện lên bình dị, thân thuộc
+ Cắt có, chăn bò
+ Nằm dưới hàng me
+ Tre thổi sáo
+ Bướm chim bay lượn rập rờn
+ Chim cu gáy giữa trưa hanh nồng
+ Gió dìu xao xuyến bờ tre
+ Với những điệu hò truyền thống của quê hương
→ Một bức tranh làng quê tươi đep với đầy đủ thanh ,sắc
- Tình cảm yêu mến, gắn bó, tự hào được thể hiện qua việc khắc họa những hình ảnh đẹp đẽ của thiên nhiên và con người Gò Me.
- Cách mở đầu bài thơ với cụm từ “Quê tôi đó” như một lời khẳng định, một giọng nói tự hào của người con khi nhắc về quê hương mình
- Hàng loạt những khung cảnh gần gũi, đẹp đẽ hiện lên dưới đôi mắt trìu mến của tác giả.
- Hình ảnh những cô gái Gò Me duyên dáng với điệu hò ngọt ngào, sự chăm chỉ chịu khó trong lao động, giản dị trong lối sống, sinh hoạt.
→ Một bức tranh quê hương tuyệt đẹp được vẽ bởi người con xa xứ bằng tất cả tấm chân tình, niềm tự hào của mình.
Đề bài: Phân tích bài Gò Me
Bài tham khảo 1
Trong dòng hồi tưởng của một người con xa quê – cảnh sắc Gò Me hiện lên vừa bình dị, thân thuộc, vừa sinh động, lung linh. Trong không gian cảnh vật rộng lớn, mênh mông có ngọn hải đăng soi đường cho những đoàn thuyền đánh cá. Lời khẳng định Quê tôi đó như một tiếng gọi tha thiết, đầy tự hào về quê hương. Dòng thơ như thể hiện tâm trạng đau đáu với quê hương Gò Công mà không biết khi nào anh mới được trở về:
Quê tôi đó; mặt trông ra bể
Đốm hải đăng tắt lóe đêm đêm
Không gian ấy nơi tác giả đã từng gắn bó, hình ảnh con đê cát đỏ cỏ viền hiện lên sinh động, một bãi cỏ triền đê nơi có đàn ngựa kéo lên tận Gò Công:
Con đê cát đỏ cỏ viền
Leng keng nhạc ngựa ngược lên chợ Gò.
Ruộng vây quanh, bốn mùa gió mát
Lúa nàng (*) – keo chói rực mặt trời
Ao làng trăng tắm, mây bơi
Nước trong như nước mắt người tôi yêu
Quê tôi sớm sớm, chiều chiều
Lao xao vườn mía
Mái lá khoan thai thở làn khói nhẹ
Âm thanh leng keng của tiếng nhạc ngựa sống động kết hợp với âm thanh của tiếng sáo, tiếng chim tạo nên một Gò Me trù phú, vui tươi. Với những ánh sáng nhiều màu sắc, cung bậc của những quãng thời gian khác nhau trong ngày: ánh sáng trầm tĩnh của đốm hải đăng tắt, lóe sáng chói rực của mặt trời; ánh sáng lung linh của vầng trăng khuya. Cảnh vật Gò Me hiện lên với sự trong mát, bình yên, giản dị của miền quê thân thiện. Trong đó, câu thơ:
Nước trong như nước mắt người tôi yêu
Thiên nhiên Gò Me hiện lên như một bức tranh phong cảnh tươi đẹp. Hình ảnh so sánh thật tình tứ, ý nhị. Vẻ đẹp trong sáng của đôi mắt người yêu khiến ta liên tưởng đến một bức tranh phong cảnh tươi đẹp với đầy đủ màu sắc trong mắt của cây cối, âm thanh sinh động của tiếng chim và những hình ảnh động rập rờn của bươm bướm hay những chiếc lá đong đưa trong chiều hè.
Trong dòng hồi tưởng của một người con xa quê – cảnh sắc Gò Me hiện lên vừa bình dị, thân thuộc, vừa sinh động, lung linh. Trong không gian cảnh vật rộng lớn, mênh mông có ngọn hải đăng soi đường cho những đoàn thuyền đánh cá. Lời khẳng định Quê tôi đó như một tiếng gọi tha thiết, đầy tự hào về quê hương. Dòng thơ như thể hiện tâm trạng đau đáu với quê hương Gò Công mà không biết khi nào anh mới được trở về:
Quê tôi đó; mặt trông ra bể
Đốm hải đăng tắt lóe đêm đêm
Không gian ấy nơi tác giả đã từng gắn bó, hình ảnh con đê cát đỏ cỏ viền hiện lên sinh động, một bãi cỏ triền đê nơi có đàn ngựa kéo lên tận Gò Công:
Con đê cát đỏ cỏ viền
Leng keng nhạc ngựa ngược lên chợ Gò.
Ruộng vây quanh, bốn mùa gió mát
Lúa nàng (*) – keo chói rực mặt trời
Ao làng trăng tắm, mây bơi
Nước trong như nước mắt người tôi yêu
Quê tôi sớm sớm, chiều chiều
Lao xao vườn mía
Mái lá khoan thai thở làn khói nhẹ
Âm thanh leng keng của tiếng nhạc ngựa sống động kết hợp với âm thanh của tiếng sáo, tiếng chim tạo nên một Gò Me trù phú, vui tươi.
Với những ánh sáng nhiều màu sắc, cung bậc của những quãng thời gian khác nhau trong ngày: ánh sáng trầm tĩnh của đốm hải đăng tắt, lóe sáng chói rực của mặt trời; ánh sáng lung linh của vầng trăng khuya. Cảnh vật Gò Me hiện lên với sự trong mát, bình yên, giản dị của miền quê thân thiện. Trong đó, câu thơ:
Nước trong như nước mắt người tôi yêu
Thiên nhiên Gò Me hiện lên như một bức tranh phong cảnh tươi đẹp. Hình ảnh so sánh thật tình tứ, ý nhị. Vẻ đẹp trong sáng của đôi mắt người yêu khiến ta liên tưởng đến một bức tranh phong cảnh tươi đẹp với đầy đủ màu sắc trong mắt của cây cối, âm thanh sinh động của tiếng chim và những hình ảnh động rập rờn của bươm bướm hay những chiếc lá đong đưa trong chiều hè.
Thưởng th.10.2024
Bảng xếp hạng
