Tác giả tác phẩm: Mon và Mên đang ở đâu? - Ngữ văn 7 Kết nối tri thức

Tác giả tác phẩm: Mon và Mên đang ở đâu? - Ngữ văn 7

- Nguyễn Quang Thiều sinh năm 1957

- Quê quán: Hà Nội

- Phong cách nghệ thuật: Ông sáng tác về nhiều đề tài với những cách biểu hiện khác nhau và nhiều cung bậc cảm xúc vượt khỏi phạm vi cảm hứng hiện thực hay siêu thực. Ông không mô phỏng, sao chép đời sống để viết thành những vần thơ đầy ẩn ý.

- Tác phẩm chính: Bí mật hồ cá thần (1998), con quỷ gỗ (2000), ngọn núi bà mù (2001)
 

Khoảng hai giờ sáng Mon tỉnh giấc. Nó xoay mình sang phía anh nó thì thào:
- Anh Mên ơi, anh Mên!
- Gì đấy? Mày không ngủ à? - Thằng Mên hỏi lại, giọng nó ráo hoảnh như đã thức dậy từ lâu lắm rồi.
- Anh bảo mưa có to không?
- Lị chẳng to. Thế mày không nghe thấy gì à?
- Nhưng anh bảo nước sông lên có to không?
- Bây giờ phải ngập đến cánh bãi dưới rồi.
- Thế anh bảo...
- Bảo cái gì mà bảo lắm thế - Mên gắt em nó.
- Em bảo - Mon ngập ngừng - Thế cái bãi cát giữa sông đã ngập chưa?
- Ừ nhỉ - Giọng thằng Mên chợt thảng thốt - Có lẽ sắp ngập mất bãi cát rồi.
- Em sợ những con chim chìa vôi non bị chết đuối mất.
- Tao cũng sợ.
- Thế anh bảo chúng nó có bơi được không?
- Chim thì bơi làm sao được. Mày làm chim chìa vôi cứ như vịt ấy.
Hai đứa bé nằm trong chiếc chăn dạ đã rách nhiều chỗ thì thầm nói chuyện. Bên ngoài mưa vẫn to. Trong tiếng mưa hình như có tiếng nước sông dâng cao xiên xiết chảy.
- Chiều hôm qua em theo bố đi kéo chũm ở bờ sông.
- Thế thì sao?
- Bố bảo chỉ ở sông làng mình chim chìa vôi mới làm tổ như thế. Sao nó lại không làm tổ ở trên bờ hả anh?
- Tao không biết.
Mưa càng to và gió càng mạnh. Cánh cửa liếp bị gió thổi đập cành cạch. Có tiếng người đi qua đầu ngõ nhà hai đứa bé gọi nhau. Một ai đó nói: 'Mẹ kiếp. Năm nay nước sông to phải biết.'
- Ai đi đâu đấy hả anh? Mon hỏi.
- Người trong làng đi kéo chũm sông về.
- Nhỡ nước ngập bãi cát thì sao, hả anh?
- Mày đừng hỏi nữa, ngủ đi.
Mên gắt và xoay lưng về phía em nó. Hai đứa bé nằm im, nhưng không ngủ.
Có lẽ bố chúng nó nói đúng. Chỉ ở khúc sông làng chúng, những con chim chìa vôi mới làm tổ như thế. Hàng năm vào mùa nước cạn, giữa sông làng nổi lên một dải cát. Sau một thời gian, những đám rong sông tốt bời bời héo dần làm thành một lớp đệm êm trên cát. Vào lúc đó, những con chim chìa vôi mảnh khảnh và ít lời từ hai bờ sông bay ra bãi cát. Chúng tìm những đám rong khô và dày để đẻ trứng. Khi những con chim chìa vôi non đã đủ lông cánh cũng là lúc có những đám mây lạ từ dãy núi đá vôi Hòa Bình bay về báo hiệu mùa mưa. Những tiếng sấm sau mỗi đêm lại chuyển dần từ một chân trời xa về bên kia sông. Và bất chợt một đêm nào gần sáng, sấm nổ vang trên nóc nhà và mưa ném xuống. Con sông Ðáy cựa mình lớn lên. Chỉ sau dăm đêm, dải cát nổi giữa sông chìm đến phần cuối cùng thì những con chim chìa vôi non lần đầu tiên trong đời đập cánh bay lên. Những con chim bé bỏng bứt khỏi dòng nước khổng lồ bay vào bờ. Và đến mùa khô sang năm chúng lại ra dải cát nổi bắt đầu mùa sinh nở của chúng.
Mươi ngày trước, hai anh em thằng Mên đã trốn bố mẹ lội ra dải cát nổi giữa sông. Chỉ có lũ trẻ con mới biết con đường đi an toàn nhất chạy ngoằn ngoèo dưới đáy sông. Chúng tránh được những hố sâu do người làng lấy cát tạo ra. Hai anh em thằng Mên tìm đến cái ổ chim chìa vôi. Thấy động, những con chim chìa vôi non kêu líu ríu. Hai đứa bé ý tứ quỳ xuống bên cạnh.
- Anh bảo bao giờ thì chúng nó bay được? - Thằng Mon hỏi.
- Mấy ngày nữa.
- Thế mẹ chúng đi kiếm ăn à?
- Ừ.
- Chim chìa vôi có ăn được hến không?
- Tao không biết, nhưng bố mẹ nó vẫn lội kiếm ăn ở ven sông.
- Mình bắt hến bỏ vào tổ cho chúng ăn anh nhé?
- Ừ thì đi.
Hai đứa bé đi ra mép nước. Chúng tìm những cái lỗ hang nhỏ. Trong những cái hang nhỏ ấy luôn luôn có một con hến hoặc một con trùng trục. Chỉ một loáng hai đứa đã bắt được một nắm hến. Chúng xếp những con hến dính đầy đất cát bên tổ chim. Trước khi rời dải cát, Mên nói với em nó:
- Mày không được nói cho đứa nào biết cái tổ chim này nhé. Mày mà nói tao không cho mày ra đây nữa.
- Thế bao giờ mình lại ra thăm chúng nó?
- Ba ngày nữa. Này, nếu bố hỏi đi đâu thì bảo là xuống bãi ổi nhé.
Nhưng hai đứa trẻ không thực hiện được dự định của chúng. Mùa mưa năm nay như về sớm hơn. Mấy ngày mưa liên miên, nước sông lên rất nhanh.
- Anh ơi! - Thằng Mon lại thì thầm gọi.
- Gì?
- Anh đã nhìn thấy chim chìa vôi nó bay từ bãi cát vào bờ bao giờ chưa?
- Chưa.
- Tổ chim sẽ bị chìm mất.
Thằng Mên nằm im lặng không trả lời em nó.
Lâu sau nó hỏi:
- Thế làm thế nào bây giờ?
- Hay mình... mang chúng nó vào bờ.
- Bây giờ nước to lắm, làm sao mà lội ra đấy được.
- Em không biết.
Hai đứa bé lại nằm im lặng. Mưa vẫn đổ xuống mái nhà và gió vẫn thổi vào phên cửa liếp cành cạch.
- Chiều qua bố kéo chũm được một con cá măng.
- Thế mà cũng khoe, ai mà chẳng biết.
- Cả một con cá bống rất to và đẹp. Em lấy trộm con cá bống.
- Thế để đâu rồi? - Thằng Mên quay sang phía em nó hỏi.
- Em thả vào chỗ cống sông rồi. Anh bảo đấy có phải là con bống ở hốc cắm sào đò dưới bến không?
- Mày có nhìn thấy cái chấm đen to to ở vây nó không?
- Em không nhìn. Chiều về đổ giỏ cá ra chậu, bố kêu mất con bống. Bố bảo có khi con cá măng ăn con bống rồi. Bố bảo mẹ mổ con măng xem có con bống trong bụng nó không.
- Hi hi - Thằng Mên bật cười khoái trí.
- Cái hốc cắm sào đò ngập bủm rồi anh nhỉ?
- Ngập từ chiều hôm kia rồi. Ngập đến mái nhà con bống cũng chẳng sợ.
- Anh ơi...
- Gì?
- Tổ chim ngập mất anh ạ. Mình phải mang chúng vào bờ, anh ạ.
- Đi bây giờ à? - Thằng Mên hỏi sau một phút im lặng.
- Vâng, cứ lấy đò của ông Hảo mà đi.
Lần này thằng Mên im lặng lâu hơn. Cuối cùng nó quay lại phía em nó.
- Đi. Nhưng phải khẽ thôi. Bố tỉnh dậy bố đánh chết.
Hai anh em thằng Mên bò khe khẽ ra khỏi chăn và tụt khỏi giường. Chúng ngồi im ở mép giường rất lâu.
- Đi không? - Mên hỏi.
- Có anh ạ - Mon run run.
Hai đứa lần mò trong ngôi nhà tối om ra đến cửa. Khi cánh cửa liếp mở hé gió ùa vào. Hai đứa bé khẽ rùng mình và lách ra ngoài.
- Để tao xem bố để áo mưa ở đâu.
Thằng Mên nói và lần theo hiên nhà xuống bếp. Một lát sau nó mang lên hai tấm áo mưa và hai chiếc mũ lá chúng thường dùng để đi chăn trâu. Chúng khoác áo mưa và đội mũ rồi bước xuống sân. Một tiếng sấm nổ vang trên đầu. Chớp loé sáng. Thằng Mon vội ôm lấy cánh tay anh nó:
- Anh ơi, có ai đứng ở đầu ngõ...
- Đâu? Làm gì có ai? Đâu?...
- Lúc chớp em nhìn thấy.
Hai đứa bé đứng lặng giữa sân. Người chúng run lên. Mưa rào rào ném vào chúng.
- Đấy, người đấy. Anh thấy không? - Thằng Mon kêu lên sau ánh chớp vừa loé sáng.
-- Mày ngu lắm - Giọng thằng Mên như thở phào - Đấy là cây cuối tao chặt lúc chiều cho lợn. Thôi đi.
Hai anh em thằng Mên lần ra khỏi ngõ đi xuống bến sông. Trong ánh chớp, hai đứa bé nhìn thấy dòng sông rộng lớn lạ thường.
- Anh có nhìn thấy dải cát không?
- Tối lắm.
Khi xuống đến giữa bãi sông, hai đứa trẻ như dạt vào nhau vì gió. Một tiếng sấm nổ chói tai như ở ngay trên chóp mũ chúng. Hai đứa bé như bật lên khỏi mặt đất.
- Anh ơi - Thằng Mon kêu lên và ôm choàng lấy anh nó.
- Cái gì? - Thằng Mên hoảng hốt.
- Ai đội nón đứng ở kia kìa.
- Mày đừng nói nữa.
- Đấy anh - Giọng thằng Mon như khóc.
Một tia chớp phóng ra từ đâu đó và chạy lan trên trời như một cái rễ cây khổng lồ.
- Thế mà cũng nhìn - Thằng Mên bực tức - Cái bù nhìn đuổi chim chứ người đâu mà người.
- À đúng rồi.
Thằng Mon kêu lên. Bây giờ nó mới nhớ ra cái bù nhìn của ai đó dựng lên từ đầu vụ ngô bãi. Sau này bọn trẻ trâu vẫn dựng lại để chơi. Hình như sau lần này, hai đứa bé đỡ sợ hơn. Chúng đi nhanh xuống bến đò, thằng Mên hì hục cởi cái dây buộc đò, tay nó run bần bật. Thỉnh thoảng nó lại ngoái nhìn về phía nhà ông lái đò ở sát chân đê.
- Ðược rồi. Lên đi.
Thằng Mon hấp tấp trèo lên. Hai đứa bé cùng ôm cây sào chống đò dài và nặng quá sức của chúng mà đẩy mạnh.
Con đò nặng nề trườn ra khỏi bờ. Nhưng khi vừa gặp dòng nước thì con đò quay mũi và cứ thế trôi xuôi dòng. Hai đứa bé luống cuống với chiếc sào. Nhưng con đò như không để ý đến chúng cứ thế trôi đi. Thằng Mên kéo cây sào, đi lên phía mũi đò và rối rít gọi em nó:
- Lên đây, nhanh lên.
Thằng Mom loạng choạng bước trong lòng đò lên phía mũi. Khi nó vừa đặt chân lên tấm sạp gỗ ở mũi đò thì một cơn gió mạnh ùa đến thổi hất tung chiếc mũ lá ra khỏi đầu nó. Thằng Mon vội huơ tay với theo và ngã xuống mạn đò.
- Anh ơi.
Thằng Mên hoảng hốt buông cây sào lao đến ôm lấy em nó. Nó nghe thấy trái tim hai anh em nó đập đến váng đầu.
- Mũ rơi xuống sông rồi.
- Cả cái sáo chống đò nữa.
Một tiếng sấm nổ như muốn tung con đò lên. Hai đứa bé ôm chặt lấy nhau.
- Mất... mất sào đò rồi hả anh?
- Ờ - Thằng Mên hổn hển. Nếu không có em nó ở đó chắc nó đã òa khóc. Nó tháo chiếc mũ lá của mình đội cho đứa em và nói:
- Phải thả cái mái chèo mà chèo, không đò trôi mất.
Hai đứa trẻ nắm tay nhau lảo đảo đi trên những tấm ván cập kênh trong lòng đò xuống phía mái chèo. Phải rất vất vả chúng mới hạ được cái mái chèo gỗ to và nặng xuống nước. Mái chèo gặp nước xiết trở nên nặng khủng khiếp. Hai đứa bé không sao quậy nổi mái chèo. Mưa vẫn rầm rập. Dòng sông dâng lên nghiêng ngả.
- Giữ chèo như thế này thì đò mới vào bờ được.
Hai đứa bé mang hết sức lực giữ mái chèo.
Ðầu chúng chúi vào nhau.
- Mày khóc đấy à? - Thằng Mên hỏi khi nghe em nó sụt sịt.
- Khô... ô... ông.
Trôi đến đoạn sông cách bến đò làng hai đứa bé chừng gần hai cây số con đò mới dạt được vào bờ.
- Vào bờ rồi anh ơi - Thằng Mom kêu lên sung sướng.
- Chứ còn sao - Lúc này giọng thằng Mên tỏ vẻ rất người lớn - Nào xuống đò được rồi đấy.
Hai anh em thằng Mên lập cập tụt khỏi đò.
- Mình để đò lại đây hả anh?
- Phải kéo về bến chứ, không thì chết. Bây giờ tao kéo còn mày đẩy. - Thằng Mên quấn cái dây buộc đò vào người nó và gò lưng kéo. Phía sau, thằng Mom lội bì bõm đẩy đò.
- Cái dải cát chưa chìm đâu anh nhỉ?
- Chắc là chưa.
Khi hai đứa bé đưa được con đò trở về chỗ cũ thì trời đã tang tảng sáng. Chúng vội vã buộc đò vào bến, rồi ngay sau đó cùng chạy ngược lên đoạn bờ sông trông ra dải cát.
- Anh có nhìn thấy gì không?
- Tao chưa nhìn thấy.
- Thế anh bảo đã ngập hết chưa?
- Ðể tao cố nhìn xem... - Thằng Mên nói và ngồi thụp xuống. Nó căng mắt nhìn sát mặt sông.
- Ướt cánh chim nó có bay được không>
- Mày lội ra đấy mà hỏi.
- Anh ơi, có khi bố dậy rồi đấy.
Sau câu nói của thằng Mên, hai đứa trẻ bắt đầu thấy sợ, nhưng vẫn đứng ngồi căng mắt nhìn ra giữa dòng sông. Trời đã sáng.
- Anh ơi, kia kìa, dải cát. - Thằng Mon chợt kêu lên.
- Ừ, đúng rồi. Vẫn chưa ngập hết.
- Anh bảo bầy chim còn ở đó không?
- Không biết. Nhưng bố bảo khi nước vừa ngập hết thì chim mới bay lên.
- Sao chúng lại không bay trước?
- Làm sao mà tao biết được.
Khi ánh bình minh đã đủ sáng để soi rõ những hạt (?) trên mặt sông thì cũng là lúc dòng nước khổng lồ nuốt chửng phần còn lại của dải cát. Và trước mắt hai đứa trẻ, một cảnh tượng như trong huyền thoại hiện ra. Từ mặt sông, những cánh chim bé bỏng và ướt át đột ngột bứt khỏi dòng nước mênh mông mà bay lên. Hai đứa bé không kêu lên được một tiếng nào. Người chúng như đang ngùn ngụt tỏa hơi nóng.
 

Báo chí

- Trích Nguyễn Quang Thiều, Mon và Mên đang ở đâu, tạp chí văn học tuổi trẻ, số 9(482+483)/2021

Tự sự

Tường thuật lại cuộc nói chuyện của tác giả với cậu bé bên triền Sông Đáy về câu chuyện Bầy chim chìa vôi. Cậu bé phỏng vấn tác giả về nguồn gốc của Mon và Mên và bây giờ họ đang ở đâu?

- Xoay quanh về nhân vật Mon và Mên trong truyện ngắn Bầy chim chìa vôi

- Người kể chuyện ngôi thứ nhất

- Nội dung câu chuyện hấp dẫn

- Lời nói giản dị, gần gũi
 

- Bối cảnh bên triền sông Đáy

+ Tác giả và cậu bé bàn về  truyện ngắn Bầy chim chìa vôi

+ Cậu bé phỏng vấn tác giả về nhân vật Mon và Mên

+ Họ đang ở đâu?

+ Họ ở chính trong tuổi thơ tác giả, cùng tuổi của ông

+ Cái tên nhân vật do tác giả đặt

- Chú bé cũng có những người ban như vậy

- Tác giả là người chứng kiến câu chuyện, sau này làm nhà văn ông đã kể lại

- Trước câu hỏi của cậu bé về hai nhân vật Mon và Mên đang ở đâu?

+ Điều này làm tác giả bối rối chính tác giả cũng không có câu trả lời

- Cuộc phỏng vấn của cậu bé với tác giả thật độc đáo

- Đây là trải nghiệm thực tế của tác giả về tuổi thơ mình

- Bầy chim chìa vôi sẽ trở về nếu con người yêu thiên nhiên

- Tác phẩm thể hiện tình yêu thiên nhiên sâu sắc của tác giả
 

“Bầy chim chìa vôi” là một câu chuyện ngắn đáng yêu, trong sáng, thể hiện tình cảm yêu thương của hai đứa trẻ đối với thế giới xung quanh. Mon và Mên, hai anh em, biết quan tâm và lo lắng cho số phận của bầy chim chìa vôi ở bãi cát giữa sông. Họ hạnh phúc khi chứng kiến bầy chim non bay về bờ an toàn. Sau khi đọc tác phẩm của nhà văn Nguyên Quang Thiều, tôi cảm nhận được những đường nét đẹp tinh tế trong tâm hồn của hai đứa trẻ, điều mà bất kỳ người trẻ nào cũng có thể thấy thấu và học hỏi được nhiều điều từ đó.

Câu chuyện bắt đầu bằng cuộc trò chuyện và suy nghĩ của hai anh em Mên và Mon về tổ chìa vôi có thể bị nước sông nhấn chìm. Với tấm lòng nhân hậu, cả hai quyết định ra sông ngay trong đêm mưa. Khi chứng kiến chúng bay lên từ bãi cát giữa sông vào lúc bình minh, trong lòng Mon và Mên tràn ngập niềm vui và xúc động khó diễn tả.

Câu chuyện được kể từ góc nhìn thứ ba, hấp dẫn và nghệ thuật miêu tả nhân vật thông qua lời đối thoại sắc nét, ngôn ngữ gần gũi, giúp những cuộc đối thoại trở nên chân thực, sống động… Điều này làm cho Mon và Mên trở nên thú vị, chân thực và đặc biệt hơn khi người đọc có thể cảm nhận và hình dung về hai nhân vật này từ đây.

Trong đêm mưa, Mon và Mên đều khó ngủ, xuất phát từ lo lắng về nước sông dâng cao làm ngập bãi cát. Cả hai đều lo lắng cho số phận của bầy chim chìa vôi non có thể bị đuối chết. Dễ nhận thấy, Mon là một cậu bé với tâm hồn nhân hậu liên tục nhắc đến tổ chim và thường hỏi anh trai - Mên về những điều mà cả hai không có câu trả lời. Có lẽ, những câu hỏi này với chi tiết “anh bảo…” được lặp đi lặp lại 4 lần kèm theo các dữ kiện như mưa to, nước sông lên cao, bãi cát đã ngập hay không, chìa vôi… không nhằm mục đích nhận câu trả lời mà là để giảm bớt nỗi lo lắng về bầy chim. Mên không trực tiếp lo lắng như Mon, nhưng vẫn thể hiện sự quan tâm của mình. Mỗi lần em hỏi, Mên trả lời rất nhanh như thường lệ, nhưng bên trong cậu bé vẫn đang suy nghĩ và lo lắng cho những chú chim chìa vôi non, đến mức cậu không ngủ. Vậy nên, nếu Mon là một cậu bé mạnh mẽ, quyết đoán, không bỏ rơi tổ chim chìa vôi trong đêm mưa, thì Mên là một người anh đầy cọc cằn, có vẻ gắt gỏng với em trai, nhưng lại mang trong mình tấm lòng ấm áp, nhân hậu, sự quan tâm thể hiện qua suy nghĩ và hành động chứ không phải qua lời nói.

Sau cả đêm vất lộn, bình minh đã đến, cả hai anh em cũng đã đến bãi sông. Khung cảnh bình minh hiện ra đẹp kỳ diệu, tia nắng mặt trời chiếu sáng những giọt mưa trên mặt sông khiến cảnh tượng trở nên như trong mơ. Từ mặt nước, những chú chim bé bỏng và ướt át bất ngờ bứt khỏi dòng nước khổng lồ, bay lên như một câu chuyện cổ tích. Hành động cắt cánh của bầy chim chìa vôi non xảy ra một cách đột ngột và ngoạn mục, khiến cả hai anh em đứng im lặng, xúc động đến mức không kìm nén được nước mắt khi thấy bầy chim non bay lên và hạ cánh an toàn bên một lùm dứa dại bờ sông. Đây là một cảnh tượng cảm động trong mắt hai đứa trẻ, là sự giải thoát sau những lo lắng và bất an của hai anh em. Qua đây, chúng ta nhìn thấy tâm hồn nhạy cảm, trong sáng và tràn đầy tình yêu thương của Mon và Mên dành cho những chú chim chìa vôi nhỏ bé. Qua truyện ngắn “Bầy chim chìa vôi”, ta cảm nhận được những ý nghĩa từ những câu chuyện nhỏ, thấy được sự ngây thơ nhưng vô cùng nhân hậu, sự quyết tâm và dũng cảm của hai đứa trẻ, đều là những điều mà chúng ta, thậm chí là người lớn, vẫn còn phải học, phải yêu.
 

“Bầy chim chìa vôi” là một trong những truyện ngắn vô cùng ý nghĩa dành cho mọi lứa tuổi, đặc biệt là thanh thiếu niên. Nhà văn Nguyễn Quang Thiều khi đăng tải truyện ngắn đã nhắn nhủ: “Hy vọng những cậu bé, cô bé – những công dân tương lai của chúng ta mang một tấm lòng nhân ái để bảo vệ thế gian này đang bị chính người lớn chúng ta tàn phá.” Đây cũng chính là điều mà hai nhân vật chính Mon và Mên trong câu chuyện đã làm được. Hai cậu bé cho người đọc một cảm giác gần gũi, nhẹ nhàng, vừa dũng cảm, đáng yêu.

“Bầy chim chìa vôi” là tác phẩm truyện ngắn kể về hai cậu bé Mon và Mên cùng những suy nghĩ, hành động bảo vệ tổ chim chìa vôi trong đêm bão, câu chuyện được kể theo ngôi thứ ba thú vị, hấp dẫn, cùng với nghệ thuật miêu tả nhân vật qua lời đối thoại đặc sắc đã làm nổi bật lên hình ảnh hai cậu bé Mon và Mên vừa dễ thương, vừa giàu lòng nhân ái.

Mở đầu câu chuyện là khoảng thời gian đêm khuya với sự trằn trọc của hai cậu bé. Mon tuy là em trai, nhưng cậu bé lại chính là người bắt đầu những câu hỏi thể hiện sự lo lắng về tổ chim chìa vôi. Cậu bé liên tục hỏi anh Mên: “Anh ơi… em bảo…”, sau đó là hàng loạt những câu hỏi thắc mắc về tổ chim chìa vôi: “Thế bãi cát giữa sông đã ngập chưa?”; “Thế anh bảo chúng có bơi được không?”; “Sao nó lại không làm tổ trên bờ hả anh?”; “Thế làm thế nào bây giờ?”… Liên tục những câu hỏi lặp lại cho thấy suy nghĩ non nớt nhưng vô cùng lo lắng cho tổ chim chìa vôi ở bãi cát giữa sông. “Những con chim chìa vôi non bị chết đuối mất”. Thậm chí, có thể do quá lo lắng, em Mon còn đặt ra thắc mắc tại sao những chú chim chìa vôi lại làm tổ trên bãi cát giữa sông như vậy? Tại sao chúng không lựa một nơi an toàn, cao và khô ráo hơn, để chúng an toàn trong đêm mưa bão, và cũng để cho hai anh em Mon và Mên bớt lo lắng, suy nghĩ về sự an toàn của bầy chim.

Sau một hồi xoay mình qua lại, thì thầm khó ngủ, cố gắng suy nghĩ sang chuyện khác thì Mon vẫn không thể ngủ được, bèn thủ thỉ với anh mình, ngập ngừng gọi “anh ơi…” rồi đưa ra quyết định rằng “mình phải đem chúng vào bờ, anh ạ”. Đây là một quyết định quả quyết, thể hiện Mon là một cậu bé mạnh mẽ, quá quyết, không thể bỏ rơi tổ chim chìa vôi trong đêm nước sông đang lên, từ những lo lắng đã biến thành quyết định. Quyết định đi cứu những chú chim non không đến từ anh Mên mà lại đến từ chính Mon, đây là điều thể hiện sự dũng cảm, nhân hậu và lòng quyết tâm của Mon.

Trái ngược với sự quan tâm trực tiếp từ Mon, anh trai của cậu bé – Mên lại có một cách lo lắng kín đáo hơn, tuy có chút cọc cằn nhưng lại vô cùng ấm áp. Khi em trai trằn trọc giữa đêm không ngủ, thực chất anh Mên cũng chưa ngủ được, cũng vì thế nên cậu bé mới trả lời em trai một cách tỉnh táo và ráo hoảnh tới vậy. Thay vì lo lắng trực tiếp và liên tục đặt ra câu hỏi, Mên lại đáp lại em trai một cách cục cằn: “Gì đấy? Mày không ngủ à?...”; “Bảo cái gì mà lắm thế?” hay “Tao không biết”. Dẫu vậy, anh Mên cũng bày tỏ nỗi lo lắng “Ừ nhỉ”, “Tao cũng sợ”. Để nỗi lo lắng qua đi, Mon và Mên đã nghĩ đến câu chuyện bắt cá cùng bố, cười “hi hi” khi nghe em Mon kể trò nghịch ngợm, nhưng dường như hai cậu bé vẫn không yên tâm chìm vào giấc ngủ. Khi em Mon nhắc lại một lần nữa: “Tổ chim sẽ bị chìm mất”, Mên im lặng nhưng một lúc sau hỏi lại: Thế làm thế nào bây giờ?, cuối cùng im lặng một phút sau khi em trai đưa ra quyết định đi cứu tổ chim, đưa ra câu hỏi “Đi bây giờ à?”. Đây không phải một câu hỏi thể hiện sự chần chừ của Mên mà chỉ là một lời nói giúp em trai Mon chắc chắn về quyết định của mình, chắc chắn hai anh em sẽ đi cùng nhau. Điều này cho thấy Mên là một người anh cọc cằn, hay tỏ ra gắt gỏng với em trai nhưng cũng có một tấm lòng ấm áp, nhân hậu, sự quan tâm của cậu bé thể hiện qua suy nghĩ và hành động chứ không qua lời nói.

Hai anh em sau thời gian rạng sáng vật lộn trên bờ sông với chiếc đò, cuối cùng đã đưa con đò về vị trí cũ, trời đã “tang tảng sáng”. Khung cảnh bình minh hiện lên với vẻ đẹp lạ kì cùng nhiều cảm xúc. Hai đứa trẻ chạy ngược lên đoạn bờ sông dối diện với dải cát, trong khi Mon tò mò về dải cát đã bị nhấn chìm hay chưa, thì anh Mên ngồi thụp xuống, căng mắt nhìn sát mặt sông. Thật may, bãi cát chưa bị nước nhấn chìm hết. Bình minh đã đủ sáng để soi rõ những hạt mưa trên mặt sông, con nước bắt đầu dần lên và nuốt chửng dải cát. Trong những giây cuối cùng, bầy chim chìa vôi non cất cánh bay lên không trung tạo nên một “cảnh tượng như huyền thoại” trong mắt hai đứa trẻ. Đây là thời điểm chín muồi, chim non đủ cứng cáp và ý thức được sự nguy hiểm của dòng nước sắp nuốt chửng chúng, cũng là thời điểm mà trong lòng hai anh em Mon và Mên trào lên cảm giác hạnh phúc, thành tựu và hạnh phúc khó tả. Hai anh em đứng không nhúc nhích, gương mặt tái nhợt vì nước mưa nhưng đã hửng lên ánh mặt trời ấm áp, hạnh phúc. Hai anh em quay lại nhìn nhau, đã khóc từ bao giờ.

Hai anh em Mon và Mên đều là những cậu bé dũng cảm, nhân hậu nhưng cũng vô cùng trong sáng, đáng yêu. Khung cảnh bầy chim chìa vôi bay lên từ bãi cát giữa sông đã tác động đến cảm xúc của hai đứa trẻ, đó là một cảnh đẹp, kì diệu và gỡ bỏ bao nhiêu lo lắng, bất an của hai anh em.

Qua hai nhân vật Mon và Mên, chúng ta càng thấy rõ hơn những phẩm chất tốt đẹp mà bất cứ thiếu niên nào cũng nên có: nhân hậu, dũng cảm, biết yêu thương loài vật, con người. Là một thiếu niên, hãy cùng nhau nuôi dưỡng và phát triển những phẩm chất tốt đẹp của mình, để có thể giống như mong muốn của tác giả: những công dân tương lai của chúng ta mang một tấm lòng nhân ái để bảo vệ từng thứ nhỏ bé nhất trên thế giới này.