Tác giả tác phẩm: Những cánh buồm - Ngữ văn 6 Kết nối tri thức

Những cánh buồm - Ngữ văn 6

- Quê quán: Nghệ An

- Là nhà thơ tiêu biểu của nền thơ cách mạng Việt Nam.

- Thơ ca của ông giúp con người sống tốt hơn, tâm hồn trong sạch hơn, đánh thức tình yêu với con người, nỗ lực đấu tranh vì những lí tưởng nhân đạo và sự tiến bộ của con người. Thơ Hoàng Trung Thông ảnh hưởng mạnh mẽ và tác động tới đời sống nhiều thế hệ.

- Tác phẩm chính: Một số tập thơ như Quê hương chiến đấu, Đường chúng ta đi, Những cánh buồm, Đầu sóng, … và một số tiểu luận phê bình: Chặng đường mới của văn học chúng ta, Cuộc sống thơ và thơ cuộc sống, Những người thân những người bạn, ….
 

Thơ tự do

In năm 1964

Biểu cảm

Bài thơ nói về mơ ước của cha và con. Đứng trước biển thấy những cánh buồm kiêu hãnh ngoài biển khơi, người con muốn có một cánh buồm trắng, sẽ đi thật xa để khám phá. Đó cũng là mơ ước thuở bé của người cha.

Gồm 3 phần:

+ Phần 1: Từ đầu đến “chắc nịch”: Cảnh hai cha con dạo trên bãi biển.

+ Phần 2: Tiếp đến “để con đi…” : Cuộc trò chuyện giữa hai cha con.

+ Phần 3: Đoạn còn lại: Ý nghĩa những ước mơ của con.

- Bài thơ nói về mơ ước của cha và con. Đứng trước biển thấy những cánh buồm kiêu hãnh ngoài biển khơi, người con muốn có một cánh buồm trắng, sẽ đi thật xa để khám phá. Đó cũng là mơ ước thuở bé của người cha.

- Thể thơ tự do kết hợp với những biện pháp tu từ ẩn dụ, điệp ngữ,... sinh động, hấp dẫn.
 

- Hoàn cảnh: Sau một đêm mưa rả rích.

- Khung cảnh bãi biển: ánh mặt trời rực rỡ, biển trong xanh, cát trở nên mịn màng.

- Hình ảnh cha và con: bóng cha dài lênh khênh, bóng con tròn chắc nịch.

- Cảm nhận của người cha: Lắng nghe tiếng chân con bước, lòng cha cảm thấy sung sướng.

- Người con tò mò hỏi cha: “Sao xa kia chỉ thấy nước thấy trời/Không thấy nhà, không thấy cây, không thấy người ở đó”.

- Đáp lại câu hỏi ngây thơ của con: “Theo cánh buồm đi mãi đến nơi xa... Nhưng nơi đó cha chưa hề đi đến”. Người cha bất chợt trầm ngâm nhìn mãi cuối chân trời.

- Cậu bé lại chỉ cánh buồm bảo “Cha hãy mượn cho con những cánh buồm trắng kia nhé/Để con đi...”: khát khao được khám phá thế giới rộng lớn.

→ Lời chân thành của đứa con làm người cha bồi hồi cảm động. Lời của con hay cũng chính là tiếng lòng của cha khi còn là một cậu bé.
 

Hoàng Trung Thông là một nhà thơ tiêu biểu của nền thơ ca cách mạng. Bài thơ “Những cánh buồm” là một trong những tác phẩm hay của ông.

Bài thơ được rút ra từ tập thơ cùng tên, được xuất bản lần đầu vào năm 1964:

“Hai cha con bước đi trên cát
Ánh mặt trời rực rỡ biển xanh
Bóng cha dài lênh khênh
Bóng con tròn chắc nịch”

Sau trận mưa đêm rả rích
Cát càng mịn, biển càng trong
Cha dắt con đi dưới ánh nắng hồng
Nghe con bước lòng vui phơi phới”

Hình ảnh mở đầu là người cha và đứa con đang bước đi trên cát. Sau một đêm mưa rả rích, ánh mặt trời xuất hiện đầy rực rỡ, khiến cho nước biển trong xanh, cát trở nên mịn màng. Chiếc bóng của cha dài lênh khênh, còn bóng con tròn chắc nịch - một hình ảnh đáng yêu cho thấy sự gắn bó, yêu thương của cha và con. Khi lắng nghe tiếng chân con bước, lòng cha cảm thấy sung sướng và hạnh phúc.

Ngắm nhìn thế giới rộng lớn ngoài kia, đứa trẻ đã hỏi cha bằng một giọng điệu đầy hồn nhiên, ngây thơ:

“Cha ơi!
Sao xa kia chỉ thấy nước, thấy trời
Không thấy nhà, không thấy cây, không thấy người ở đó?”

Đáp lại câu hỏi của con, người cha đã giải thích cho con hiểu được rằng:

“Theo cánh buồm đi mãi đến nơi xa
Sẽ có cây, có cửa, có nhà
Vẫn là đất nước của ta
Ở nơi đó cha chưa hề đi đến”

Thế giới rộng lớn ngoài kia có muôn vàn điều thú vị. Đó cũng là nơi người cha chưa từng đi đến. Và rồi cậu bé lại chỉ cánh buồm bảo:

“Cha mượn cho con cánh buồm trắng nhé,
Để con đi!”

Những cánh buồm kiêu hãnh ngoài biển khơi thể hiện khao khát muốn đi xa để khám phá của con. Khi l ắng nghe lời đề nghị của con, cha dường như bắt gặp tiếng lòng của chính mình. Khi còn là một cậu bé, người cha cũng từng mong ước được khám phá thế giới rộng lớn ngoài kia. Và giờ, những ước mơ chưa thể thực hiện của người cha nay được gửi gắm trong con. Đứa con sẽ tiếp tục thực hiện ước mơ đó thay cho người cha:

“Lời của con hay tiếng sóng thầm thì
Hay tiếng của lòng cha từ một thời xa thẳm
Lần đầu tiên trước biển khơi vô tận
Cha gặp lại mình trong tiếng ước mơ con”

Như vậy, bài thơ “Những cánh buồm” đã thể hiện niềm tự hào của người cha khi thấy con mình cũng ấp ủ những ước mơ cao đẹp. Qua đó, Hoàng Trung Thông còn muốn ca ngợi ước mơ được khám phá cuộc sống của trẻ thơ - đó là những ước mơ làm cho cuộc sống trở nên tốt đẹp hơn.
 

Đến với Những cánh buồm, tác giả Hoàng Trung Thông đã gửi gắm tình cảm phụ tử thật đẹp đẽ, cũng như ước mơ khám phá, chinh phục thế giới thật đáng trân trọng.

Bài thơ giàu chất suy tư, giọng thơ trầm lắng như tiếng sóng vỗ êm đềm. Mở đầu là hình ảnh giống như trong truyện cổ tích:

“Hai cha con bước đi trên cát
Ánh mặt trời rực rỡ biển xanh
Bóng cha dài lênh khênh
Bóng con tròn chắc nịch”

Không gian biển khơi hiện lên thật khoáng đạt. Ánh mặt trời rực rỡ làm phản chiếu bóng của cha và con. Người cha bỗng trở nên già dặn, tuổi đời như trải dài trong ước mơ vô tận của biển khơi với chiếc “bóng lênh khênh”. Còn đứa con thì bé bỏng nhưng tràn đầy một tương lai mới đáng chờ đợi trong chiếc “bóng tròn chắc nịch”. Hình ảnh đối lập thật ngộ nghĩnh, dễ thương càng khắc sâu thêm sự khác biệt của hai thế hệ cha - con.

Khung cảnh thiên nhiên được khắc họa với những hình ảnh tuyệt đẹp:

“Sau trận mưa đêm rả rích
Cát càng mịn, biển càng trong
Cha dắt con đi dưới ánh nắng hồng
Nghe con bước lòng vui phơi phới”

Bãi cát trải dài mịn màng như được một bàn tay thần kì nào đó đêm qua vuốt ve. Nước biển trong một màu biếc khơi gợi trong ta một cảm xúc dạt dào như muốn chạy ùa vào lòng biển. Khung cảnh tươi đẹp ấy chỉ có được sau một trận mưa đêm dai dẳng liên tục. Biển đẹp vàng càng trong sáng bao nhiêu thì trận mưa đêm qua càng kéo dài, da diết bấy nhiêu.

Thế rồi, đứa con nhìn về phía xa, tò mò và hỏi người cha rằng:

“Con bỗng lắc tay cha khẽ hỏi:
Cha ơi!
Sao xa kia chỉ thấy nước, thấy trời
Không thấy nhà, không thấy cây, không thấy người ở đó?”

Tiếng “Cha ơi!” nghe thật thân thương, tình cảm. Những câu hỏi đã cho thấy sự tò mò của đứa trẻ về thế giới ngoài nơi xa. Và rồi, người cha đã trả lời cho con hiểu:

“Cha mỉm cười xoa đầu con nhỏ:
Theo cánh buồm đi mãi đến nơi xa
Sẽ có cây, có cửa, có nhà
Vẫn là đất nước của ta
Ở nơi đó cha chưa hề đi đến”

Với tư cách người dẫn đường, người cha tiếp tục tạo điều kiện chắp cánh cho ước mơ của con trên nền của một hoài bão lớn:

“Cha lại dắt con đi trên cát mịn
Ánh nắng chảy đầy vai
Cha trầm ngâm nhìn mái cuối chân trời”

Hình ảnh “nắng chảy đầy vai” sử dụng biện pháp tu từ ẩn dụ, cho thấy sự gắn bó và yêu thương của cha con. Đứa trẻ đã đề nghị với người cha:

“Cha mượn cho con buồm trắng nhé
Để con đi…”

Đó là mong muốn được chinh phục, khám phá thế giới rộng lớn ngoài kia. Và từ lời của con, cha bắt gặp lại chính bản thân:

“Lời của con hay tiếng sóng thầm thì
Hay tiếng của lòng cha từ một thời xa thẳm?
Lần đầu tiên trước biển khơi vô tận
Cha gặp lại mình trong tiếng ước mơ con”

Ước mơ của đứa con hay chính là của người cha khi còn thơ bé. Và cha cảm thấy thật xúc động và mong muốn con sẽ thực hiện giúp ước mơ này.

Có thể khẳng định rằng, “Những cánh buồm” quả là một bài thơ hay của nhà thơ Hoàng Trung Thông.